Alokasyon ng Pinagkukunang Yaman

Study Notes

Ang alokasyon ng pinagkukunang yaman ay ang proseso ng pagdedesisyon kung paano gagamitin ang mga likas na yaman, yamang tao, at yamang pisikal upang matugunan ang mga pangangailangan ng tao.
Ang pamilihan ay isang mahalagang mekanismo sa alokasyon ng mga pinagkukunang ito, dahil dito nakikita ang interaksyon ng supply at demand.

Ang epektibong paggamit ng mga pinagkukunang yaman ay mahalaga para sa pag-unlad ng ekonomiya.
Maaaring gawin ito sa pamamagitan ng:
- Konserbasyon: Pagprotekta at pagpapanatili ng mga likas na yaman para sa mga susunod na henerasyon.
- Pamumuhunan: Paglalagak ng kapital upang mapaunlad at mapakinabangan ang mga pinagkukunang yaman.
- Paggamit ng Makabagong Teknolohiya: Paggamit ng mga bagong teknolohiya upang mapabilis at mapapadali ang produksiyon, na humahantong sa mas mataas na produksyon at pagkonsumo.

Ang mga sistemang pang-ekonomiya ay mga mekanismo na tumutukoy kung paano sagutin ang mga pangunahing katanungan sa ekonomiya: ano, paano, at para kanino ang gagawin.
May apat na pangunahing uri ng mga sistemang pang-ekonomiya:
- Tradisyonal na Ekonomiya
- Market na Ekonomiya
- Command na Ekonomiya
- Pinaghalong Ekonomiya

Ang mga tradisyonal na ekonomiya ay umaasa sa mga tradisyon, paniniwala, at kagawian ng isang komunidad para sa pagdedesisyon.
Ang mga gawain at tungkulin sa lipunan ay nakabatay sa mga kaugaliang panlipunan.
Ang mga tao sa ganitong sistema ay karaniwang walang kalayaan sa pagpili ng kanilang mga produkto at serbisyo.

Sa sistemang ito, ang pagdedesisyon ay nakasalalay sa mga indibidwal at pribadong sektor.
Ang pamilihan ay kumikilos bilang isang mekanismo ng interaksyon ng mga mamimili at nagbibili.
Ang paghahangad ng kita ay nagtutulak sa paglaki at pag-unlad ng ekonomiya.

Ito ay isang sistemang pang-ekonomiya na umiral noong gitnang edad.
Ang pagmamay-ari ng lupa ang batayan ng estado ng lipunan.
Ang mga taong naglilingkod sa mga feudal lords ay binibigyan ng lupa bilang gantimpala.

Ito ay isang sistemang pang-ekonomiya na umiral sa Europa noong ika-15 hanggang ika-18 siglo.
Ang kapangyarihan ng isang bansa ay sinusukat sa dami ng ginto at pilak na kanilang pagmamay-ari.
Ginamit ng mga bansang merkantilista ang mga mahahalagang metal na ito upang makabili ng mga produkto, serbisyo, at armas.

Ang kapitalismo ay isang sistemang pang-ekonomiya kung saan ang pagmamay-ari at kontrol ng yaman ay nasa kamay ng mga indibidwal at pribadong sektor.
Ang pribadong pagmamay-ari at paghahangad ng kita ang mga pangunahing prinsipyo ng kapitalismo.
Ang rebolusyong industriyal ay nagbigay-daan sa pag-usbong ng kapitalismo.

Si Adam Smith ay itinuturing na "ama ng makabagong ekonomiks."
Siya ang may-akda ng "An Inquiry Into the Nature and Causes of the Wealth of Nations."
Itinaguyod niya ang konsepto ng laissez-faire, kung saan ang pamahalaan ay hindi dapat makialam sa mga gawaing pang-ekonomiya.

Ang estado ang may responsibilidad sa pagdedesisyon sa mga pangunahing katanungan sa ekonomiya sa sistemang ito.
Ang komunismo, sosyalismo, at pasismo ay mga halimbawa ng mga sistemang command-oriented.

Ang komunismo ay isang sistemang pang-ekonomiya kung saan ang estado ang nagmamay-ari at kumokontrol sa lahat ng yaman ng bansa.
Ang pangunahing layunin ng komunismo ay ang paglikha ng isang lipunan na walang klase.
Ang mga ideya ni Karl Marx at Friedrich Engels ang pundasyon ng komunismo.

Ang pasismo ay isang sistemang pang-ekonomiya at politikal na pinamumunuan ng isang diktador.
Ang estado ang may kontrol sa mga yaman at industriya ng bansa.
Si Benito Mussolini ang nagtatag ng pasismo sa Italya, habang si Adolf Hitler ang nagpatupad ng nasismo sa Germany.