ଓଡ଼ିଆ ଭାଷା: ଇତିହାସ ଏବଂ ବୈଶିଷ୍ଟ୍ୟ

ଭାଷା ସମୂହ

• ଓଡ଼ିଆ ଏକ ଇଣ୍ଡୋ-ଆର୍ଯ୍ୟ ଭାଷା ଯାହା ମୁଖ୍ୟତଃ ଭାରତୀୟ ରାଜ୍ୟ ଓଡ଼ିଶାରେ କୁହାଯାଏ ।
• ଏହା ଭାରତର ୨୨ଟି ଅନୁସୂଚିତ ଭାଷା ମଧ୍ୟରୁ ଗୋଟିଏ ।
• ଏହି ଭାଷା ପଶ୍ଚିମବଙ୍ଗ, ଝାଡ଼ଖଣ୍ଡ, ଆନ୍ଧ୍ରପ୍ରଦେଶ ଏବଂ ଛତିଶଗଡ଼ର କିଛି ଅଂଶରେ ମଧ୍ୟ କୁହାଯାଏ ।
• ଓଡ଼ିଆ ଓଡ଼ିଶାର ସରକାରୀ ଭାଷା ।

ଇତିହାସ ଏବଂ ବିବର୍ତ୍ତନ

• ଓଡ଼ିଆ ଭାଷାର ଇତିହାସ ୧୫୦୦ ବର୍ଷରୁ ଅଧିକ ସମୟର ।
• ଏହା ମାଗଧୀ ପ୍ରାକୃତରୁ ବିକଶିତ ହୋଇଛି, ଯେପରି ବଙ୍ଗାଳୀ, ଆସାମୀ ଏବଂ ମୈଥିଳୀ ଭଳି ଅନ୍ୟ ପୂର୍ବ ଭାରତୀୟ-ଆର୍ଯ୍ୟ ଭାଷା ।
• ଓଡ଼ିଆରେ ସର୍ବପ୍ରଥମ ଜଣାଶୁଣା ଅଭିଲେଖ ଖ୍ରୀଷ୍ଟାବ୍ଦ ୧୦ମ ଶତାବ୍ଦୀରୁ ଆରମ୍ଭ ହୋଇଥିଲା ।
• ଏହି ଭାଷା ଅନେକ ବିକାଶମୂଳକ ପର୍ଯ୍ୟାୟ ଦେଇ ଗତି କରିଛି, ଯେଉଁଥିରେ ପୁରାତନ ଓଡ଼ିଆ (ଖ୍ରୀଷ୍ଟାବ୍ଦ ୧୦ମ-୧୩ଶ ଶତାବ୍ଦୀ), ମଧ୍ୟଯୁଗୀୟ ଓଡ଼ିଆ (ଖ୍ରୀଷ୍ଟାବ୍ଦ ୧୩ଶ-୧୬ଶ ଶତାବ୍ଦୀ) ଏବଂ ଆଧୁନିକ ଓଡ଼ିଆ (ଖ୍ରୀଷ୍ଟାବ୍ଦ ୧୬ଶ ଶତାବ୍ଦୀରୁ ଆରମ୍ଭ) ଅନ୍ତର୍ଭୁକ୍ତ ।
• ୧୫ଶ ଶତାବ୍ଦୀରେ ସାରଳା ଦାସଙ୍କ ଦ୍ୱାରା ଲିଖିତ ସାରଳା ମହାଭାରତ ଓଡ଼ିଆରେ ଏକ ଉଲ୍ଲେଖନୀୟ ସାହିତ୍ୟିକ କୃତି ।
• ଓଡ଼ିଆ ଶବ୍ଦଭଣ୍ଡାର ଏବଂ ବ୍ୟାକରଣ ଉପରେ ସଂସ୍କୃତର ପ୍ରଭାବ ବେଶ୍ ଅଧିକ ।

ଭାଷାଗତ ବୈଶିଷ୍ଟ୍ୟଗୁଡ଼ିକ

• ଓଡ଼ିଆ ଏକ ଇଣ୍ଡୋ-ଆର୍ଯ୍ୟ ଭାଷା ।
• ଏହା ଅନ୍ୟ ପୂର୍ବ ଭାରତୀୟ-ଆର୍ଯ୍ୟ ଭାଷା ସହିତ ସମାନତା ରହିଛି ।
• ଏହି ଭାଷା ଏହାର ସ୍ୱତନ୍ତ୍ର ଧ୍ୱନିବିଜ୍ଞାନ, ରୂପବିଜ୍ଞାନ ଏବଂ ବାକ୍ୟଗଠନ ଦ୍ୱାରା ଚିହ୍ନିତ ।
• ଓଡ଼ିଆରେ ସ୍ୱରବର୍ଣ୍ଣର ଏକ ବୃହତ ତାଲିକା ରହିଛି ।
• ଓଡ଼ିଆ ଧ୍ୱନି ବିଜ୍ଞାନର ଏକ ପ୍ରମୁଖ ବୈଶିଷ୍ଟ୍ୟ ହେଉଛି ପ୍ରତିବେଷ୍ଟନକାରୀ ବ୍ୟଞ୍ଜନ ବର୍ଣ୍ଣ ।
• ଏହି ଭାଷା କର୍ତ୍ତା-କର୍ମ-କ୍ରିୟା (SOV) ଶବ୍ଦ କ୍ରମକୁ ନିୟୋଜିତ କରିଥାଏ ।
• ଓଡ଼ିଆରେ କାରକ ଚିହ୍ନର ଏକ ସମୃଦ୍ଧ ବ୍ୟବସ୍ଥା ରହିଛି ।
• କାଳ, ଦିଗ ଏବଂ ମନୋଭାବ ଉପରେ ଆଧାର କରି କ୍ରିୟା ଗୁଡ଼ିକର ରୂପ ପରିବର୍ତ୍ତନ ହୋଇଥାଏ ।

ଲିଖନ ପ୍ରଣାଳୀ

• ଓଡ଼ିଆର ନିଜସ୍ୱ ଲିଖନ ପ୍ରଣାଳୀ ରହିଛି, ଯାହା ଓଡ଼ିଆ ଲିପି ଭାବରେ ଜଣାଶୁଣା ।
• ଓଡ଼ିଆ ଲିପି କଳିଙ୍ଗ ଲିପିରୁ ବିକଶିତ ହୋଇଛି ।
• ଏହା ଏକ ଅବୁଗିଡା, ଯେଉଁଠାରେ ପ୍ରତ୍ୟେକ ବ୍ୟଞ୍ଜନ ବର୍ଣ୍ଣର ଏକ ଅନ୍ତର୍ନିହିତ ସ୍ୱର ଧ୍ୱନି ରହିଛି ।
• ସ୍ୱରବର୍ଣ୍ଣଗୁଡ଼ିକୁ ସ୍ୱତନ୍ତ୍ର ଅକ୍ଷର ଭାବରେ କିମ୍ବା ବ୍ୟଞ୍ଜନ ବର୍ଣ୍ଣଗୁଡ଼ିକୁ ପରିବର୍ତ୍ତନ କରି ଡାଏକ୍ରିଟିକ୍ ଭାବରେ ଲେଖାଯାଏ ।
• ଏହି ଲିପି ଓଡ଼ିଆ ଭାଷା ଲେଖିବା ପାଇଁ ବ୍ୟବହୃତ ହୁଏ ।
• ଏହି ଲିପି ଓଡ଼ିଶାରେ ସଂସ୍କୃତ ପାଠ୍ୟ ଲେଖିବା ପାଇଁ ମଧ୍ୟ ବ୍ୟବହୃତ ହୁଏ ।
• ଓଡ଼ିଆ ଲିପି ଅନ୍ୟ ବ୍ରାହ୍ମୀ ଲିପି ସହିତ ଜଡ଼ିତ, ଯେପରିକି ଦେବନାଗରୀ, ବଙ୍ଗାଳୀ ଏବଂ ତେଲୁଗୁ ।

ଶବ୍ଦଭଣ୍ଡାର

• ଓଡ଼ିଆ ଶବ୍ଦଭଣ୍ଡାରରେ ସଂସ୍କୃତ, ପ୍ରାକୃତ ଏବଂ ଦ୍ରାବିଡ ଭାଷା ସହିତ ବିଭିନ୍ନ ଉତ୍ସରୁ ଆସିଥିବା ଶବ୍ଦ ରହିଛି ।
• ସଂସ୍କୃତ ଓଡ଼ିଆକୁ ବହୁଳ ଭାବରେ ପ୍ରଭାବିତ କରିଛି, ଯାହା ବହୁ ସଂଖ୍ୟାରେ ଋଣ ଶବ୍ଦ ପ୍ରଦାନ କରିଛି ।
• ସ୍ଥାନୀୟ ଉପଭାଷାରେ ଥିବା ମୂଳ ଓଡ଼ିଆ ଶବ୍ଦ ମଧ୍ୟ ଅଛି ।
• ପାରସ୍ୟ ଏବଂ ଆରବୀୟ ଶବ୍ଦ ଐତିହାସିକ କାର୍ଯ୍ୟକଳାପ ମାଧ୍ୟମରେ ଓଡ଼ିଆ ଶବ୍ଦଭଣ୍ଡାରରେ ପ୍ରବେଶ କରିଛି ।
• ନୂଆ ଶବ୍ଦ ସୃଷ୍ଟି ଏବଂ ଋଣ କରାଯିବା ସହିତ ଓଡ଼ିଆର ଶବ୍ଦଭଣ୍ଡାର କ୍ରମାଗତ ଭାବରେ ବିକଶିତ ହେଉଛି ।

ସାହିତ୍ୟ

• ଓଡ଼ିଆ ସାହିତ୍ୟର ଏକ ସମୃଦ୍ଧ ଏବଂ ବିବିଧ ଇତିହାସ ରହିଛି ।
• ସର୍ବପ୍ରଥମ ସାହିତ୍ୟିକ କୃତିଗୁଡ଼ିକରେ ଚର୍ଯ୍ୟାପଦା, ବୌଦ୍ଧ ରହସ୍ୟମୟ କବିତା ଅନ୍ତର୍ଭୁକ୍ତ ।
• ସାରଳା ଦାସଙ୍କ ମହାଭାରତ ଓଡ଼ିଆ ସାହିତ୍ୟରେ ଏକ ମାଇଲଖୁଣ୍ଟ ।
• ମଧ୍ୟଯୁଗୀୟ ଓଡ଼ିଶାରେ ଭକ୍ତି ଆନ୍ଦୋଳନ ଜଗନ୍ନାଥ ଦାସ, ବଳରାମ ଦାସ ଏବଂ ଅଚ୍ୟୁତାନନ୍ଦ ଦାସଙ୍କ ଭଳି କବି-ସାଧୁମାନଙ୍କ ଦ୍ୱାରା ଭକ୍ତି କବିତା ସୃଷ୍ଟି କରିଥିଲା ।
• ରାଧାନାଥ ରାୟଙ୍କୁ ଆଧୁନିକ ଓଡ଼ିଆ କବିତାର ଜନକ ଭାବରେ ବିବେଚନା କରାଯାଏ ।
• ଫକୀର ମୋହନ ସେନାପତି ଓଡ଼ିଆ ଉପନ୍ୟାସ ଲେଖାର ଅଗ୍ରଣୀ ।
• ଗୋପୀନାଥ ମହାନ୍ତି ଏବଂ ସୁରେନ୍ଦ୍ର ମହାନ୍ତି ଆଧୁନିକ ଓଡ଼ିଆ ସାହିତ୍ୟର ପ୍ରମୁଖ ଔପନ୍ୟାସିକ ।
• ଓଡ଼ିଆ ସାହିତ୍ୟ ଜାତୀୟ ଏବଂ ଆନ୍ତର୍ଜାତୀୟ ସ୍ୱୀକୃତି ଲାଭ କରିଛି ।

ବ୍ୟାକରଣ

• ଓଡ଼ିଆ ବ୍ୟାକରଣ କର୍ତ୍ତା-କର୍ମ-କ୍ରିୟା (SOV) ଶବ୍ଦ କ୍ରମ ଅନୁସରଣ କରେ ।
• ବିଭକ୍ତି, ବଚନ ଏବଂ ଲିଙ୍ଗ ପାଇଁ ବିଶେଷ୍ୟ ପଦଗୁଡ଼ିକର ରୂପ ପରିବର୍ତ୍ତନ ହୋଇଥାଏ ।
• କାଳ, ଦିଗ, ମନୋଭାବ, ବ୍ୟକ୍ତି ଏବଂ ବଚନ ପାଇଁ କ୍ରିୟାଗୁଡ଼ିକର ରୂପ ପରିବର୍ତ୍ତନ କରାଯାଏ ।
• ବିଶେଷଣ ସାଧାରଣତଃ ସେମାନେ ଯେଉଁ ବିଶେଷ୍ୟକୁ ବର୍ଣ୍ଣନା କରନ୍ତି ତାହା ପୂର୍ବରୁ ବ୍ୟବହୃତ ହୁଏ ।
• ପୂର୍ବସର୍ଗ ପରିବର୍ତ୍ତେ ପରସର୍ଗ ବ୍ୟବହୃତ ହୁଏ ।
• ଓଡ଼ିଆରେ କ୍ଲିଟିକ୍ସର ଏକ ସିଷ୍ଟମ୍ ଅଛି ଯାହା ବ୍ୟାକରଣ କାର୍ଯ୍ୟଗୁଡ଼ିକୁ ସୂଚାଇବା ପାଇଁ ଶବ୍ଦ ସହିତ ସଂଲଗ୍ନ ହୁଏ ।
• ଓଡ଼ିଆର ବ୍ୟାକରଣ ସଂସ୍କୃତ ଏବଂ ଅନ୍ୟ ଇଣ୍ଡୋ-ଆର୍ଯ୍ୟ ଭାଷା ଦ୍ୱାରା ପ୍ରଭାବିତ ହୋଇଛି ।

ଆଞ୍ଚଳିକ ପରିବର୍ତ୍ତନ

• ଓଡ଼ିଆରେ ଅନେକ ଆଞ୍ଚଳିକ ଉପଭାଷା ରହିଛି ।
• ଏହି ଉପଭାଷାଗୁଡ଼ିକ ଉଚ୍ଚାରଣ, ଶବ୍ଦଭଣ୍ଡାର ଏବଂ ବ୍ୟାକରଣରେ ଭିନ୍ନ ହୋଇଥାଏ ।
• ମୁଖ୍ୟ ଉପଭାଷାଗୁଡ଼ିକ ମଧ୍ୟରେ କଟକୀ, ସମ୍ବଲପୁରୀ ଏବଂ ବାଲେଶ୍ୱରୀ ଅନ୍ତର୍ଭୁକ୍ତ ।
• କଟକୀକୁ ଓଡ଼ିଆର ମାନକ ଉପଭାଷା ଭାବରେ ବିବେଚନା କରାଯାଏ ।
• ସମ୍ବଲପୁରୀ, ଯାହା ପଶ୍ଚିମ ଓଡ଼ିଶାରେ କୁହାଯାଏ, ଏହାର ସ୍ୱତନ୍ତ୍ର ଭାଷାଗତ ବୈଶିଷ୍ଟ୍ୟ ରହିଛି ।
• ଉପଭାଷାଗତ ପରିବର୍ତ୍ତନ ଓଡ଼ିଆ ଭାଷାର ଏକ ବୈଶିଷ୍ଟ୍ୟ ଅଟେ ।
• ପରିବର୍ତ୍ତନ ସତ୍ତ୍ୱେ, ବିଭିନ୍ନ ଉପଭାଷାର ବକ୍ତାମାନେ ସାଧାରଣତଃ ପରସ୍ପରକୁ ବୁଝିପାରନ୍ତି ।

ସାମ୍ପ୍ରତିକ ସ୍ଥିତି

• ଓଡ଼ିଆ ଲକ୍ଷ ଲକ୍ଷ ବକ୍ତା ଥିବା ଏକ ଜୀବନ୍ତ ଭାଷା ।
• ଏହା ଶିକ୍ଷା, ପ୍ରଶାସନ ଏବଂ ଗଣମାଧ୍ୟମ ସହିତ ବିଭିନ୍ନ କ୍ଷେତ୍ରରେ ବ୍ୟବହୃତ ହୁଏ ।
• ଓଡ଼ିଶା ସରକାର ଏବଂ ବିଭିନ୍ନ ସାହିତ୍ୟିକ ସଂଗଠନ ଦ୍ୱାରା ଏହି ଭାଷାକୁ ପ୍ରୋତ୍ସାହିତ କରାଯାଉଛି ।
• ବିଦ୍ୟାଳୟ ଏବଂ ବିଶ୍ୱବିଦ୍ୟାଳୟରେ ଓଡ଼ିଆ ପଢ଼ାଯାଏ ।
• ଓଡ଼ିଆରେ ଅନେକ ପୁସ୍ତକ, ଖବରକାଗଜ ଏବଂ ପତ୍ରିକା ପ୍ରକାଶିତ ହୁଏ ।
• ଓଡ଼ିଆ ସିନେମା ଏବଂ ଟେଲିଭିଜନର ଏକ ଗୁରୁତ୍ୱପୂର୍ଣ୍ଣ ଦର୍ଶକ ରହିଛନ୍ତି ।
• ଓଡ଼ିଆ ଭାଷା ଏବଂ ସଂସ୍କୃତିକୁ ସଂରକ୍ଷଣ ଏବଂ ପ୍ରୋତ୍ସାହିତ କରିବା ପାଇଁ ପ୍ରୟାସ କରାଯାଉଛି ।
• ଓଡ଼ିଶା ସାହିତ୍ୟ ଏକାଡେମୀ ଓଡ଼ିଆ ସାହିତ୍ୟ ଏବଂ ସଂସ୍କୃତିକୁ ପ୍ରୋତ୍ସାହିତ କରିଥାଏ ।

ଓଡ଼ିଆ ସଂସ୍କୃତି

• ଓଡ଼ିଆ ଭାଷା ଓଡ଼ିଶାର ସଂସ୍କୃତି ସହିତ ଘନିଷ୍ଠ ଭାବରେ ଜଡ଼ିତ ।
• ଓଡ଼ିଆ ସାହିତ୍ୟ, ସଙ୍ଗୀତ, ନୃତ୍ୟ ଏବଂ କଳା ଏହି ଅଞ୍ଚଳର ସାଂସ୍କୃତିକ ଐତିହ୍ୟକୁ ପ୍ରତିଫଳିତ କରିଥାଏ ।
• ପୁରୀର ଜଗନ୍ନାଥ ମନ୍ଦିର ଓଡ଼ିଆ ସଂସ୍କୃତିର ଏକ ପ୍ରମୁଖ କେନ୍ଦ୍ର ।
• ଓଡ଼ିଶାରେ ରଥଯାତ୍ରା, ଦୁର୍ଗାପୂଜା ଏବଂ ଦୀପାବଳୀ ଭଳି ପର୍ବଗୁଡ଼ିକ ବହୁ ଉତ୍ସାହର ସହିତ ପାଳନ କରାଯାଏ ।
• ଓଡ଼ିଆ ରୋଷେଇ ଏହାର ସ୍ୱତନ୍ତ୍ର ସ୍ୱାଦ ଏବଂ ବ୍ୟଞ୍ଜନ ପାଇଁ ଜଣାଶୁଣା ।
• ଭାଷା ସାଂସ୍କୃତିକ ପରମ୍ପରାକୁ ଗୋଟିଏ ପିଢ଼ିରୁ ଅନ୍ୟ ପିଢ଼ିକୁ ସଂରକ୍ଷଣ ଏବଂ ପ୍ରସାରଣ କରିବାରେ ଏକ ଗୁରୁତ୍ୱପୂର୍ଣ୍ଣ ଭୂମିକା ଗ୍ରହଣ କରିଥାଏ ।

ଋଣ ଶବ୍ଦ

• ଓଡ଼ିଆ ଏହାର ଇତିହାସରେ ବିଭିନ୍ନ ଭାଷାରୁ ଶବ୍ଦ ଋଣ କରିଛି ।
• ସଂସ୍କୃତ ଓଡ଼ିଆରେ ଋଣ ଶବ୍ଦର ଏକ ପ୍ରମୁଖ ଉତ୍ସ ।
• ପାରସ୍ୟ ଏବଂ ଆରବୀୟ ଶବ୍ଦ ମଧ୍ୟ ଭାଷାରେ ଅନ୍ତର୍ଭୁକ୍ତ ହୋଇଛି ।
• ଆଧୁନିକ ଓଡ଼ିଆରେ ଇଂରାଜୀ ଋଣ ଶବ୍ଦ ଅଧିକରୁ ଅଧିକ ଦେଖିବାକୁ ମିଳୁଛି ।
• ଋଣ ଶବ୍ଦର ଗ୍ରହଣ ଅନ୍ୟ ସଂସ୍କୃତି ଏବଂ ଭାଷା ସହିତ ଓଡ଼ିଆର କାର୍ଯ୍ୟକଳାପକୁ ପ୍ରତିଫଳିତ କରିଥାଏ ।
• ଋଣ ଶବ୍ଦଗୁଡ଼ିକ ପ୍ରାୟତଃ ଓଡ଼ିଆର ଧ୍ୱନିଗତ ଏବଂ ବ୍ୟାକରଣଗତ ଶୈଳୀ ସହିତ ଖାପ ଖୁଆଇଥାଏ ।

ଭାଷା ପରିବାର

• ଓଡ଼ିଆ ଭାଷା ଇଣ୍ଡୋ-ଆର୍ଯ୍ୟ ଭାଷା ପରିବାରର ଅଟେ ।
• ଏହା ପୂର୍ବ ଇଣ୍ଡୋ-ଆର୍ଯ୍ୟ ଉପଗୋଷ୍ଠୀର ଏକ ଅଂଶ ।
• ଏହି ଉପଗୋଷ୍ଠୀରେ ଅନ୍ୟ ଭାଷାଗୁଡ଼ିକ ମଧ୍ୟରେ ବଙ୍ଗାଳୀ, ଆସାମୀ ଏବଂ ମୈଥିଳୀ ଅନ୍ତର୍ଭୁକ୍ତ ।
• ଏହି ଭାଷାଗୁଡ଼ିକର ସମାନ ଉତ୍ପତ୍ତି ଏବଂ ଐତିହାସିକ କାର୍ଯ୍ୟକଳାପ ହେତୁ ସାଧାରଣ ଭାଷାଗତ ବୈଶିଷ୍ଟ୍ୟ ରହିଛି ।
• ଇଣ୍ଡୋ-ଆର୍ଯ୍ୟ ଭାଷାଗୁଡ଼ିକ ବୃହତ୍ ଇଣ୍ଡୋ-ୟୁରୋପୀୟ ଭାଷା ପରିବାରର ଏକ ଶାଖା ।

ଧ୍ୱନିବିଜ୍ଞାନ

• ଓଡ଼ିଆ ଧ୍ୱନିବିଜ୍ଞାନରେ ସ୍ୱର ଏବଂ ବ୍ୟଞ୍ଜନ ସହିତ ଧ୍ୱନିର ଏକ ସମୃଦ୍ଧ ସେଟ୍ ଅନ୍ତର୍ଭୁକ୍ତ ।
• ଏହି ଭାଷାରେ ମୌଖିକ ଏବଂ ନାସିକା ସ୍ୱର ଉଭୟ ରହିଛି ।
• ଓଡ଼ିଆର ଏକ ବିଶେଷତ୍ୱ ହେଉଛି ପ୍ରତିବେଷ୍ଟନକାରୀ ବ୍ୟଞ୍ଜନ ବର୍ଣ୍ଣ ।
• ଉଚ୍ଚାରଣ ମଧ୍ୟ ଓଡ଼ିଆ ବ୍ୟଞ୍ଜନ ବର୍ଣ୍ଣର ଏକ ଗୁରୁତ୍ୱପୂର୍ଣ୍ଣ ବୈଶିଷ୍ଟ୍ୟ ।
• ଓଡ଼ିଆର ଧ୍ୱନିଗତ ବ୍ୟବସ୍ଥା ସମୟକ୍ରମେ ପରିବର୍ତ୍ତନ ହୋଇଛି ।

ରୂପବିଜ୍ଞାନ

• ଓଡ଼ିଆ ରୂପବିଜ୍ଞାନ ଶବ୍ଦର ଗଠନ ସହିତ ଜଡ଼ିତ ।
• ଏହି ଭାଷା ଶବ୍ଦର ଅର୍ଥକୁ ପରିବର୍ତ୍ତନ କରିବା ପାଇଁ ଉପସର୍ଗ ଏବଂ ଅନୁସର୍ଗ ବ୍ୟବହାର କରେ ।
• ବିଭକ୍ତି ,ବଚନ ଏବଂ ଲିଙ୍ଗ ପାଇଁ ବିଶେଷ୍ୟ ପଦଗୁଡ଼ିକର ରୂପ ପରିବର୍ତ୍ତନ ହୋଇଥାଏ ।
• କାଳ, ଦିଗ, ମନୋଭାବ, ବ୍ୟକ୍ତି ଏବଂ ବଚନ ପାଇଁ କ୍ରିୟାଗୁଡ଼ିକର ରୂପ ପରିବର୍ତ୍ତନ କରାଯାଏ ।
• ଓଡ଼ିଆ ବ୍ୟାକରଣରେ ରୂପବିଜ୍ଞାନ ପ୍ରକ୍ରିୟା ଏକ ଗୁରୁତ୍ୱପୂର୍ଣ୍ଣ ଭୂମିକା ଗ୍ରହଣ କରିଥାଏ ।

ବାକ୍ୟ ଗଠନ

• ଓଡ଼ିଆ ବାକ୍ୟ ଗଠନ ବାକ୍ୟରେ ଶବ୍ଦର ସଜ୍ଜାକୁ ନିୟନ୍ତ୍ରଣ କରିଥାଏ ।
• ଏହି ଭାଷା କର୍ତ୍ତା-କର୍ମ-କ୍ରିୟା (SOV) ଶବ୍ଦ କ୍ରମ ଅନୁସରଣ କରେ ।
• ସାଧାରଣତଃ ଯେଉଁ ଶବ୍ଦକୁ ବର୍ଣ୍ଣନା କରୁଥାଏ ତାହା ପୂର୍ବରୁ ବ୍ୟବହୃତ ହୁଏ ।
• ଓଡ଼ିଆର ବାକ୍ୟ ଗଠନ ଏହାର ରୂପବିଜ୍ଞାନ ଗଠନ ଦ୍ୱାରା ପ୍ରଭାବିତ ହୋଇଥାଏ ।
• ବାକ୍ୟଗତ ନିୟମ ବାକ୍ୟର ସଠିକତାକୁ ନିର୍ଣ୍ଣୟ କରିଥାଏ ।