เภสัชกรรมไทย: องค์ประกอบและยาแผนไทย

• เภสัชกรรมไทยคือศาสตร์และศิลปะการใช้ยาจากธรรมชาติและวิทยาการแผนไทยเพื่อดูแลสุขภาพ
• คณาเภสัช หมายถึง ผู้ประกอบวิชาชีพเภสัชกรรมไทย มีความรู้ความสามารถในการปรุงยาและให้คำแนะนำการใช้ยาแผนไทย

องค์ประกอบของเภสัชกรรมไทย

• เภสัชวัตถุคือสสารที่ใช้ทำยา ได้แก่ พืช สัตว์ และแร่ธาตุ
  • พืชสมุนไพรเป็นเภสัชวัตถุหลัก โดยใช้ส่วนต่างๆ ของพืช เช่น ราก ลำต้น ใบ ดอก ผล และเมล็ด
  • สัตว์และแร่ธาตุถูกนำมาใช้เป็นส่วนผสมในตำรับยาบางชนิด
• ตำรับยาคือสูตรยาที่ระบุส่วนผสม วิธีการปรุง และสรรพคุณ
  • ตำรับยาไทยมียาเดี่ยวที่ทำจากสมุนไพรชนิดเดียว และยาสูตรที่ผสมสมุนไพรหลายชนิด
  • ตำรับยาโบราณมีการสืบทอดมาแต่ในอดีตและมีการปรับปรุงให้เข้ากับยุคสมัย
• กระบวนการปรุงยาคือวิธีการเตรียมยาตามตำรับยา เช่น การต้ม การดอง การบด การปั้น
  • การต้มเป็นวิธีที่นิยมใช้ในการเตรียมยาสมุนไพร
  • การดองใช้วิธีใช้แอลกอฮอล์หรือน้ำผึ้งเป็นตัวทำละลาย
• รูปแบบยาคือลักษณะของยาที่เตรียมเสร็จแล้ว เช่น ยาต้ม ยาลูกกลอน ยาผง ยาครีม
  • ยาต้มเหมาะสำหรับผู้ป่วยที่ต้องการยาออกฤทธิ์เร็ว
  • ยาลูกกลอนสะดวกในการรับประทานและพกพา
• การใช้ยาคือวิธีการรับประทานหรือใช้ยาที่ถูกต้องตามข้อบ่งใช้และข้อควรระวัง
  • ขนาดยาและความถี่ในการใช้ยาขึ้นอยู่กับชนิดของยา อาการของผู้ป่วย และอายุ
  • การใช้ยาเกินขนาดอาจทำให้เกิดผลข้างเคียงที่เป็นอันตราย

บทบาทของคณาเภสัช

• การปรุงยา: มีความรู้ในการคัดเลือกเภสัชวัตถุที่ได้คุณภาพ และปรุงยาตามตำรับยาที่ถูกต้อง
  • ต้องมีความรู้เรื่องฤทธิ์และพิษของยา
  • ต้องมีความละเอียดรอบคอบในการปรุงยาเพื่อให้ได้ยาที่มีคุณภาพและปลอดภัย
• การจ่ายยา: ให้คำแนะนำผู้ป่วยเกี่ยวกับการใช้ยาที่ถูกต้อง
  • ต้องซักถามประวัติผู้ป่วยเพื่อประเมินความเหมาะสมของการใช้ยา
  • ต้องอธิบายวิธีการใช้ยา ขนาดยา และข้อควรระวังให้ผู้ป่วยเข้าใจ
• การให้คำปรึกษา: ให้คำปรึกษาปัญหาสุขภาพเบื้องต้น และแนะนำการดูแลสุขภาพด้วยสมุนไพร
  • ต้องมีความรู้เกี่ยวกับโรคต่างๆ และการใช้สมุนไพรในการรักษา
  • ต้องมีทักษะในการสื่อสารเพื่อให้คำแนะนำที่เข้าใจง่าย
• การพัฒนาตำรับยา: ทำการวิจัยและพัฒนาตำรับยาใหม่ๆ เพื่อให้มีประสิทธิภาพในการรักษาโรค
  • ต้องมีความรู้ด้านวิทยาศาสตร์การแพทย์ เภสัชศาสตร์ และสมุนไพร
  • ต้องมีจรรยาบรรณในการวิจัยและพัฒนาตำรับยา

ข้อควรระวังในการใช้ยาแผนไทย

• ควรปรึกษาคณาเภสัชหรือผู้เชี่ยวชาญก่อนใช้ยาแผนไทย
• แจ้งประวัติการแพ้ยา, โรคประจำตัว และยาที่ใช้ประจำให้คณาเภสัชทราบ
• ใช้ยาตามคำแนะนำของคณาเภสัชอย่างเคร่งครัด
• หากเกิดอาการผิดปกติหลังใช้ยา ควรหยุดใช้ยาและปรึกษาคณาเภสัชทันที
• ไม่ควรใช้ยาแผนไทยติดต่อกันเป็นเวลานานโดยไม่ปรึกษาคณาเภสัช
• เลือกซื้อยาแผนไทยจากแหล่งที่เชื่อถือได้ และมีทะเบียนยาถูกต้อง
• เก็บรักษายาแผนไทยในที่แห้งและเย็น พ้นจากแสงแดดและความร้อน
• ยาแผนไทยบางชนิดอาจมีผลข้างเคียงหรือปฏิกิริยาระหว่างยา ควรระมัดระวังในการใช้ร่วมกับยาแผนปัจจุบัน
• สตรีมีครรภ์และให้นมบุตรควรปรึกษาคณาเภสัชก่อนใช้ยาแผนไทย
• เด็กและผู้สูงอายุควรใช้ยาแผนไทยภายใต้การดูแลของคณาเภสัชอย่างใกล้ชิด

จรรยาบรรณของคณาเภสัช

• ประกอบวิชาชีพด้วยความซื่อสัตย์สุจริต มีคุณธรรม และจริยธรรม
• ให้ความสำคัญต่อสุขภาพและความปลอดภัยของผู้ป่วยเป็นอันดับแรก
• รักษาความลับของผู้ป่วย
• ให้ข้อมูลที่ถูกต้องและเป็นประโยชน์แก่ผู้ป่วย
• พัฒนาความรู้และความสามารถของตนเองอย่างต่อเนื่อง
• เคารพสิทธิของผู้ป่วย
• ไม่แสวงหาผลประโยชน์โดยมิชอบ
• ไม่ใช้ยาหรือสมุนไพรที่ผิดกฎหมาย
• ไม่ประกอบวิชาชีพเกินขอบเขตความรู้ความสามารถของตนเอง
• ส่งเสริมและสนับสนุนการพัฒนาเภสัชกรรมไทย