พระราชบัญญัติมาตรฐานทางจริยธรรม พ.ศ. 2562

พระราชบัญญัติมาตรฐานทางจริยธรรม พ.ศ. 2562

• ประกาศ ณ วันที่ 15 เมษายน พ.ศ. 2562 ในรัชกาลปัจจุบัน
• มีผลบังคับใช้ตั้งแต่วันถัดจากวันประกาศในราชกิจจานุเบกษา

คำนิยาม

• หน่วยงานของรัฐ หมายถึง กระทรวง, ทบวง, กรม, ส่วนราชการเทียบเท่ากรม, ราชการส่วนท้องถิ่น, รัฐวิสาหกิจ, องค์การมหาชน, และหน่วยงานอื่นของรัฐในฝ่ายบริหาร
  • ไม่รวมถึง หน่วยงานธุรการของรัฐสภา, องค์กรอิสระ, ศาล และองค์กรอัยการ
• เจ้าหน้าที่ของรัฐ หมายถึง ข้าราชการ, พนักงาน, ลูกจ้าง หรือผู้ปฏิบัติงานอื่นในหน่วยงานของรัฐ
• องค์กรกลางบริหารงานบุคคล หมายถึง
  • คณะกรรมการข้าราชการพลเรือน
  • คณะกรรมการข้าราชการพลเรือนในสถาบันอุดมศึกษา
  • คณะกรรมการข้าราชการครูและบุคลากรทางการศึกษา
  • คณะกรรมการข้าราชการตำรวจ ตามกฎหมายว่าด้วยระเบียบข้าราชการประเภทนั้น
  • คณะกรรมการกลางบริหารงานบุคคลของเจ้าหน้าที่ของรัฐในฝ่ายบริหาร
  • คณะกรรมการมาตรฐานการบริหารงานบุคคลส่วนท้องถิ่นตามกฎหมายว่าด้วยระเบียบบริหารงานบุคคลส่วนท้องถิ่น
• กรรมการ หมายถึง กรรมการมาตรฐานทางจริยธรรม

มาตรฐานทางจริยธรรม

• คือ หลักเกณฑ์การประพฤติปฏิบัติอย่างมีคุณธรรมของเจ้าหน้าที่ของรัฐ ประกอบด้วย
  • ยึดมั่นในสถาบันหลักของประเทศ (ชาติ ศาสนา พระมหากษัตริย์) และการปกครองระบอบประชาธิปไตยอันมีพระมหากษัตริย์ทรงเป็นประมุข
  • ซื่อสัตย์สุจริต มีจิตสำนึกที่ดี และรับผิดชอบต่อหน้าที่
  • กล้าตัดสินใจและกระทำในสิ่งที่ถูกต้องชอบธรรม
  • คิดถึงประโยชน์ส่วนรวมมากกว่าประโยชน์ส่วนตัว และมีจิตสาธารณะ
  • มุ่งผลสัมฤทธิ์ของงาน
  • ปฏิบัติหน้าที่อย่างเป็นธรรมและไม่เลือกปฏิบัติ
  • ดำรงตนเป็นแบบอย่างที่ดีและรักษาภาพลักษณ์ของทางราชการ
• ใช้เป็นหลักสำคัญในการจัดทำประมวลจริยธรรมของหน่วยงานของรัฐ

การจัดทำประมวลจริยธรรม

• องค์กรกลางบริหารงานบุคคลของหน่วยงานของรัฐ มีหน้าที่จัดทำประมวลจริยธรรมสำหรับเจ้าหน้าที่ของรัฐในความรับผิดชอบ
• หากไม่มีองค์กรกลางบริหารงานบุคคลที่รับผิดชอบ องค์กรที่ทำหน้าที่จัดทำประมวลจริยธรรม ได้แก่
  • คณะรัฐมนตรี สำหรับข้าราชการการเมือง
  • สภากลาโหม สำหรับข้าราชการทหารและข้าราชการพลเรือนกลาโหม
  • สำนักงานคณะกรรมการนโยบายรัฐวิสาหกิจ สำหรับผู้บริหารและพนักงานรัฐวิสาหกิจ
  • คณะกรรมการพัฒนาและส่งเสริมองค์การมหาชน สำหรับผู้บริหาร เจ้าหน้าที่ และผู้ปฏิบัติงานขององค์การมหาชน
• ในกรณีที่มีปัญหาว่าองค์กรใดเป็นผู้จัดทำประมวลจริยธรรม ให้คณะกรรมการมาตรฐานทางจริยธรรม (ก.ม.จ.) เป็นผู้วินิจฉัย
• หน่วยงานของรัฐอาจจัดทำข้อกำหนดจริยธรรมเพิ่มเติมจากประมวลจริยธรรม
• การจัดทำประมวลจริยธรรมและข้อกำหนดจริยธรรมต้องเป็นไปตามหลักเกณฑ์ที่ ก.ม.จ. กำหนด
• องค์กรกลางบริหารงานบุคคล, องค์กรศาล, องค์กรอัยการ, องค์กรกลางบริหารงานบุคคลของหน่วยงานธุรการของรัฐสภา และองค์กรอิสระ ต้องนำมาตรฐานทางจริยธรรม มาตรา 5 ไปใช้ประกอบการพิจารณาจัดทำประมวลจริยธรรม

คณะกรรมการมาตรฐานทางจริยธรรม (ก.ม.จ.)

• ประกอบด้วย
  • นายกรัฐมนตรีหรือรองนายกรัฐมนตรีที่นายกรัฐมนตรีมอบหมาย เป็นประธานกรรมการ
  • ผู้แทนคณะกรรมการข้าราชการพลเรือนที่ได้รับมอบหมาย เป็นรองประธานกรรมการ
  • กรรมการโดยตำแหน่ง 5 คน ได้แก่ ผู้แทนจาก
    • คณะกรรมการข้าราชการพลเรือนในสถาบันอุดมศึกษา
    • คณะกรรมการข้าราชการครูและบุคลากรทางการศึกษา
    • คณะกรรมการข้าราชการตำรวจ
    • คณะกรรมการมาตรฐานการบริหารงานบุคคลส่วนท้องถิ่น
    • สภากลาโหม
  • กรรมการผู้ทรงคุณวุฒิซึ่งนายกรัฐมนตรีแต่งตั้ง จำนวนไม่เกิน 5 คน
  • เลขาธิการ ก.พ. เป็นกรรมการและเลขานุการ
  • เลขาธิการ ก.พ. สามารถแต่งตั้งข้าราชการในสำนักงาน ก.พ. เป็นผู้ช่วยเลขานุการได้
• ก.ม.จ. อาจเชิญผู้แทนจากคณะกรรมการที่ทำหน้าที่บริหารงานรัฐวิสาหกิจหรือองค์การมหาชน หรือหัวหน้าหน่วยงานของรัฐที่เกี่ยวข้อง หรือผู้มีความรู้ความเชี่ยวชาญด้านจริยธรรม เข้าร่วมประชุมเป็นครั้งคราว
• สำนักงาน ก.พ. มีหน้าที่ปฏิบัติงานธุรการ งานประชุม งานวิชาการ และกิจการต่างๆ ที่เกี่ยวข้องให้แก่ ก.ม.จ.

คุณสมบัติและลักษณะต้องห้ามของกรรมการผู้ทรงคุณวุฒิ

• ต้องมีความรู้ ความสามารถ หรือประสบการณ์ด้าน
  • การส่งเสริมจริยธรรม
  • กฎหมาย
  • การบริหารงานบุคคล
  • การพัฒนาทรัพยากรมนุษย์
  • หรือด้านอื่นใดอันจะเป็นประโยชน์แก่การปฏิบัติหน้าที่ของ ก.ม.จ. โดยมีผลงานเป็นที่ประจักษ์
• ต้องมีคุณสมบัติและไม่มีลักษณะต้องห้าม ดังต่อไปนี้
  • มีสัญชาติไทย
  • มีอายุไม่ต่ำกว่า 45 ปี
  • ไม่เป็นบุคคลล้มละลายหรือเคยเป็นบุคคลล้มละลายทุจริต
  • ไม่เป็นคนไร้ความสามารถหรือคนเสมือนไร้ความสามารถ
  • ไม่เคยได้รับโทษจำคุกโดยคำพิพากษาถึงที่สุด เว้นแต่เป็นโทษสำหรับความผิดที่ได้กระทำโดยประมาท
  • ไม่เป็นผู้ดำรงตำแหน่งทางการเมือง สมาชิกสภาท้องถิ่น หรือผู้บริหารท้องถิ่น
  • ไม่เคยถูกลงโทษทางวินัย หรือให้ออก ปลดออก หรือไล่ออกจากราชการ รัฐวิสาหกิจ หรือหน่วยงานของรัฐ
  • ไม่เคยต้องคำพิพากษาหรือคำสั่งของศาลอันถึงที่สุดให้ทรัพย์สินตกเป็นของแผ่นดินเพราะร่ำรวยผิดปกติ
  • ไม่เคยต้องคำพิพากษาอันถึงที่สุดว่ากระทำความผิดต่อตำแหน่งหน้าที่ราชการหรือต่อตำแหน่งหน้าที่ในการยุติธรรม
  • ไม่อยู่ในระหว่างต้องห้ามมิให้ดำรงตำแหน่งทางการเมือง
  • ไม่เคยพ้นจากตำแหน่งเพราะศาลฎีกาหรือศาลฎีกาแผนกคดีอาญาของผู้ดำรงตำแหน่งทางการเมืองมีคำพิพากษาว่าฝ่าฝืนหรือไม่ปฏิบัติตามมาตรฐานทางจริยธรรมอย่างร้ายแรง

วาระการดำรงตำแหน่งของกรรมการผู้ทรงคุณวุฒิ

• มีวาระการดำรงตำแหน่งคราวละ 3 ปี
• เมื่อครบวาระ หากยังไม่มีการแต่งตั้งกรรมการใหม่ กรรมการเดิมอยู่ในตำแหน่งเพื่อดำเนินงานต่อไปจนกว่ากรรมการใหม่เข้ารับหน้าที่
• กรรมการซึ่งพ้นจากตำแหน่งแล้วอาจได้รับแต่งตั้งอีกได้ แต่จะดำรงตำแหน่งติดต่อกันได้ไม่เกิน 2 วาระ

การพ้นจากตำแหน่งของกรรมการผู้ทรงคุณวุฒิ

• พ้นจากตำแหน่งเมื่อ
  • ตาย
  • ลาออก
  • ขาดคุณสมบัติหรือมีลักษณะต้องห้ามตามมาตรา 9
  • ก.ม.จ. มีมติให้ออกด้วยคะแนนเสียงไม่น้อยกว่ากึ่งหนึ่งของจำนวนกรรมการเท่าที่มีอยู่ เพราะบกพร่องต่อหน้าที่ มีความประพฤติเสื่อมเสีย หรือหย่อนความสามารถ

การแต่งตั้งกรรมการแทนตำแหน่งที่ว่าง

• ในกรณีที่กรรมการพ้นจากตำแหน่งก่อนวาระ หรือมีการแต่งตั้งกรรมการเพิ่มขึ้น ให้ผู้ได้รับแต่งตั้งอยู่ในตำแหน่งเท่ากับวาระที่เหลืออยู่
• หากวาระที่เหลืออยู่ไม่ถึง 180 วัน จะไม่แต่งตั้งกรรมการแทนก็ได้
• ในกรณีที่กรรมการพ้นจากตำแหน่งก่อนวาระ ให้ ก.ม.จ. ประกอบด้วยกรรมการทั้งหมดเท่าที่มีอยู่จนกว่าจะมีการแต่งตั้งกรรมการใหม่

หน้าที่และอำนาจของ ก.ม.จ.

• เสนอแนะและให้คำปรึกษาเกี่ยวกับนโยบายและยุทธศาสตร์ด้านมาตรฐานทางจริยธรรมและการส่งเสริมจริยธรรมภาครัฐต่อคณะรัฐมนตรี
• กำหนดแนวทางหรือมาตรการในการขับเคลื่อนการดำเนินกระบวนการรักษาจริยธรรม
• กำหนดแนวทางในการส่งเสริมและพัฒนาเพื่อเสริมสร้างประสิทธิภาพให้เจ้าหน้าที่ของรัฐมีความรู้ความเข้าใจและยึดถือแนวทางปฏิบัติตามประมวลจริยธรรม
• กำกับ ติดตาม และประเมินผลการดำเนินการตามมาตรฐานทางจริยธรรม
  • ต้องให้หน่วยงานของรัฐจัดให้มีการประเมินความรู้ความเข้าใจเกี่ยวกับมาตรฐานทางจริยธรรม
  • ต้องให้มีการประเมินพฤติกรรมทางจริยธรรมสำหรับเจ้าหน้าที่ของรัฐในหน่วยงานนั้น
• ตรวจสอบรายงานประจำปีของหน่วยงานของรัฐ และรายงานสรุปผลการดำเนินงานดังกล่าวเสนอต่อคณะรัฐมนตรีอย่างน้อยปีละหนึ่งครั้ง
• ตีความและวินิจฉัยปัญหาที่เกิดจากการใช้บังคับพระราชบัญญัตินี้
• ปฏิบัติหน้าที่อื่นตามที่บัญญัติไว้ในพระราชบัญญัตินี้หรือตามที่คณะรัฐมนตรีมอบหมาย

การดำเนินการตามหลักเกณฑ์และวิธีการ

• การประเมินผล ให้เป็นไปตามหลักเกณฑ์และวิธีการที่ ก.ม.จ. กำหนด โดยอาจจัดให้มีองค์กรภายนอกเข้าร่วมการประเมินผลด้วยก็ได้

การออกระเบียบและคู่มือ

• เพื่อให้การจัดทำประมวลจริยธรรมและข้อกำหนดจริยธรรมเป็นไปด้วยความเรียบร้อยและสอดคล้อง ก.ม.จ. มีอำนาจกำหนดหลักเกณฑ์เป็นระเบียบ คู่มือ หรือแนวทางปฏิบัติ
• ในกรณีที่ ก.ม.จ. เห็นว่าประมวลจริยธรรมขององค์กรกลางบริหารงานบุคคล หรือข้อกำหนดจริยธรรมของหน่วยงานไม่สอดคล้องกับมาตรฐาน ให้ ก.ม.จ. แจ้งให้ดำเนินการแก้ไขให้ถูกต้อง

การทบทวนมาตรฐานทางจริยธรรม

• ก.ม.จ. จัดให้มีการทบทวนมาตรฐานทางจริยธรรมตามมาตรา 5 ทุก 5 ปี
• หรือในกรณีที่มีความจำเป็นหรือสถานการณ์เปลี่ยนแปลงไป ก.ม.จ. จะพิจารณาทบทวนในรอบระยะเวลาที่เร็วกว่านั้นก็ได้

การประชุม ก.ม.จ.

• ต้องมีกรรมการมาประชุมไม่น้อยกว่ากึ่งหนึ่งของจำนวนกรรมการทั้งหมดจึงจะเป็นองค์ประชุม
• ถ้าประธานกรรมการไม่มาประชุมหรือไม่อาจปฏิบัติหน้าที่ได้ ให้รองประธานกรรมการปฏิบัติหน้าที่แทน
• ในกรณีที่ไม่มีรองประธานกรรมการหรือไม่สามารถปฏิบัติหน้าที่ได้ ให้ที่ประชุมเลือกกรรมการคนหนึ่งเป็นประธานในที่ประชุม

ก.ม.จ. มีอำนาจแต่งตั้งคณะอนุกรรมการ

• ในการปฏิบัติหน้าที่ตามพระราชบัญญัตินี้ ก.ม.จ. มีอำนาจแต่งตั้งคณะอนุกรรมการหรือคณะทำงานเพื่อพิจารณาหรือดำเนินการตามที่ ก.ม.จ. มอบหมายได้
• กฎเกณฑ์เกี่ยวกับการประชุมของ ก.ม.จ. ให้นำไปบังคับใช้ในการประชุมของคณะอนุกรรมการและคณะทำงานด้วย

ค่าตอบแทน

• ประธานกรรมการ กรรมการ ประธานอนุกรรมการ และอนุกรรมการได้รับเบี้ยประชุมและประโยชน์ตอบแทนอื่นตามที่กระทรวงการคลังกำหนด

การรักษาจริยธรรมของเจ้าหน้าที่ของรัฐ

• เพื่อประโยชน์ในการรักษาจริยธรรมของเจ้าหน้าที่ของรัฐ ให้หน่วยงานของรัฐดำเนินการ ดังต่อไปนี้
  • กำหนดให้มีผู้รับผิดชอบเกี่ยวกับการรักษาจริยธรรมประจำหน่วยงานของรัฐ
  • ดำเนินกิจกรรมการส่งเสริม สนับสนุน ให้ความรู้ ฝึกอบรม และพัฒนาเจ้าหน้าที่ของรัฐ
  • จัดทำรายงานประจำปีตามหลักเกณฑ์ที่ ก.ม.จ. กำหนดเสนอต่อ ก.ม.จ.

หน้าที่ขององค์กรกลางบริหารงานบุคคล

• องค์กรกลางบริหารงานบุคคลแต่ละประเภทและองค์กรตามมาตรา 6 วรรคสอง มีหน้าที่กำกับดูแลการดำเนินกระบวนการรักษาจริยธรรม
• มีหน้าที่และอำนาจจัดหลักสูตรการฝึกอบรม การเผยแพร่ความเข้าใจ
• กำหนดมาตรการจูงใจเพื่อพัฒนาและส่งเสริมให้เจ้าหน้าที่ของรัฐมีพฤติกรรมทางจริยธรรมเป็นแบบอย่างที่ดี
• กำหนดมาตรการที่ใช้บังคับแก่เจ้าหน้าที่ของรัฐซึ่งมีพฤติกรรมที่เป็นการฝ่าฝืนมาตรฐานทางจริยธรรม
• กำหนดมาตรการเพื่อใช้ในการบริหารงานบุคคลตามกฎหมายว่าด้วยระเบียบข้าราชการประเภทนั้น

บทเฉพาะกาล

• เมื่อ ก.ม.จ. ได้ประกาศกำหนดหลักเกณฑ์การจัดทำประมวลจริยธรรมแล้ว ให้องค์กรกลางบริหารงานบุคคลและองค์กรตามมาตรา 6 วรรคสอง จัดทำประมวลจริยธรรมให้แล้วเสร็จตามระยะเวลาที่ ก.ม.จ. กำหนด

ประมวลจริยธรรม กฎ ระเบียบ ที่เกี่ยวข้อง

• บรรดาประมวลจริยธรรม กฎ ระเบียบ หรือหลักเกณฑ์เกี่ยวกับจริยธรรมของเจ้าหน้าที่ของรัฐที่มีผลใช้บังคับอยู่ในวันก่อนวันที่พระราชบัญญัตินี้ใช้บังคับ ให้คงมีผลใช้บังคับได้ต่อไปเท่าที่ไม่ขัดหรือแย้งกับพระราชบัญญัตินี้