สิทธิมนุษยชน: ความเป็นมา, ความหมายและความสำคัญ

สิทธิมนุษยชน (Human Right)

• สิทธิมนุษยชนคือสิทธิและเสรีภาพขั้นพื้นฐานที่ทุกคนพึงได้รับอย่างเสมอภาคและเป็นธรรมในฐานะมนุษย์
• ไม่ว่าเชื้อชาติ, ชาติกำเนิด, ศาสนา, วัฒนธรรม, ภาษา, ความสามารถมีหรือไม่เท่าเทียมกันทางเศรษฐกิจและสังคม

ความเป็นมา

• หลังสงครามโลกครั้งที่ 2 ผู้นำประเทศต่างๆ ตระหนักถึงความสำคัญของการคุ้มครองสิทธิมนุษยชนเพื่อสันติภาพและความเจริญก้าวหน้า
• องค์การสหประชาชาติ (UN) ก่อตั้งขึ้นเพื่อคุ้มครองมนุษยชาติให้ได้รับความเป็นธรรมและเท่าเทียม
• สมัชชาสหประชาชาติรับรองปฏิญญาสากลว่าด้วยสิทธิมนุษยชนเมื่อวันที่ 10 ธันวาคม พ.ศ. 2491
• วันที่ 10 ธันวาคมของทุกปีจึงถูกกำหนดให้เป็น "วันสิทธิมนุษยชน"

ความหมายและความสำคัญของสิทธิมนุษยชน

• ความหมายของสิทธิมนุษยชน: สิทธิและเสรีภาพขั้นพื้นฐานที่ทุกคนพึงได้รับอย่างเสมอภาคและเป็นธรรมในฐานะมนุษย์
• ศักดิ์ศรีความเป็นมนุษย์ (Human Dignity) คือ สิทธิมนุษยชน
• ความสำคัญของสิทธิมนุษยชน: เป็นอารยธรรมโลก, หลักประกันสิทธิและเสรีภาพ, ถูกนำไปใช้ทางการเมืองและเศรษฐกิจระหว่างประเทศ

แนวคิดและสาระสำคัญของสิทธิมนุษยชน

• สิทธิมนุษยชน (Human Rights) คือ สิทธิและเสรีภาพขั้นพื้นฐานที่ทุกคนพึงได้รับอย่างเสมอภาคและเป็นธรรมในฐานะมนุษย์
• สิทธิธรรมชาติ (Natural Rights) คือสิทธิที่ติดตัวมาแต่กำเนิด, มีสิทธิในชีวิตและทรัพย์สิน, ไม่สามารถยกเลิกหรือสูญหายไปได้

ทฤษฎีความต้องการของมาสโลว์

• "สิทธิ" มาจากความต้องการของมนุษย์
• ความต้องการของมนุษย์ประกอบไปด้วย ความต้องการทางร่างกาย, ความต้องการความมั่นคงและความปลอดภัย, ความต้องการทางสังคม, การยอมรับนับถือและความสำเร็จ

สาระสำคัญของสิทธิมนุษยชนตามปฏิญญาสากล

• ปฏิญญาสากลว่าด้วยสิทธิมนุษยชนแห่งสหประชาชาติ (10 ธันวาคม พ.ศ. 2491/ ค.ศ. 1948) กล่าวถึงสิทธิมนุษยชนใน 4 ด้าน
• หลักการสำคัญของสิทธิมนุษยชน (ข้อ 1-2)
• สิทธิทางการเมืองและสิทธิความเป็นพลเมือง (ข้อ 3-21)
• สิทธิด้านสังคม เศรษฐกิจและวัฒนธรรม (ข้อ 22-27)
• หน้าที่ของบุคคล สังคม และรัฐ (ข้อ 28-30)

หลักสิทธิมนุษยชนขั้นพื้นฐาน

• สิทธิ คือ อํานาจ ความถ ูกต้อง ความชอบธรรม อันเป็นประโยชน์ของบ ุคคล
• สิทธิพ้ ืนฐานเป็นสิทธิของบ ุคคลในฐานะที่เป็นมน ุษย์ (สิทธิมน ุษยชน) และเป็นสิทธิของบ ุคคล (สิทธิพลเมือง) ในฐานะที่เป็นพลเมืองของประเทศตามการรับรองโดยกฎหมายของประเทศนัน้ ๆ
• ประกอบไปด้วย ปัจจัย 4, เสรีภาพ, การมีส่วนร่วมทางการเมือง, การแสดงความคิดเห็น, การนับถือศาสนา, การประกอบอาชีพ, การพักผ่อน, ความคุ้มครองจากทารุณกรรม การเลือกปฏิบัติ การเหยียดหยาม และความเสมอภาคทางกฎหมาย การเข้าถึงการศึกษา ข่าวสาร บริการสาธารณะ และสวัสดิการสังคม

องค์ประกอบของสิทธิมนุษยชน

• สิทธิ: มีที่อยู่อาศัย, อาหาร, ยารักษาโรค, การศึกษา และความปลอดภัย
• เสรีภาพ: แสดงความคิดเห็น, เลือกอาชีพ/คู่ครอง และชุมนุมโดยไม่มีอาวุธ
• เสมอภาค: ได้รับการปฏิบัติอย่างเท่าเทียม(ทั้งในศักดิ์และสิทธิ์) และไม่ถูกเอาเปรียบ
• เป็นธรรม สาระต่างๆ ปฎิบัติต่างกัน

องค์กรด้านสิทธิมนุษยชนระหว่างประเทศ

• คณะกรรมการสิทธิมนุษยชนแห่งสหประชาชาติ: กำหนดหลักการและส่งเสริมสิทธิมนุษยชนในประเทศต่างๆ
• กองทุนสงเคราะห์เด็กแห่งสหประชาชาติ (UNICEF): ดูแลช่วยเหลือเด็กทั่วโลก รณรงค์ด้านคุ้มครองเด็ก การศึกษาและสุขภาพอนามัย
• UNICEF เป็นหน่วยงานให้ความช่วยเหลื่อในด้านมนุษยธรรม พัฒนาการ สุขภาพ ท้องความเป็นอยู่ของเด็กและแม่ในประเทศกำลังพัฒนา

องค์กรสิทธิมนุษยชนในประเทศไทย

• คณะกรรมการสิทธิมนุษยชนแห่งชาติ
• มูลนิธิเพื่อการพัฒนาเด็ก
• มูลนิธิสงเคราะห์เด็กยากจน ซี.ซี.เอฟ. (CCF Foundation)
• มูลนิธิปวีณาหงสกุลเพื่อเด็กและสตรี

บทบัญญัติของรัฐธรรมนูญแห่งราชอาณาจักรไทย พุทธศักราช 2550 เกี่ยวกับสิทธิมนุษยชน

• รัฐธรรมนูญให้การคุ้มครองสิทธิและเสรีภาพของประชาชน และมีบทบัญญติดังนี้
• ศักด์ศรี, เสมอภาคในชีวตและร่างกาย
• จัดตั้งคณะกรรมการสิทธิมนุษย์ชนแห่งชาติ

สิทธิพื้นฐานของคนไทยในรัฐธรรมนูญ

• สิทธิและเสรีภาพในชีวิตและร่างกาย
• สิทธิในความเป็นบุคคล
• สิทธิในการศึกษาขั้นพื้นฐาน
• เสรีภาพ, การเดินทาง, เคหสถาน
• เสรีภาพในการนับถือศาสนา, การสื่อสาร, การแสดงความคิดเห็น และการประกอบอาชีพ
• สิทธิในการได้รับค่าทดแทนที่เป็นธรรมจากการเวนคืนอสังหาริมทรัพย์

อำนาจหน้าที่ของคณะกรรมการสิทธิมนุษยชนแห่งชาติ

• ตรวจสอบและรายงานการละเมิดสิทธิมนุษยชน
• เสนอเรื่องต่อศาลรัฐธรรมนูญและศาลปกครองในกรณีที่เห็นว่ามีกฎหมายหรือการกระทำที่ไม่ชอบด้วยรัฐธรรมนูญ
• ฟ้องคดีต่อศาลยุติธรรมแทนผู้เสียหาย
• เสนอแนะนโยบายและปรับปรุงกฎหมาย
• ส่งเสริมการศึกษา วิจัย และเผยแพร่ความรู้ด้านสิทธิมนุษยชน
• ส่งเสริมความร่วมมือกับหน่วยงานต่างๆ และจัดทำรายงานประจำปี

ตัวอย่างการละเมิดสิทธิมนุษยชน

• ประชาชนถูกละเมิดสิทธิโดยภาครัฐ: ปัญหาหนี้สินเกษตรกร, การทุจริต, ผลกระทบจากโครงการรัฐ
• ประชาชนละเมิดสิทธิซึ่งกันและกัน: การล่วงละเมิดทางเพศ, การล่วงละเมิดสิทธิทางทรัพย์สิน, การค้ามนุษย์

วัฒนธรรมที่สตรีมีสถานภาพด้อยกว่าชาย

• สถานภาพสมบูรณ์เมื่อแต่งงานแล้วถึงว่าสมบูรณ์
• สถานภาพที่สูงขึ้นถ้ามีบุตรโดยเฉพาะบุตร
• หากสามีเสียชีวิตฐานะทางสงัคมจะลดลง
• การเข้าร่วมกิจกรรมนอกบ้านจะต้องกระท่าผี
• การสืบสกุลต้องเปน็ บุตรชาย
• ไม่มีบทบาทนอกบ้านเหมือนที่ผู้ชายไม่มีบทบาทในบ้าน

สิทธิพื้นฐานของเกษตรและเด็ก

• สิทธิพื้นฐานของเกษตร: ปัจจัยการผลิต, การกำหนดราคาผลลิต, การรับรู้ข้อมูลข่าวสาร, และการมีส่วนร่วมในการตัดสินใจ
• สิทธิพื้นฐานของเด็ก: การมีชีวิตรอด การได้รับการปกป้อง การพัฒนา และการมีส่วนร่วม

สิทธิพื้นฐานของสตรี

• พื้นที่สาธารณะ: เข้าร่วมการเมืองและการปกครอง, ประกอบอาชีพ
• ทำหน้าที่ตามธรรมชาติ: การเป็นแม่
• การตัดสินใจ: มีอำนาจต่อรอง

กลไกในการป้องกันการละเมิดสิทธิมนุษยชน

• การคุ้มครองสิทธิในสังคมโลก: ปฏิญญาสากลว่าด้วยสิทธิมนุษยชนแห่งสหประชาชาติ
• การคุ้มครองสิทธิโดยกฎหมาย: รัฐธรรมนูญและกฎหมาย
• การคุ้มครองสิทธิโดยศีลธรรม

การคุ้มครองสิทธิโดยกฎศีลธรรม

• การปฏิบัติตามศีล 5, หลักพรหมวิหาร 4 และก่อให้เกิดกุศลกรรมบถ 10
• กายกรรม 3 วจีกรรม 4 มโนกรรม 3
• มงคลชีวิต 38 ประการ

ข้อแนะนำสำหรับแก้ไขปัญหาการถูกละเมิดสิทธิ

• สามารถร้องเรียนไปยังหน่วยงานที่เกี่ยวข้อง เช่น คณะกรรมการสิทธิมนุษยชนแห่งชาติ, ผู้ตรวจการแผ่นดินของรัฐสภา, ศาลปกครอง และสำนักนายกรัฐมนตรี