ความรู้เบื้องต้นเกี่ยวกับระบบสารสนเทศ

ระบบ (System)

• ชุดขององค์ประกอบที่ทำงานร่วมกันเพื่อให้บรรลุเป้าหมาย
• ส่วนประกอบย่อยมีความเชื่อมโยงกัน
•  ความผิดปกติในส่วนใดส่วนหนึ่งอาจส่งผลต่อระบบทั้งหมด
•  ระบบอยู่ภายใต้สภาพแวดล้อม (Environment) ซึ่งอาจส่งผลกระทบต่อระบบ และระบบอาจกระทบต่อสภาพแวดล้อมได้เช่นกัน

องค์ประกอบของระบบ

• System Boundary: ขอบเขตของระบบ
• Subsystem: ระบบย่อย
• Interaction: ปฏิสัมพันธ์ระหว่างองค์ประกอบ, มีการสื่อสารกันในระบบ
• Independence & Interdependence: ระบบย่อยทำงานได้โดยอิสระ แต่ยังต้องพึ่งพาระบบอื่นในบางส่วน

ประเภทของระบบ

• Simple System: องค์ประกอบน้อย ไม่ซับซ้อน เช่น ร้านอาหาร
• Complex System: โครงสร้างซับซ้อน เช่น ธนาคาร
• Stable System: สภาพแวดล้อมมีผลกระทบน้อยต่อระบบ
• Dynamic System: เปลี่ยนแปลงรวดเร็วตามสภาพแวดล้อม
• Adaptive System (ระบบที่ปรับตัวได้): ปรับตัวตามการเปลี่ยนแปลงได้
• Non-adaptive System: ไม่สามารถปรับตัวได้
• Permanent System (ระบบถาวร): ระบบถาวร
• Temporary System (ระบบชั่วคราว): ระบบชั่วคราว

ระบบสารสนเทศ (Information System - IS)

• ระบบที่จัดการข้อมูล ประมวลผล จัดเก็บ ค้นคืน และเผยแพร่สารสนเทศ เพื่อใช้ในการสนับสนุนการตัดสินใจและการทำงานขององค์กร

วัตถุประสงค์ของระบบสารสนเทศ

• ลดความซับซ้อนในการจัดการฐานข้อมูล
• เพิ่มความถูกต้องของสารสนเทศ
• สนับสนุนการสื่อสารภายในองค์กร
• เพิ่มประสิทธิภาพการทำงาน ลดเวลาทำงาน
• ปรับปรุงคุณภาพการให้บริการลูกค้า
• สร้างโอกาสทางธุรกิจและการแข่งขัน

โครงสร้างระบบสารสนเทศ (Operating Elements)

• ส่วนปฏิบัติการ ประกอบด้วย Hardware, Software, Database, Human, และ Procedures
• ทำหน้าที่ ประมวลผล, บำรุงรักษา, จัดทำรายงาน และสนับสนุนการทำงาน

ส่วนสนับสนุนการตัดสินใจ (Decision Support)

• Structured: กำหนดล่วงหน้าได้ การตัดสินใจที่มีรูปแบบชัดเจน ใช้กฎเกณฑ์และตรรกะที่แน่นอน
• Unstructured: กำหนดล่วงหน้าไม่ได้ ใช้วิจารณญาณ เช่น วิเคราะห์แนวโน้มตลาด

ลักษณะการจัดการ (Management Activities)

• แบ่งเป็น ระดับสูง (กลยุทธ์), ระดับกลาง (ควบคุม), และระดับต้น (ปฏิบัติการ)

หน้าที่ขององค์กร (Organizational Functions)

• ระบบสารสนเทศต้องเชื่อมโยงข้อมูลระหว่าง หน่วยงานย่อย input → Process → Output → Feedback

ประเภทของระบบสารสนเทศ

• 1.TPS (Transaction Processing System) – ระบบประมวลผลธุรกรรม
• จัดการธุรกรรมในแต่ละวัน เช่น ระบบลงทะเบียนนักศึกษา ระบบสั่งซื้อสินค้า
• สนับสนุนการตัดสินใจแบบ Structured Decision เกี่ยวข้องกับระดับปฏิบัติการ

ระบบการจัดการ (Management Information System - MIS)

• รวบรวมข้อมูลจาก TPS มาสร้างรายงานสภาพปัจจุบัน แนวโน้มและปัญหาของหน่วยงาน
• ช่วยผู้บริหารระดับกลางใช้ในการวางแผน ควบคุมการดำเนินงาน และแก้ไขปัญหา
• ใช้การตัดสินใจแบบ Semi-Structured Decision

ระบบสนับสนุนการตัดสินใจ (Decision Support System - DSS)

• ใช้สารสนเทศภายในและภายนอกเพื่อสนับสนุนการตัดสินใจ
• ใช้ตัดสินใจแบบ Unstructured Decision โดยเสนอแนวทางแต่ไม่ได้ตัดสินใจแทน

ระบบสำหรับผู้บริหารระดับสูง (Executive Information System - EIS)

• ช่วยวิเคราะห์ข้อมูลทั้งภายใน ภายนอกและแสดงผลในรูปแบบที่เข้าใจง่าย เช่น กราฟและแผนภูมิ
• เพื่อการวางแผนกลยุทธ์และการตัดสินใจของผู้บริหาร

ระบบผู้เชี่ยวชาญ (Expert System - ES)

• ระบบที่ใช้ปัญญาประดิษฐ์ช่วยตัดสินใจแทนมนุษย์ โดยเลียนแบบวิธีคิดของผู้เชี่ยวชาญ
• เลือกสถานการณ์ที่ใกล้เคียงกับปัญหา

ระบบสำนักงานอัตโนมัติ Office Automation System - OAS

• ช่วยเพิ่มประสิทธิภาพงานสำนักงาน เช่น ระบบอีเมล ปฏิทินอิเล็กทรอนิกส์

บุคลากรที่เกี่ยวข้องกับระบบสารสนเทศ

• Project Manager: ผู้จัดการโครงการ ควบคุมให้โครงการดำเนินไปตามแผน
• Project Sponsor: ผู้สนับสนุนโครงการ มักเป็นผู้บริหารระดับสูง
• Steering Team: คณะบริหาร ให้คำแนะนำและสนับสนุนโครงการ
• System Analyst: นักวิเคราะห์ระบบ ศึกษาและออกแบบระบบให้ตรงความต้องการ
• Programmer: นักพัฒนาโปรแกรม แปลงความต้องการเป็นโค้ด
• User: ผู้ใช้ระบบ เช่น พนักงานที่ใช้ระบบในองค์กร
• Stakeholders: ผู้ที่ได้รับผลกระทบจากระบบ เช่น ลูกค้า พนักงาน
• Technical Specialists: ผู้เชี่ยวชาญด้านเทคนิคที่ช่วยสนับสนุนระบบ
• Vendors & Suppliers: ผู้ให้บริการและซัพพลายเออร์ที่เกี่ยวข้องกับระบบ
• External Companies: บริษัทภายนอกที่เกี่ยวข้อง เช่น ที่ปรึกษาด้านเทคโนโลยี

ผู้รับผิดชอบการพัฒนาระบบสารสนเทศ

• คณะกรรมการบริหารโครงการ ประกอบด้วยคณะบริหารและหัวหน้าฝ่ายต่างๆ
• กำหนดนโยบาย, แต่งตั้งผู้จัดการโครงการ, อนุมัติและให้คำปรึกษา
• ผู้สนับสนุนโครงการ (Project Sponsor) ให้คำปรึกษาด้านวิทยาการและเทคโนโลยีใหม่ๆ
• คณะที่ปรึกษาโครงการ (Project Advisor) ให้คำแนะนำเกี่ยวกับกฎระเบียบ, กระบวนการและงบประมาณ
• ผู้จัดการโครงการ (Project Manager) ต้องมีความรอบรู้ด้านระบบสารสนเทศ มีหน้าที่:
• กำหนดขอบเขต, วางแผนและจัดตั้งทีม, จัดตารางดำเนินการ, ควบคุมโครงการ

นักวิเคราะห์ระบบ (System Analyst)

• บทบาทสำคัญ: ตัวกลางระหว่างเจ้าของระบบ, ผู้ใช้ และนักพัฒนา
• หน้าที่หลัก: ศึกษาปัญหาและความต้องการของระบบ, ออกแบบและวิเคราะห์ระบบใหม่, จัดทำพจนานุกรมข้อมูล, ทดสอบโปรแกรม และจัดทำเอกสารคู่มือ, ติดตั้งและบำรุงรักษาระบบ, ให้คำปรึกษาและประสานงานกับทุกฝ่ายที่เกี่ยวข้อง