การบัญชีต้นทุน

ความหมายของการบัญชีต้นทุน

• การบัญชีต้นทุนคือวิธีการที่รวบรวมข้อมูลเกี่ยวกับต้นทุนของธุรกิจในประเภทต่าง ๆ
• วัตถุประสงค์หลักคือการจัดทำรายงานทางการเงินและวิเคราะห์ข้อมูล เพื่อสนับสนุนการบริหารต้นทุนสำหรับผู้บริหาร
• การบัญชีต้นทุนถูกนำไปใช้ในหลายธุรกิจ ไม่เฉพาะอุตสาหกรรม เช่น โรงแรม, โรงพยาบาล, ธนาคาร

วัตถุประสงค์ของการบัญชีต้นทุน

• ทราบต้นทุนการผลิตและต้นทุนขาย: ใช้เพื่อหักจากรายได้ในงบกำไรขาดทุน เพื่อประเมินผลการดำเนินงาน
• ตีราคาสินค้าคงเหลือ: ประกอบด้วยวัตถุดิบ, งานระหว่างผลิต และสินค้าสำเร็จรูป เพื่อให้มูลค่าถูกต้องในงบดุล
• ข้อมูลสำหรับการวางแผนและควบคุม: ช่วยให้กำหนดแผนการดำเนินธุรกิจ ลดความผิดพลาด และบรรลุเป้าหมาย
• วิเคราะห์ปัญหาเพื่อการตัดสินใจ: เป็นเครื่องมือในการจัดการกับปัญหาทั้งระยะสั้นและระยะยาว เช่น การตั้งราคาสินค้าและการเพิ่มลดการผลิต

มาตรฐานการบัญชี IAS 16

• IAS 16 ระบุหลักการเกี่ยวกับทรัพย์สินที่ไม่หมุนเวียน เช่น ที่ดิน อาคาร และอุปกรณ์
• นำเสนอข้อมูลเกี่ยวกับการลงทุนของกิจการและการเปลี่ยนแปลงจากการลงทุน

การรับรู้และการวัดมูลค่าทรัพย์สิน

• รับรู้ต้นทุนเมื่อมีความเป็นไปได้ว่าองค์กรจะได้รับประโยชน์เชิงเศรษฐกิจในอนาคต และสามารถวัดมูลค่าต้นทุนได้อย่างเชื่อถือได้
• ต้นทุนเริ่มแรกรวมถึงราคาซื้อและค่าใช้จ่ายในการได้มาซึ่งทรัพย์สิน

รายการประเภททรัพย์สิน

• ประเภทที่ดิน อาคาร และอุปกรณ์ต้องมีคุณสมบัติ เช่น มีตัวตน ใช้ในการดำเนินงานปกติ และใช้งานไม่น้อยกว่าหนึ่งรอบบัญชี
• ต้นทุนที่เกิดขึ้นภายหลัง เช่น ค่าซ่อมบำรุง อาจถูกวัดเป็นค่าใช้จ่ายในงบกำไรขาดทุน

กฎ 3+2 ของ PPE

• เงื่อนไขแต่ละข้อสำหรับการระบุสิทธิในทรัพย์สิน:
  • การมีตัวตน
  • การใช้เพื่อผลิตหรือให้บริการ
  • คาดว่าจะใช้ากว่าหนึ่งรอบบัญชี

การวัดมูลค่า

• การวัดมูลค่าขึ้นอยู่กับการรับรู้รายการ เช่น ราคาทุนรวมภาษี นำเข้า
• วิธีการตีราคาใหม่หรือวิธีราคาทุนในการวัดมูลค่าภายหลังการรับรู้

ขอบเขตของการบัญชี

• สินทรัพย์ชีวภาพและสินทรัพย์ที่เกิดจากการสำรวจแร่ได้รับการยกเว้นจาก TFRS 5
• การใช้ประโยชน์จากกิจกรรมทางการเกษตรในสินทรัพย์ประเภทต่างๆ เช่น ทรัพยากรธรรมชาติและอุปกรณ์การผลิต

เหตุการณ์ทางการบัญชี

• การเปลี่ยนแปลงในการบันทึกบัญชี เช่น การเช่าทรัพย์สิน การประเมินมูลค่าทำให้ต้องมีการแจ้งงบการเงินให้สอดคล้อง
• การตรวจสอบและให้ความสำคัญกับการรักษาสภาพทรัพย์สินให้ได้ตามมาตรฐานบัญชี

การใช้ตัวอย่างการบัญชี

• การซื้อเครื่องจักรและการบันทึกบัญชีของอะไหล่และค่าซ่อมแซมสามารถจัดทำเป็นเอกสารที่ชัดเจน
• การบันทึกบัญชีควรคำนึงถึงค่าใช้จ่ายต่างๆ ที่เกิดขึ้นเพื่อให้ถูกต้องตามมาตรฐานการบัญชี

การจัดการค่าใช้จ่ายในการซ่อมบำรุง

• ค่าใช้จ่ายในการซ่อมและบำรุงรักษาต้องได้รับการบันทึกแยกจากราคาทุนของทรัพย์สิน
• การบันทึกข้อมูลการเปลี่ยนแปลง เช่น ค่าใช้จ่ายในการซ่อม ควรใช้เป็นค่าใช้จ่ายในงบกำไรขาดทุน

การวัดมูลค่าทรัพย์สิน

• การวัดมูลค่าทรัพย์สินเกิดจากการซื้อต้องใช้ราคาที่เทียบเท่ากับราคาเงินสด ณ วันรับรู้
• การแลกเปลี่ยนสินทรัพย์ต้องพิจารณาตามมูลค่ายุติธรรมเพื่อบันทึกอย่างถูกต้อง

ข้อกำหนดเฉพาะในการรับรู้ต้นทุน

• ต้นทุนที่เกี่ยวข้องกับการเปิดและการปิดกิจการไม่จัดรวมในราคาทุนของทรัพย์สิน
• ประเมินต้นทุนค่าสร้าง สร้างสินทรัพย์และรายการอื่นๆ อย่างละเอียดเพื่อให้สามารถใช้งานได้ตรงตามวัตถุประสงค์ของมาตรฐานบัญชี### การวัดมูลค่าภายหลังการรับรู้รายการ
• กิจการสามารถเลือกใช้วิธีราคาทุนหรือวิธีตีราคาใหม่ในการวัดมูลค่าสินทรัพย์
• วิธีราคาทุน: มูลค่าตามต้นทุนที่จ่ายไป
• วิธีตีราคาใหม่: มูลค่ายุติธรรม ณ วันที่ตีราคาใหม่

TAS16 - ที่ดิน อาคาร และอุปกรณ์

• มูลค่ายุติธรรมสามารถได้จากการประเมินราคา
• หากไม่สามารถหามูลค่ายุติธรรมได้ให้ใช้ต้นทุนแทนหลังหักค่าเสื่อมราคาสะสม
• หากเลือกตีราคาใหม่ ต้องตีราคาสินทรัพย์ใหม่อย่างสม่ำเสมอเพื่อให้ราคาตามบัญชีไม่แตกต่างจากมูลค่ายุติธรรมอย่างมีนัยสำคัญ
• อัตราเวลาในการตีราคาใหม่ขึ้นอยู่กับความผันผวนของมูลค่ายุติธรรม

การรับรู้มูลค่าตามบัญชี

• เมื่อมูลค่าตามบัญชีเพิ่มขึ้น ต้องบันทึกกำไรใน OCI และส่งผลไปยังส่วนเกินทุนจากการตีราคาสินทรัพย์
• หากมูลค่าตามบัญชีลดลง ต้องบันทึกขาดทุนในงบกำไรขาดทุน และลดส่วนเกินทุนที่เกี่ยวข้อง

ตัวอย่างการบันทึกบัญชี

• 31 ธันวาคม 25x1: การตีราคาใหม่ทำให้มีมูลค่าเพิ่ม 200,000 บาท
• 31 ธันวาคม 25x2: มูลค่าลดลง 100,000 บาท ต้องบันทึกในส่วนเกินทุน

ค่าตัดรายการ

• เมื่อตัดรายการมูลค่าตามบัญชี ต้องไม่ถือเป็นรายได้หลัก
• รายได้หรือขาดทุนจากการเลิกใช้ต้องบันทึกในงบกำไรขาดทุน

การคิดค่าเสื่อมราคา

• ค่าเสื่อมราคาต้องคิดสำหรับส่วนประกอบของรายการที่ดิน อาคาร และอุปกรณ์แยกตามส่วนที่มีต้นทุนสำคัญ
• วิธีการคิดค่าเสื่อมราคา ได้แก่ วิธีเส้นตรง, ยอดคงเหลือหดลง, และจำนวนผลผลิต

การด้อยค่า

• ระบบต้องบันทึกราคาตามบัญชีที่สูงกว่ามูลค่าที่คาดว่าจะได้รับคืน
• ต้องเลือกมูลค่า giữa มูลค่าตามบัญชีและมูลค่าที่คาดว่าจะได้รับคืน

การเปิดเผยข้อมูลการบัญชี

• กิจการต้องเปิดเผยข้อมูลเกี่ยวกับเกณฑ์การวัดมูลค่าทรัพย์สิน และวิธีการคิดค่าเสื่อมราคาในงบการเงิน
• ต้องระบุอายุการให้ประโยชน์และมูลค่าตามบัญชีในแต่ละงวด

สรุป

• การตีราคาใหม่และการคิดค่าเสื่อมราคามีความสำคัญในการทำให้การบัญชีสะท้อนถึงมูลค่าและความสามารถในการสร้างรายได้ของสินทรัพย์อย่างถูกต้อง
• ควรตรวจสอบมูลค่าคงเหลือและการเปลี่ยนแปลงสำหรับการประเมินค่าเสื่อมราคาอย่างสม่ำเสมอ

การบัญชีต้นทุนเป็นวิธีการทางบัญชีที่รวบรวมข้อมูลต้นทุนของธุรกิจต่างๆ เพื่อวิเคราะห์และบริหารต้นทุนได้อย่างมีประสิทธิภาพ ในปัจจุบันทุกธุรกิจไม่ว่าจะเป็นโรงแรม โรงพยาบาล หรือมหาวิทยาลัยต่างต้องใช้ข้อมูลบัญชีต้นทุนในการช่วยในการตัดสินใจ.