Aminokwasy i Związki Roślinne w Medycynie

Fitoterapia i Farmakoterapia

• Tematem jest fitoterapia (Uniwersytet Przyrodniczy w Poznaniu)
• Materiał został zeskanowany, aby otworzyć go na stronie Studocu
• Serwis Studocu nie jest sponsorowany przez uniwersytety
• Źródło: Bartosz Makarewicz ([email protected])

Karotenoidy w diecie

• WYKŁAD I: Karotenoidy z naturalnych źródeł w żywieniu - potencjał prozdrowotny i zagrożenia.
• Rubiksantyna, B-karoten, luteina, likopen, B-apo-8-karotenal - przykłady.
• Karotenoidy to terpenoidy zbudowane z 8 jednostek izoprenowych.
• Mogą być acykliczne, monocykliczne lub bicykliczne (B-karoten).
• Karoteny to węglowodory (C40H56), mogą mieć do 11 wiązań podwójnych (aktywność antyoksydacyjna).
• Ksantofile to tlenowe pochodne karotenów (np. -OH, -COOH, =O).
• Są hydrofobowe i słabo rozpuszczalne w wodzie.
• Ich przyswajanie zależy od tłuszczów.
• Są wrażliwe na światło i ciepło (izomeryzacja) - wtedy mają mniejszą aktywność biologiczną i jaśniejszy kolor.
• Przemysłowe zastosowanie karotenoidów: barwniki (żółte, pomarańczowe, bordowe), antyoksydanty, prekursory wit. A, w żywności, kosmetykach, lekach.
• Mechanizm usuwania wolnych rodników przez karotenoidy: przekazywanie elektronów (NO2*, CaCl3*) lub jednoelektronowe przeniesienie (SET).
• Rynek karotenoidów: ponad 1,5 bilionów USD (w tym karotenoidy syntetyczne) z podziałem na astaksantynę (0,257 mln USD), B-karoten (254 mln USD), kantaksantynę (154 mln USD). Koszt pozyskiwania barwnika metodami mikrobiologicznymi jest znacznie wyższy od kosztów syntetycznych.
• Karotenoidy pochodzą z roślin, glonów i mikroorganizmów.

Likopen

• Likopen jest silnym przeciwutleniaczem (drugi zaraz po astaksantynie).
• Wysoki poziom likopenu we krwi jest ważny dla zdrowia.
• Pozytywnie wpływa na układ sercowo-naczyniowy.
• Jest bardzo skuteczny w profilaktyce nowotworów (prostaty, płuc, układu pokarmowego, białaczki, jajnika, szyjki macicy, wątroby).
• Wpływa na wzrost apoptozy komórek nowotworowych.
• Poprawia wygląd skóry.
• Zalecana dawka profilaktyczna to 12-15 mg/dzień, terapeutyczna to 30 mg/dzień.
• Pokarmy bogate w likopen to pomidory, arbuz, czerwone grejpfruty, papaja, morele (suszone), dzika róża.
• Dostępne są suplementy z likopenem.

Annato (biksyna + norbiksyna)

• Pomarańczowo-czerwony naturalny barwnik (wyciąg nasion tropikalnego drzewa annato).
• Jest mieszaniną karotenoidów (biksyna, norbiksyna)
• Zastosowanie w przemyśle spożywczym: margaryny, oleje roślinne, produkty do smarowania pieczywa, żółte sery.
• Ograniczone ilości

Luteina i Zeaksantyna

• Luteina i zeaksantyna zmniejszają ryzyko chorób oczu (np. zwyrodnienia plamki żółtej, zaćmy, zwyrodnienia barwników siatkówki).
• Poprawiają proces przetwarzania obrazu.
• Poprawiają odporność (np. poprzez zwiększenie aktywności limfocytów T i B).
• Zalecane spożycie nie zostało określone (szacuje się, że 6mg luteiny dziennie ma wpływ ochronny).
• Pokarmy bogate w luteinę i zeaksantynę to warzywa (zielone, żółte, pomarańczowe, np. kapusta, szpinak, jarmuż, natka pietruszki), owoce (do 1 mg/100 g np. nektarynki, jeżyny, maliny), żółtka jaj.
• Dostępne są suplementy.

B-karoten

• B-karoten jest prekursorem wit. A.
• Gromadzi się w wątrobie, potem przemieniany w witaminę A.
• Zapobiega oparzeniom skóry.
• Ma działanie antyoksydacyjne.
• Zalecana dawka profilaktyczna to 5-7 mg/dzień
• Bogate źródła to: Marchew, żółte i pomarańczowe warzywa i owoce, dynia, pomidory, brzoskwinie, nektarinki, morele, mango, melony, szpinak, brokuły.

Mikrobiologiczna funkcja karotenoidów

• Astaksantyna - drożdże, bakterie
• Ksantoksantyna - bakterie
• Likopen - pleśnie
• Torularodyna - drożdże
• Zeaksantyna - bakterie
• B-karoten - pleśnie

Rola karotenoidów w komórkach drobnoustrojów

• Karotenoidy barwią drobnoustroje, chronią je przed promieniami UV.
• Karotenoidy neutralizują wolne rodniki, powstałe w przemianach metabolicznych.

Fitoterapia i farmakoterapia w preparatach

• Przygotowanie ekstraktów i surowców
• Standaryzacja substancji czynnych.
• Wykorzystanie na poziomie chemicznym, technologicznym i biologicznym.

Fukoksantyna

• Zwiększa przemianę materii i wspomaga spalanie tłuszczu.
• Wpływa na enzymy odpowiedzialne za metabolizm tłuszczu.
• Nasila produkcję energii na drodze β-oksydacji.
• Korzystnie wpływa na cholesterol i trójglicerydy.
• Antyoksydant.
• Pochodzi z alg morskich (brunatnic).

Substancje czynne w przyprawach

• Przyprawy: dodatki do potraw poprawiające smak i zapach, konserwujące, profilaktyczne/lecznicze, wzbogacające.
• Podział przypraw: egzotyczne/korzenne oraz ziołowe/krajowe i warzywne.

Fitopreparaty

• Substancje czynne pochodzące z surowców pochodzenia roślinnego.

Glikozydy

• Glikozydy nasercowe - wykorzystywane w niewydolności krążenia (naparstnica, miłek, konwalia).
• Glikozydy antrachinonowe - mają działanie przeczyszczające (np. rhabarbar, kruszyna).

Substancje czynne w przyprawach – dodatek

• Zwiększają asortyment potraw;
• Zabezpieczają przed utlenianiem zawartych substancji;
• Hamują zmiany mikrobiologiczne.

Grzyby

• Zastosowania w medycynie chińskiej.
• Zioła stosowane w kontekście chorób układu pokarmowego.
• Klasyfikacja ziół.

Herbata Camellia sinensis

• Wiecznie zielony krzew lub drzewo z rodziny roślin.
• Liście: ciemnozielone, skórzaste, błyszczące, okrągłe.
• Typy herbaty: biała, zielona, żółta, ulung, czarna.
• Proces produkcji - zbiór, więdnięcie, zaginanie/tworzenie cząsteczek, suszenie.

Skład chemiczny liści herbaty

• Węglowodany, witaminy, składniki mineralne, flawonoidy.
• Katechiny (EGCG, EGC, ECG, EC, GC, C) są głównymi składnikami polifenolowymi.
• Wpływ czynników na ilość polifenoli: temperatura, czas zbierania, fermentacja, czynniki środowiskowe.

Wpływ herbaty na zdrowie

• działanie przeciwmiażdżycowe, obniżające ciśnienie krwi, wpływ na cholesterol
• antyoksydacyjne działanie, ograniczanie procesu utleniania, hamowanie reakcji wolnych rodników
• wpływ na układ krążenia
• wpływ na układ odpornościowy
• działanie przeciwpróchnicze
• działanie przeciwnowotworowe

Składniki naparu z liści herbaty a nowotwory

• Związek polifenoli herbaty z prewencją nowotworów.
• Wpływ na metabolizm komórkowy, np. modyfikacja aktywności enzymów detoksyfikacyjnych czy ograniczenie proliferacji.

Herbata w diecie osób starszych

• Działanie na układ kostny.
• Możliwy zmniejszony spadek gęstości mineralnej kości, ograniczenie złamań.

Dysfunkcje poznawcze

• Wpływ polifenoli herbaty na funkcję poznawczą.
• Obniża stres oksydacyjny w mózgu, zapobiega chorobom.
• Może zmniejszać ryzyko choroby Alzheimera i Parkinsona.
• Związane z przeciwutleniającymi i przeciwzapalnymi składnikami.

###Inne herbaty

• herbaty pu-erh, yerba mate, rooibos.

Polifenole herbaty jako dodatki do żywności

• Wpływ polifenoli na stabilność utleniania w produktach żywnościowych.
• Chroni mięso, tłuszcze przed utlenianiem.
• wydłuża okres przechowywania.
• Chroni przed powstawaniem związków rakotwórczych.

Zalecenia spożycia naparu

• Czas parzenia w zależności od rodzaju herbaty (czarna, zielona, biała).
• Wpływ dodatków np. mleka na zawartość substancji czynnych.