ગુપ્તકાળમાં ક્ષત્રપોનું શાસન

Podcast

Play an AI-generated podcast conversation about this lesson

Questions and Answers

વલભીનું સ્થાન કયાં છે?

સૌરાષ્ટ્રના પૂર્વ ભાગમાં (correct)

ઉત્તર ગુજરાતમાં

ગુજરાતના મધ્ય ભાગમાં

ગુજરાતના પશ્ચિમ ભાગમાં

મૈત્રક વંશની રાજવી કયું છે?

ધરા

અવંતિકા

વલભી (correct)

પિહલતી

વલભી નામના સંસ્કૃત શબ્દના મૂલ્ય是什么?

નદીનો સ્ત્રોત

માટીની અવસ્થામાં

નેસીતાનું વિસ્તરણ

ઘરના ટોચ (correct)

ગુપ્તકાળમાં કોઇ એક ચક્રપાલિત કોણ હતો?

ગિરિનગરનો નગરપતિ Signup and view all the answers

ધરસેન પહેલી ક્યારે શાસન કરે છે?

ઈ.સ. 480 - 500 Signup and view all the answers

તમામ મૈત્રક રાજવંશોના નામ અને સમયગાળાનો કોઠો કયા પ્રકારનો છે?

સૂચક Signup and view all the answers

ઈ.સ. 455માં સુદર્શન તળાવ તૂટતાં કયા નગરપતિએ તેનું સમારકામ કરાવ્યું?

ચક્રપાલિત Signup and view all the answers

વલભીનું અન્ય નામ શું હતું?

વલભીપુર Signup and view all the answers

સ્કંદગુપ્તના સમયમાં સુદર્શન તળાવને ફરી બંધાડવામાં કેટલા વર્ષ લાગ્યા?

2 વર્ષ Signup and view all the answers

ધ્રુવસેન બીજાનો સમયગાળો કયો છે?

ઈ.સ. 625 - 643 Signup and view all the answers

ગિરનાર ઉપર સ્કંદગુપ્તનો શિલાલેખ શું દર્શાવે છે?

સંયમ અને ધૈર્ય Signup and view all the answers

ગુપ્ત વંશમાં ગુપ્ત સંવતની શરૂઆત ક્યારે થઇ?

ઈ.સ. 400 Signup and view all the answers

'વલભી' નામના પરાક્ષમાં કઈ ભાષાનું મહત્વ છે?

સંસ્કૃત Signup and view all the answers

સ્કંદગુપ્તના ચાંદીના સિક્કાઓ પર શું લખેલું છે?

પરમભાગવત મહારાજા Signup and view all the answers

સ્કંદગુપ્તે કઈ મંદિરના નિર્માણ માટે વિપુલ દ્રવ્ય ખર્ચ્યાં?

ચક્રધારી વિષ્ણુનું મંદિર Signup and view all the answers

સ્કંદગુપ્તના સમય દરમિયાન કયું સંચાલન હતું?

ગુપ્ત સામ્રાજ્ય Signup and view all the answers

ਗੁਪ્ત ਸਮયની રાજય વ્યવસ્થામાં 'ગોપ્ત' કોણ હતું?

ગોપ્ત Signup and view all the answers

સ્કંદગુપ્તના શિલાલેખમાં ક્યા સ્થાનને રાષ્ટ્રીય પર્ણદત્ત તરીકે ઉલ્લેખિત કરવામાં આવ્યું છે?

સુરાષ્ટ્ર Signup and view all the answers

ગિરિનગરના નગરાધ્યક્ષ કોણ હતા?

ચક્રપાલિત Signup and view all the answers

ગુન્તક સમયમાં લોકોનો મુખ્ય વ્યવસાય શું હતો?

કૃષિ અને વેપાર Signup and view all the answers

ગુપ્ત શાસનમાં કયું ધાર્મિક ધર્મ પ્રચલિત થયું?

વૈષ્ણવ ધર્મ Signup and view all the answers

સમ્રાટ સ્કંદગુપ્તે ક્યાં ચક્રધારી વિષ્ણુમંદિર બંધાવ્યું હતું?

ગિરનારની તળેટીમાં Signup and view all the answers

ગુપ્ત સમયના સંસ્કૃત પંડિતોમાં કોણ પ્રસિદ્ધ છે?

પાદલિપ્તાચાર્ય Signup and view all the answers

ગુપ્ત સમ્રાટનો શિલાલેખ કઈ ભાષામાં લખવામાં આવ્યો હતો?

संस्कृत Signup and view all the answers

Study Notes

ગુપ્તકાળ (ઈ.સ. 415 થી 470)

ગુપ્તકાળમાં ક્ષત્રપોનું શાસન ઈ.સ. 12 થી 400 સુધી ચાલ્યું.
સ્કંદગુપ્તના સમયમાં સૌરાષ્ટ્રના સુબુ ‘પર્ણદત્ત’ હતા, જેમણે પુત્ર ‘ચક્રપાલિત’ને ગિરિનગરનું નગરપતિપદ સોંપ્યું.
ઈ.સ. 455માં અતિવૃષ્ટિથી સુદર્શન તળાવ તૂટી ગયાનો સમયગાળો, ચક્રપાલિતે તેનું પુનઃનિર્માણ કરાવ્યું.
ગિરનારથી સ્કંદગુપ્તનો શિલાલેખ પ્રાપ્ત થયો, જેમાં ચક્રપાલિતે ‘ચક્રધારી વિષ્ણુ’નું મંદિર બનાવ્યું હોવાનું દર્શાવ્યું.
ગુપ્ત વંશમાં શકસંવતની જગ્યાએ ગુપ્ત સંવત શરૂ થયું.

રાજ્ય વ્યવસ્થા

સ્કંદગુપ્તના શિલાલેખ મુજબ, ગુજરાતમાં રાજ્ય ‘ગોપ્ત (રાષ્ટ્રીય)’ તરીકે ઓળખાતું હતું.
બે કોણોમાં, સુરાષ્ટ્રનો રાષ્ટ્રીય પર્ણદત્ત અને ગિરિનગરમાં નગરાધ્યક્ષ ચક્રપાલિત હતા.
ચક્રપાલીતે રાજયનાં સુંદર વહીવટ માટે અધ્યક્ષો અને સચિવોની હરકોઈ શૃંખલા બનાવવા પર ભાર મૂક્યો.

સમાજ વ્યવસ્થા

ગુપ્તકાળમાં વર્ણવ્યવસ્થા તપાસણું અને સુવ્યવસ્થિત હતું.
લોકોનાં વ્યવસાય નિશ્ચિત હતા, જેમાં મુખ્ય રૂપે ખેતી અને વ્યાપાર સામેલ હતા.

ધાર્મિક સ્થિતિ

વહાણ-ધર્મનો પ્રચાર ગુપ્ત શાસન દરમિયાન થઈ રહ્યો હતો.
ગુપ્ત શાસકો પોતાને ‘પરમ ભાગવત’ તરીકે ઓળખાવ્યું.
સમ્રાટ સ્કંદગુપ્તે গિરનારની તળેટીમાં ચક્રધારી વિષ્ણુમંદિરનું નિર્માણ કરાવ્યું.

ભાષા અને સાહિત્ય

સ્કંદગુપ્તનો શિલાલેખ સંસ્કૃત પદ્યમાં લખાયેલ છે.
મહાકૃતિ વજીભૂતિ, પાદલિપ્તાચાર્ય અને સ્કંદસ્વામી એવા ઉચ્ચતમ સંસ્કૃત પંડિતો ગણાય છે.

મૈત્રીકવંશની રાજધાની 'વલભી'

'વલભી' સૌરાષ્ટ્રના પૂર્વ ભાગમાં પ્રસિદ્ધ નગર, જે 'વલભીપુર' તરીકે પણ જાણીતા છે.
પ્રાકૃત ભાષામાં ‘વલરિ’ અથવા ‘વલહી’ અને બ્રિટીશકાળમાં ‘વળા’ તરીકે ઓળખાતું.
સંસ્કૃતમાં ‘વલભી’ના અર્થ છે છાપરું અથવા ઘરની અણીદાર ટોપ.

મૈત્રક રાજવંશાવલી

ભટ્ટાર્ક (ઈ.સ. 470 - 480)
ધરસેન I (ઈ.સ. 480 - 500)
દ્રોણસિહ (ઈ.સ. 500 - 520)
ધ્રુવસેન I (ઈ.સ. 520 - 550)
પટેટ્ટ (ઈ.સ. 550 - 555)
ગૃહસેન (ઈ.સ. 555 - 570)
ધરસેન II (ઈ.સ. 570 - 595)
શીલાદિત્ય I (ઈ.સ. 595 - 612)
ખરગ્રહ I (ઈ.સ. 615 - 620)
ધરસેન III (ઈ.સ. 620 - 625)
ધ્રુવસેન II (ઈ.સ. 625 - 643)
ધરસેન IV (ઈ.સ. 643 - 650)
ધ્રુવસેન III (ઈ.સ. 650 onwards)

Studying That Suits You

Use AI to generate personalized quizzes and flashcards to suit your learning preferences.

Description

આ ક્વિઝમાં ગુપ્તકાળ દરમિયાન ક્ષત્રપોના શાસન અને તેમના મહત્વના ઘટનાઓ અંગે પૂછવામાં આવશે. જેમ કે સ્કંદગુપ્ત અને તેમના શિલાલેખનો ઉલ્લેખ, અને ગુજરાતના ઈતિહાસમાં સાથે સંકળાયેલું માહિતીઓ પ્રદાન કરાશે.