Абай Құнанбаевтың өлеңдері

Choose a study mode

Play Quiz
Study Flashcards
Spaced Repetition
Chat to Lesson

Podcast

Play an AI-generated podcast conversation about this lesson
Download our mobile app to listen on the go
Get App

Questions and Answers

Кел, жастар, біз бір түрлі жол ______,

табалық

Бір білімді данышпан ______ табалық.

жан

Шын іздесек, табармыз ______ ғалым,

шыны

Білімді сол ______ ізденелік!

<p>кісіден</p> Signup and view all the answers

Өмір зая болмастық ______ үйрет,

<p>өнер</p> Signup and view all the answers

Залымдар закон үйретіп ______ адастырды,

<p>адастырып</p> Signup and view all the answers

Бізді сал жөнделерлік ______ делік!

<p>ізге</p> Signup and view all the answers

Мынау Абай – бір ______ жол шығарлық,

<p>ғалым</p> Signup and view all the answers

Күнде осындай табылмас бізге ______,

<p>басшы</p> Signup and view all the answers

Жұрт алмаса, ______ біз алалық,

<p>ақылын</p> Signup and view all the answers

Өз Абайын өздері __________.

<p>ұнатпайды</p> Signup and view all the answers

Бізге де __________ келер сайланарлық.

<p>заман</p> Signup and view all the answers

Білім іздеп __________ болар.

<p>білуге</p> Signup and view all the answers

Ақыл жоқ бұл __________ ойға ұнарлық.

<p>қазақта</p> Signup and view all the answers

Жаман __________, жат мінез пайда бермес.

<p>айла</p> Signup and view all the answers

Надандықпен __________ біржола қастасалық.

<p>қастасалық</p> Signup and view all the answers

Көзге __________ көрініп, сыртқа қылпың.

<p>жылпың</p> Signup and view all the answers

Білімді __________ неге бойға көп көрелік?!

<p>не</p> Signup and view all the answers

Ақылды сол – __________ пен ар сақтайды.

<p>ынсап</p> Signup and view all the answers

Адал сол – таза __________ күнін көріп.

<p>еңбекпен</p> Signup and view all the answers

Жалған айтып, жан __________, жалынбай-ақ.

<p>сатып</p> Signup and view all the answers

Біз білмеген еш __________ жоқ демелік!

<p>ақыл</p> Signup and view all the answers

Елемесең, __________ енбейді ақыл.

<p>есіңе</p> Signup and view all the answers

Күнде көздеп, __________ тексерелік!

<p>мінезді</p> Signup and view all the answers

Арсыз, __________, өтірік, ынсапсыздық – бұлардан бой тасалап ақталалық!

<p>ғайбат</p> Signup and view all the answers

Көз жұмып, «Көппен көрген ұлы ______» деп,–

<p>той</p> Signup and view all the answers

Білімдіге білімсіз ______ бағынбай ма?

<p>бағынбай</p> Signup and view all the answers

Ақты қойып, ______ әдет етсек,

<p>арамды</p> Signup and view all the answers

Ажал оғы бір күні ______ ма?

<p>атылмай</p> Signup and view all the answers

«Дүниеде не қылдың, не ______?» деп,–

<p>қойдың</p> Signup and view all the answers

Жатпалық ______ тіпті жайға,

<p>жалқауланып</p> Signup and view all the answers

Біреуіне ______ боп, көңіл бұрып,

<p>біреуі</p> Signup and view all the answers

«Кескектеген ______дей тұр тұтылып.»

<p>түлкі</p> Signup and view all the answers

«Шын наданға атар ______ болмайды екен,»

<p>таң</p> Signup and view all the answers

«Мен неге ______ болып жүрейін» деп,

<p>күлкі</p> Signup and view all the answers

Халалға ойламайды ______ деп,

<p>шыдайын</p> Signup and view all the answers

Тек отырған бір ______ жоқ «Құдайым» деп.

<p>жан</p> Signup and view all the answers

Байладым белді ______ буайын деп,

<p>бекем</p> Signup and view all the answers

Енді ойладым «қайратқа ______» деп,

<p>мінейін</p> Signup and view all the answers

Flashcards

Білім іздеу

Жастардың білімге деген ұмтылысын білдіреді. Ал, енді, олай болса, кімді алалық? деген сұрақпен басталады Aбайдың ақыл-кеңесіне деген ұмтылыс айтылады.

Абайдан білім сұрау

Жастар Абайдан білім алуды, өмірдің құпиясын түсінуді сұрайды.

Абайдың ақыл-ойы

Жастар Абайдың көзі жарқырап тұрғанын, өзінің ақыл-ойынан айнымай қасиетті жанын сезеді

Абайдың ақылын алу

Жастар Абайдың ақылын алуға тырысуда. Олар Абайдың әділдік пен шындық жолында жүретінін біледі.

Signup and view all the flashcards

Абайдың ақыл-кеңесінің маңызы

Жастар Абайдың ақыл кеңесі болмаса өмірлері мағынасыз болатынын түсінеді.

Signup and view all the flashcards

Абайдың кеңесінің сирек кездесетіні

Жастар Абайдың кеңесі күнде бола бермейтінін түсініп, оның қадірін біледі.

Signup and view all the flashcards

Шын білімнің маңызы

Жастар ақыл білім біздің ішкі дүниеміздің асыл қазынасы, айла мен арсыздық өнер емес деп түсінеді.

Signup and view all the flashcards

Үлкендердің мінез-құлқы

Жастар үлкендердің іс-әрекеттерін сыни тұрғыдан қарап, оны ұрлық-қарлықпен теңестіреді.

Signup and view all the flashcards

Абайдың қадірлеу

Жастар Абайдың ақыл-ойын қадірлейді, оның сөзінің құдіретін түсінеді.

Signup and view all the flashcards

Ақылды басшының маңызы

Жастардың күнде осындай ақылды басшы таба алмайтынын, тапқанда оның қадірін біліп, сақтау керектігін түсіну керек

Signup and view all the flashcards

Жаман мінездің салдары

Адамдар бір-біріне жау болып, сенімсіздік пен қызғанышпен жүреді. Үйреткені өнер ме, әрекет пе, барлығын сынға алатын болады.

Signup and view all the flashcards

Жаман әдеттерден арылу

Жаман әдеттерді тастау керек деп айтылады. Осы әдеттерді тастауға ұмтылу керек және олардың жағымсыз әсеріне байланысты.

Signup and view all the flashcards

Шындық пен адалдық

Біреуге жалған айтып, жан сатып, жалынбай-ақ тура жолда тұрып тыныстау ұсынылады.

Signup and view all the flashcards

Адамдардың өздерінің ақыл-ойларына сенуі

Өз әкеміз айтса да ұнамалық, ағамыздың сөзі деп тыңдамалық: үйреткені өнер ме, әрекет пе, өзіміз ортамызда сынға алалық.

Signup and view all the flashcards

Өз ойына сену

Өздерінің әкесінің айтқанына құлақ аспауды және өз ойларын басшылыққа алуды ұсынады.

Signup and view all the flashcards

Адалдық пен арман

Айланы ақыл демей, сескенелік. Адалдың жолында өлсек, арман бар ма? Ақты аныққа шығарам деп көрелік!

Signup and view all the flashcards

Адамгершілікті сақтау

Ұқсамайық айуан малға. Жан сақтаған не болар жалғыз таңға?

Signup and view all the flashcards

Қайырымдылық пен рахым

Залалы тие берсе мұқым жанға. Рахымсыз, қайырымсыз боп қысылғанға. Не дүние, не болмаса ақиретте болар-ақ бір қиындық шыбын жанға!

Signup and view all the flashcards

Залымдық пен жаза

Залым кісі кірмейді тіпті санға. Сынайтұғын бір сыншы табылғанда. Білімдігің бит шаққан құрлы болмас. Тамам күнәң жиылып жабылғанда.

Signup and view all the flashcards

Ар, рахым, әдеп - негізгі құндылықтар

Ар қайда? Рахым қайда? Әдеп қайда? Быт-шыт боп неге жүрміз әрбір сайда?

Signup and view all the flashcards

Сатқындық пен қызығушылық

Өздері біреуіне бірі сатсын. Алмалық біз қызығып енді осыны!

Signup and view all the flashcards

Жаман әдеттерден аулақ болу

Күні бұрын ондайға жуымалық!Орын алып, кетпесін бой қуыстап.

Signup and view all the flashcards

Ақыл мен шындық

Айла орнына ақылды жұмысталық!Өтіріктің орнына шын ұсталық!

Signup and view all the flashcards

Сыншыл ойлау

Өз әкеміз айтса да ұнамалық, ағамыздың сөзі деп тыңдамалық: Үйреткені өнер ме, әрекет пе,– Өзіміз ортамызда сынға алалық!

Signup and view all the flashcards

Білімсіз бағынбай ма?

Білімді адамдардың білімсіздерге үстемдік етуінің дұрыстығын көрсетеді

Signup and view all the flashcards

Ақты қойып, арамды әдет етсек,

Арамдықты әдетке айналдырса, адам дозаққа баратынын ескертеді

Signup and view all the flashcards

Абайдың сөздері, арамдық

Өмірдегі әділетсіздікті, арамдық пен қулықтың көбейгенін сөйлейді

Signup and view all the flashcards

Ажал оғы бір күні атылмай ма?

Адам өмірінің қысқа екенін, өлімнің сөзсіз келетінін ескертеді

Signup and view all the flashcards

Дүниеде не қылдың, не қойдың?

Адамның өлімнен кейінгі жағдайы, есеп беру, өкіну туралы ой қозғайды

Signup and view all the flashcards

Жайлы ақыл ойланалық жанға пайда

Жылдам, жетілген ғылым мен білімді қажет ететінін уағыздайды

Signup and view all the flashcards

Осы ел жүр өтірікті үнем қылып

Өтіріктің қоғамда таралуына наразылық білдіреді, шындықты іздеуге шақырады

Signup and view all the flashcards

Қудыраңдап, қу, білгіш атанам деп

Қауіпті болса да, білім іздеуге шақырады, білімді адамның өзін-өзі құрметтеуі туралы

Signup and view all the flashcards

Аңдаусызда кетем дер бір түсіріп

Жағымсыз әрекеттерден, арамдықтан алыс болу керектігін ескертеді

Signup and view all the flashcards

Мақтанады жетілген кісімсініп, «Қулыққа қалыппын,– деп,– қатты ысылып»,

Қулықтың қауіптілігін көрсетеді, жағымсыз мінез-құлықтың зардаптары туралы

Signup and view all the flashcards

Естіген соң, жүректе түйін жатты

Абайдың айтқан сөздерінің шындығын естіген адамның ойға қалуы туралы

Signup and view all the flashcards

Өлеңінің сырты ащы, іші тәтті!

Абайдың ащы шындықты айтып, халықты оятуға тырысқанын көрсетеді

Signup and view all the flashcards

«Жігерленсін, білсін» деп табалапты

Абайдың халықты білім алуға, жан дүниесін шыңдауға шақыруы туралы

Signup and view all the flashcards

Жаны ашып, жақсы соқпақ тазалапты

Абайдың халықты тәрбиелеуде қолданатын әдістері туралы

Signup and view all the flashcards

Study Notes

Абай Құнанбаевтың өлеңінен үзінділер

  • Өлеңнің мақсаты: Өлең Абай Құнанбаевтың қазақ халқына білім мен адалдықтың маңызын түсіндіретін, халықты жаман әдеттерден, алдау-қулықтан арылтуға шақыратын мазмұнда.
  • Негізгі идея: Өлеңде ақыл-парасат, білім, адалдық және ұяттың маңызы ерекше көтеріліп, олардың халықтың жақсы болашаққа жетуіне қалай ықпал ететіні туралы айтылады.
  • Жаман қасиеттер: Өлеңде айла-бөгеу істері, арамдық, қулық, алдау, жалған сөйлеу, өтірік айту сияқты жаман әдеттер және олардың өмірге тигізетін теріс әсерлері айтылады.
  • Жақсы қасиеттер: Адалдық, ынсап, ақыл-парасат, білім сияқты жақсы қасиеттердің өмірге болашаққа тигізер оң әсерлері айқындалады.
  • Абайдың рөлі: Абай қазақ халқының ақыл-білім іздеушісі және оларды адалдыққа, шыншылдыққа шақыратын ұстаз ретінде көрсетіледі.
  • Жастарға арналған жүйелік сұрақтар Халықтың ақыл-білім жолын табуына, тұжырымдарды терең ойлап, өздерін жақсырақ тануға шақырады.
  • Адамгершілік: Өлеңде адамгершілікке, жан-жақты тұрғыдан ойлана білуге, жақсылық пен жамандықты ажырата білуге және өзін-өзі тексеруге көңіл бөлінеді.

Адам бойындағы кемшіліктер

  • Надандық: Өлеңде надандықтың қауіпі, оның өмірге және қоғамға тигізетін теріс әсері терең талданады.
  • Айла-бөгеу: Алдау-қулықтың зияны айқындалады.
  • Жаман әдеттер: Өзін-өзі жек көреді және білгендерді шынымен пайдасы жоғын көрсетеді.

Өлеңнің түрлері

  • Жақсы жолды таңдау. Өлең жолымен іздестіру арқылы айналаға жақсы қасиеттерді тарата білу, жамандық пен жақсылықты түсінуге көмектеседі
  • Ақыл-кеңес: Өлең Абайдың қоғамдағы сауатсыздық, алдаушылық, меншікті ой-пікір жеткізуге толықтай сәйкес келмейтін жайттар туралы айтады.
  • Наркөрелік: Өлеңде қоғамдық, жеке тұлға дамыту, ұйымдасу жүйесіне деген терең түсінік берілген, өлеңнің нәркөрелік дәрежесі жоғары.

Studying That Suits You

Use AI to generate personalized quizzes and flashcards to suit your learning preferences.

Quiz Team

More Like This

Use Quizgecko on...
Browser
Open
Browser
Browser