آب آلودگی و اثرات آن

آب آلودگی

• آب آلودگی ناشی از فعالیت‌های انسانی است و در اشکال مختلف وجود دارد.
• فرسایش خاک باعث آلودگی آب‌های طبیعی با ذرات معلق خاک و رسوب بیش از حد می‌شود.
• مواد آلی باعث افزایش تقاضای اکسیژن در آب شده و غلظت اکسیژن محلول در آب را کاهش می‌دهند.
• آلودگی مواد مغذی (به ویژه نیتروژن و فسفر) موجب تشدید و تخریب کیفیت آب و از بین رفتن تنوع زیستی می‌شود.
• سموم (مانند آفت‌کش‌ها، مواد شیمیایی مصنوعی و فلزات سنگین) از صنایع و داروها به آب‌ها راه می‌یابند، برای حیات آبزیان سمی هستند و یا تأثیرات نامطلوبی روی آن‌ها دارند.
• سموم در آب آشامیدنی می‌توانند باعث بیماری‌های جدی در انسان (مانند سرطان) شوند.
• منابع آبی می‌توانند با عوامل زیستی آلوده شوند که باعث بیماری‌های آبزیان و انسان می‌شوند.
• افزایش غلظت دی اکسید گوگرد و دی اکسید کربن در هوا ناشی از آلودگی هوا بر کیفیت آب تاثیرگذار است.
• تخریب باتلاق‌ها باید در بحث آلودگی آب مورد توجه قرار گیرد، زیرا باتلاق‌های سالم برای تصفیه آب‌های طبیعی بسیار مهم هستند.
• کنترل آلودگی آب از همه منابع برای حفاظت از منابع طبیعی که کم‌یاب‌تر می‌شوند ضروری است.

مقدمه

• جمعیت انسان در هزاران سال به آرامی رشد کرد و فقط در مناطق با شرایط مناسب زندگی، تراکم جمعیت زیاد بود.
• بوم‌سازگان‌های طبیعی قادر به تأمین منابع و خدمات مورد نیاز انسان بودند.
• دخالت‌های انسانی در اکوسیستم‌ها، به‌ویژه در مناطق پرجمعیت، باعث آسیب قابل‌توجهی شد.
• در ابتدا، انسان تا حدی محدودیت‌های زیادی در کنترل محیط داشت، جمعیت انسانی را عمدتا عوامل كنترلی كه روی جمعیت سایر گونه‌ها نیز تأثیر دارند، محدود می‌کردند.
• با اختراع کشاورزی در حدود 10000 سال قبل از میلاد مسیح، جمعیت به حدود 10 میلیون نفر رسید.
• با افزایش دسترسی به غذا، جمعیت به تدریج افزایش پیدا کرد.
• در قرن‌های 16 و 17 میلادی، دانش و تکنولوژی شروع به پیشرفت کرد و نهایتاً انقلاب صنعتی در اواسط قرن هجدهم اتفاق افتاد.

مرور کلی آلودگی آب

• آلودگی آب به دو دسته اصلی، منابع نقطه‌ای و غیر نقطه‌ای تقسیم می‌شود.
• منابع نقطه‌ای، جریان‌های مشخصی از آب‌های آلوده هستند که از طریق لوله یا کانال تخلیه می‌شوند.
• تأسیسات صنعتی و تصفیه‌خانه‌های فاضلاب شهری منابع نقطه‌ای آلودگی آب هستند.
• رواناب‌های سطحی از مناطق شهری، مزارع و... منابع آلودگی غیر نقطه‌ای هستند.
• آلودگی هوا (اسیدی شدن باران) نیز یک منبع آلودگی غیر نقطه‌ای است.

انواع آلودگی

• مواد جامد معلق (معدنی و آلی) از منابع مختلف می‌توانند رسوب ایجاد کنند، باعث ایجاد کدورت و کاهش عمق آب شوند و مانع از حیات ارگانیسم‌های کف‌زی شوند.
• مواد مغذی (نیتروژن و فسفر) می‌توانند منجر به تشدید و بروز پدیده «آلودگی مواد مغذی» شوند.
• مواد شیمیایی سمی می‌توانند از منابع مختلف (صنعت، کشاورزی، و... ) به آب‌ها وارد شوند و برای موجودات آبزی سمی باشند.
• آلودگی‌های زیستی شامل عوامل بیماری‌زا هستند که می‌توانند باعث بیماری‌های آبزیان و انسان شوند.

تخریب تالاب‌ها

• تالاب‌ها اهمیت زیادی برای تصفیه آب و نیز، زیستگاه‌های مهمی برای حیوانات آبزی و پرندگان هستند.
• تخریب تالاب‌ها از جمله منابع آلودگی آب است که در صورت بی‌توجهی، می‌توانند پیامدهای جبران‌ناپذیری داشته باشند.

ارزیابی تقاضای زیست‌شناسی برای اکسیژن (BOD)

• ارزیابی تقاضای زیست‌شناسی برای اکسیژن (BOD) میزان اکسیژن مصرف شده توسط میکروارگانیسم‌ها در هنگام تجزیه مواد آلی در آب را نشان می‌دهد.
• غلظت BOD یکی از عوامل کلیدی در ارزیابی آلودگی آب است.
• تعیین BOD در آزمایشگاه و در شرایط کنترل شده انجام می‌گیرد.
• روش استاندارد، تعیین BOD مدت 5 روز است و برای ارزیابی میزان تقاضا برای اکسیژن مورد استفاده قرار می‌گیرد.

تاثیر تصرفات انسانی بر تالاب‌ها

• از بین بردن تالاب‌ها برای تبدیل زمین به کاربری کشاورزی از عوامل عمده از بین رفتن تالاب‌ها است.
• بسیاری از تالاب‌ها در سراسر جهان، به دلیل تغییر کاربری‌ها برای مصارف انسانی، از بین می‌روند.

آلودگی های مواد جامد غیرآلی

• مواد جامد معلق غیرآلی باعث کدورت آب و رسوب‌گذاری می‌شوند.

آلودگی‌های زیستی

• میکروارگانیسم‌ها می‌توانند مواد آلی را تجزیه کنند و برای این فرآیند اکسیژن مصرف کنند.
• مقادیر زیاد مواد آلی می‌تواند منجر به کاهش سطح اکسیژن در آب و مرگ موجودات آبزی شود.

اثر آب‌های آلوده بر موجودات زنده

• آب آلوده می‌تواند روی رشد و نمو موجودات آبزی تاثیر منفی بگذارد.
• این آب‌ها می‌توانند منجر به مرگ موجودات آبزی شوند
• حتی حیوانات آبزی که جان سالم به در می‌برند می‌توانند به گونه‌ای آسیب ببینند که در مراحل بعد زندگی، دچار اختلال و بیماری شوند.
• همچنین آب‌های آلوده می‌توانند برای انسان هم مضر باشند.

سموم

• بسیاری از مواد شیمیایی که برای بهبود زندگی انسان به وجود آمده‌اند، برای انسان و دیگر موجودات سمی هستند.
• سموم می‌توانند به‌طور مستقیم موجودات را بکشند و یا بر عملکرد بدن آن‌ها تأثیرگذار باشند.
• واکنش‌ها نسبت به سموم با توجه به گونه، میزان دوز و زمان تماس با سموم متفاوت است.
• عوامل مختلفی ممکن است روی مسمومیت سموم تأثیر بگذارند ؛ میزان دوز، شرایط زیست‌محیطی، زمان مواجهه و سلامت موجودات.
• تجمع سموم در بافت‌ها ممکن است روی دیگر موجودات هم تأثیر بگذارد (زیست‌تجمعی).
• سموم در آب، به‌طور كلی، خطر زیادی برای انسان و محیط‌زیست ایجاد می‌کنند.

ارزیابی سمیت مواد شیمیایی

• آزمایشات سمیت راهی برای تعیین و اندازه‌گیری اثرات سموم روی موجودات آبزی هستند.
• روش‌های مختلفی برای ارزیابی سمیت وجود دارد.
• در ارزیابی سمیت، عوامل مختلفی مانند نوع سم، غلظت سم و زمان مواجهه مد نظر قرار داده می‌شود.
• غلظت کشنده 50 درصدی (LC50) مفهومی مهم در ارزیابی سمیت است که با اندازه گیری میزان سم لازم برای کشتن 50 درصد از جانداران مورد آزمایش تعیین می‌شود.
• غلظت کشنده 50 درصدی (LC50) در شرایط آزمایشگاهی در طول زمان معینی (مثلا 24، 48، یا 96 ساعت) اندازه‌گیری می‌شود.

آلودگی ناشی از ورود مواد شیمیایی از منابع صنعتی و خانگی

• آلودگی ناشی از فرسایش خاک و ورود مواد شیمیایی از منابع مختلف صنعتی و کشاورزی.
• بسیاری از مواد شیمیایی می‌توانند باعث آسیب‌های جدی، و تجمع سموم در بدن جانداران باشند و بر سلامت آن‌ها تأثیر بگذارند.
• چگونگی مقابله با تأثیرات مخرب سموم بر موجودات زنده و محیط اطراف.

آلودگی ناشی از ورود آب‌های سطحی و رواناب‌های کشاورزی

• آلودگی آب‌های سطحی و رواناب کشاورزی.
• عوامل مؤثر در آلودگی منابع آب، به ویژه در مناطق کشاورزی.
• راه‌های کاهش آلودگی آب‌های سطحی و رواناب‌های کشاورزی.

این آزمون به بررسی آلودگی آب و تأثیرات ناشی از فعالیت‌های انسانی می‌پردازد. مباحثی چون فرسایش خاک، مواد شیمیایی و سموم در آب‌های طبیعی بررسی خواهند شد. با پاسخ به این سوالات، درک عمیق‌تری از چالش‌های آب و آلودگی‌های آن پیدا خواهید کرد.