ଓଡ଼ିଶାରେ ଜୈନ ଧର୍ମ

ଓଡ଼ିଶାରେ ଜୈନ ଧର୍ମ

• ଡକ୍ଟର ଶିବପ୍ରସନ୍ନ ପାଠୀଙ୍କ ଦ୍ୱାରା ଓଡ଼ିଶାରେ ଜୈନ ଧର୍ମ ଉପରେ ଆଲୋଚନା କରାଯାଇଛି।
• ଏମ.ଏନ୍. ଦାସଙ୍କର 'ସାଇଡଲାଇଟ୍ସ ଅଫ୍ ଓଡ଼ିଶା ହିଷ୍ଟ୍ରି' ପୁସ୍ତକରୁ ତଥ୍ୟ ସଂଗ୍ରହ କରାଯାଇଛି।

ଉପାଦାନ

• ଓଡ଼ିଶାରେ ଜୈନ ଧର୍ମ ବିଷୟରେ ଜାଣିବା ପାଇଁ ମୁଖ୍ୟ ଉପାଦାନ ହେଉଛି ହାତୀଗୁମ୍ଫା ଶିଳାଲେଖ।
• ହାତୀଗୁମ୍ଫା ଶିଳାଲେଖ ଖାରବେଳଙ୍କ ରାଜତ୍ୱ ସମୟରେ ଲେଖାଯାଇଥିଲା।
• ଏହାର 11 ଓ 12 ନମ୍ବର ଧାଡ଼ିରେ ଉଲ୍ଲେଖ ଅଛି ଯେ ନନ୍ଦ ରାଜା କଳିଙ୍ଗରୁ ଜୈନ ମୂର୍ତ୍ତି ନେଇ ଯାଇଥିଲେ।
• କୁମ୍ଭାର ଜାତକ, ଜୈନ ହରିବଂଶ ପୁରାଣ, ଅବସ୍ୟ ସୂତ୍ର, ବ୍ୟବହାର ଭାଷ୍ୟ, ଉତ୍ତରାଧ୍ୟୟନ ସୂତ୍ର ଆଦି ଗ୍ରନ୍ଥରେ ଜୈନ ଧର୍ମ ସମ୍ବନ୍ଧୀୟ ତଥ୍ୟ ରହିଛି।

ଜୈନ ଧର୍ମର ପ୍ରତିଷ୍ଠାତା

• ଋଷଭଦେବ ଭାରତରେ ଜୈନ ଧର୍ମର ପ୍ରତିଷ୍ଠାତା ଥିଲେ ଓ ସେ ପ୍ରଥମ ତୀର୍ଥଙ୍କର ଥିଲେ।
• ଜୈନ ଧର୍ମରେ ମୋଟ 24 ଜଣ ତୀର୍ଥଙ୍କର ଅଛନ୍ତି।

23 ତମ ତୀର୍ଥଙ୍କର - ପାର୍ଶ୍ୱନାଥ

• ପାର୍ଶ୍ୱନାଥ ଥିଲେ 23 ତମ ତୀର୍ଥଙ୍କର।
• ସେ ଓଡ଼ିଶା ଭ୍ରମଣ କରି ଖଣ୍ଡଗିରି, ଉଦୟଗିରି ଓ ରାଣୀଗୁମ୍ଫାରେ ଜୈନ ଧର୍ମ ପ୍ରଚାର କରିଥିଲେ।
• ମହାବୀରଙ୍କ ପୂର୍ବରୁ 250 ବର୍ଷ ଆଗରୁ ସେ ଜୈନ ଧର୍ମର ପ୍ରସାର କରିଥିଲେ।
• ଖ୍ରୀଷ୍ଟପୂର୍ବ 8ମ ଶତାବ୍ଦୀରେ ପାର୍ଶ୍ୱନାଥ ଜୈନ ଧର୍ମ ପ୍ରଚାର କରିଥିଲେ।
• ସେ ଓଡ଼ିଶାର ରାଜା କାରାଣ୍ଡୁଙ୍କୁ ପ୍ରଭାବିତ କରିଥିଲେ।

24 ତମ ତୀର୍ଥଙ୍କର - ମହାବୀର

• ବର୍ଦ୍ଧମାନ ମହାବୀର ଥିଲେ ଜୈନ ଧର୍ମର ଶେଷ ତୀର୍ଥଙ୍କର।
• ଓଡ଼ିଶାର ରାଜା ଚେତକ ମହାବୀରଙ୍କୁ ଓଡ଼ିଶାକୁ ନିମନ୍ତ୍ରଣ କରିଥିଲେ।
• ହରିବଂଶ ପୁରାଣ ଅନୁସାରେ, ମହାବୀର କଳିଙ୍ଗରେ ଧର୍ମ ପ୍ରଚାର କରିଥିଲେ।
• ଆବଶ୍ୟକ ସୂତ୍ରରେ ଉଲ୍ଲେଖ ଅଛି ଯେ ମହାବୀର ତୋଷାଳୀକୁ ଆସିଥିଲେ, ଯାହା କଳିଙ୍ଗର ରାଜଧାନୀ ଥିଲା।
• ବ୍ୟବହାର ଭାଷ୍ୟ ଅନୁସାରେ, ରାଜା ତୋଷିକ ନିଜ ରାଜ୍ୟରେ ଜୈନ ମୂର୍ତ୍ତି ସ୍ଥାପନ କରିଥିଲେ।
• ହାତୀଗୁମ୍ଫା ଶିଳାଲେଖର 14 ନମ୍ବର ଧାଡ଼ିରେ ଉଲ୍ଲେଖ ଅଛି ଯେ ମହାବୀର କଳିଙ୍ଗ ଆସି କୁମାରୀ ପର୍ବତରେ ଧର୍ମ ପ୍ରଚାର କରିଥିଲେ।
• ଉତ୍ତରାଧ୍ୟୟନ ସୂତ୍ର ଅନୁସାରେ କଳିଙ୍ଗ ଜୈନ ଧର୍ମର ମୁଖ୍ୟ କେନ୍ଦ୍ର ଥିଲା।

ରାଜା ଚେତକ

• ଚେତକ ଥିଲେ କଳିଙ୍ଗର କ୍ଷେତ୍ରୀୟ ରାଜା।
• ସେ ମହାବୀରଙ୍କୁ ଓଡ଼ିଶାକୁ ନିମନ୍ତ୍ରଣ କରିଥିଲେ।

ରାଜ୍ୟ ଧର୍ମ

• ଖ୍ରୀଷ୍ଟପୂର୍ବ ଚତୁର୍ଥ ଓ ପଞ୍ଚମ ଶତାବ୍ଦୀରେ ଜୈନ ଧର୍ମ ଓଡ଼ିଶାର ରାଜ୍ୟ ଧର୍ମରେ ପରିଣତ ହୋଇଥିଲା।

ରାଜା ଖାରବେଳ

• ଖାରବେଳଙ୍କ ଶାସନ ସମୟରେ ଓଡ଼ିଶାରେ ଜୈନ ଧର୍ମ ପୁନଃ ପ୍ରତିଷ୍ଠା କରାଯାଇଥିଲା।
• ସେ ତାଙ୍କ ଶାସନର 13 ବର୍ଷରେ କୁମାରୀ ପର୍ବତରେ ଜୈନ ସନ୍ନ୍ୟାସୀମାନଙ୍କ ପାଇଁ ଗୁମ୍ଫା ଖୋଳାଇଥିଲେ।
• ଖାରବେଳ ଜୈନ ଧର୍ମ ଗ୍ରହଣ କରିଥିଲେ।
• ଚେଦି ରାଜବଂଶ ଥିଲା ଓଡ଼ିଶାରେ ଜୈନ ଧର୍ମର ଗୌରବମୟ ସମୟ।

ମଥାରା

• ମଥାରା ରାଜବଂଶ ପ୍ରାରମ୍ଭିକ ସ୍ତରରେ ଜୈନ ଧର୍ମ ଗ୍ରହଣ କରିଥିଲେ।
• ଏହି ରାଜବଂଶର ଜଣେ ରାଜା ଭଗବାନ ମହାବୀରଙ୍କ ନାମରେ ନିଜର ରାଜଧାନୀ ବର୍ତ୍ତମାନପୁର ନାମିତ କରିଥିଲେ।

ହୁଏନ୍ସାଂ

• ହୁଏନ୍ସାଂ 639 ଖ୍ରୀଷ୍ଟାବ୍ଦରେ ଓଡ଼ିଶାକୁ ଆସିଥିଲେ।
• ସେ ଜୈନ ଧର୍ମ ସହିତ ଓଡ଼ିଶାର ବିଭିନ୍ନ ଧର୍ମ ବିଷୟରେ ଉଲ୍ଲେଖ କରିଛନ୍ତି।

ନବମୁନି ଗୁମ୍ଫା

• ନବମୁନି ଗୁମ୍ଫା ହେଉଛି ଓଡ଼ିଶାରେ ଜୈନ ଧର୍ମର ଶେଷ ଗୁମ୍ଫା।
• ଏହା ସୋମବଂଶୀ ଶାସନ ସମୟରେ ଖୋଦିତ ହୋଇଥିଲା।

ଜୈନ ଧର୍ମର ଗୁରୁତ୍ୱପୂର୍ଣ୍ଣ ସ୍ଥାନ

• ଚରମ୍ପା, ଭଦ୍ରକ ସହରରେ ଅବସ୍ଥିତ ଏକ ଜୈନ ଧର୍ମର ଗୁରୁତ୍ୱପୂର୍ଣ୍ଣ ସ୍ଥାନ ଅଟେ।
• ବାଲେଶ୍ୱର ଜିଲ୍ଲାର ଅଯୋଧ୍ୟା ମଧ୍ୟ ଜୈନମାନଙ୍କ ପାଇଁ ଏକ ଗୁରୁତ୍ୱପୂର୍ଣ୍ଣ ସ୍ଥାନ।
• ମୟୂରଭଞ୍ଜ ଜିଲ୍ଲାର ଖିଚିଙ୍ଗ ମଧ୍ୟ ଏକ ଗୁରୁତ୍ୱପୂର୍ଣ୍ଣ ସ୍ଥାନ ଥିଲା।