ભારતની બંધારણસભાનો ઇતહાસ

ભારતની બંધારણસભાનો ઇતિહાસ

• 1895માં બાલ ગંગાધર તિલક દ્વારા સ્વરાજના અધ્યક્ષ પર બંધારણ સભાનાં ઉલ્લેખ.
• 1922માં મહાત્મા ગાંધીનો સંકેત.
• 24 એપ્રિલ 1923ને પ્રથમ કોમનવેલ્થ ઓફ ઈન્ડિયા બિલનો સમાવેશ.
• 17 મે 1927ને કૉંગ્રેસના મબ માં મોતીલાલ નહેરુનો બંધારણનું આહવાન.
• 10 ઓગસ્ટ 1928માં નેહરુ રિપોર્ટ રજૂ, ভাৰতના બંધારણની બાજમાં પ્રથમ પ્રયાસ.
• 1934માં સ્વરાજ પાટી દ્વારા બંધારણ સભાનો પ્રસ્તાવ.
• 1940માં સ્વીકારવામાં આવેલ પ્રસ્તાવમાં બંધારણની રજૂઆત.
• 1942માં સંપૂર્ણ ભારતીય બંધારણ સભાની માંગ સ્વીકારવી.

બંધારણ સભાના સભ્યોની સંકલન

• સભ્યોની સંખ્યા: કુલ 389, જેમાંથી 292 બ્રિટિશ પ્રદેશોમાંથી અને 93 રજવાડાઓમાંથી.
• સભ્યોનો વિભાજન: કોંગ્રેસ 208, મસ્લિમ લીગ 73, ઇયન્નેટ અને અન્ય 8 ઓ.
• રાજતંત્રમાં રાજાની સલાહ આધારિત મંડલનો સમાવેશ.

કાર્યવાહી અને նիստો

• 9 ડિસેમ્બર 1946ને પ્રથમ બેઠક ઉદઘાટન, ડૉ. સચ્ચાદાનંદ સિંહ રાધાન્ય પદે.
• ડૉ. રાજેન્દ્ર પ્રસા પ્રથમ ડેપ્યુટી ચેરમેન બનાવાયા.
• 22 જાન્યુઆરી 1947ને ઉદ્દેશ્ય પ્રસ્તાવનો સ્વીકાર.
• 29 ઓગસ્ટ 1947ને પ્રારૂપનું ડ્રાફ્ટિંગ, અધ્યક્ષ: ડૉ. ભૂમરાવ આમ્બેડકર.

બંધારણનો સ્વીકાર

• 26 નવેમ્બર 1949ને 284 સભ્યો દ્વારા કાર્યરત બંધારણ પર હસ્તાક્ષર.
• 24 જાન્યુઆરી 1950ને પુનઃહસ્તાક્ષર કરવામાં આવી.
• 26 જાન્યુઆરી 1950ને બંધારણ અમલમાં આવ્યું, સ્વરાજના ઉજવણ માટે.

બંધારણની રચના

• બંધારણમાં 395 કલમ અને 8 પરિશિષ્ટો હતા, હાલ 444 કલમ અને 12 પરિશિષ્ટો છે.
• 22 ભાગ અને 8 પરિશિષ્ટ, જેમાંથી કેટલાક 1956, 1976, 1992, અને 2011માં બદલાયા.

મહત્વના સભ્યો

• પ્રારૂપનું સમીક્ષણ: અલ્લાદી કૃષ્ણસ્વામી આય્યર.
• સંઘ અને రాష్ట్ర બંધારણ પર અસામાન્ય અધ્યક્ષ: સરદાર પટેલ.
• સંચાલન અને કાયત સંચાલન: ડોકટર રાજેન્દ્રપ્રસાદ.

અન્યોના નિમણૂક

• બંધારણ સભાના સલાહકાર: બી.એન. રાવ.
• મુખ્ય પ્રારૂપકાર: એચ વી આરઑંગર.

ભારતના બંધારણની ખાસiyat

• ભાગ 1: સંઘ અને રાજ્યક્ષેત્ર.
• ભાગ 3: મૂળભૂત અધિકારો.
• અમુક જોગવાઇઓમાં ખાસ નોંધ, જેમ કે રાજભાષા અને કટોકટીની જોગવાઈ.