తెలుగు సాహిత్యం: ప్రాచీన యుగం

తెలుగు సాహిత్యం యొక్క అధ్యయన గమనికలు క్రింద ఇవ్వబడ్డాయి:

• తెలుగు సాహిత్యం అంటే తెలుగు భాషలో వ్రాయబడిన రచనలు.
• ఇందులో కవితలు, చిన్న కథలు, నవలలు, నాటకాలు, పాటలు మొదలైనవి ఉన్నాయి.
• 11వ శతాబ్దానికి ముందు తెలుగు సాహిత్యం ఉన్నట్లు ఆధారాలు ఉన్నప్పటికీ, ఈ రోజు మనకు లభ్యమవుతున్న సాహిత్యం చాలా వరకు నన్నయ్యతోనే ప్రారంభమవుతుంది.

ప్రాచీన యుగం (క్రీ.శ. 1020-1400)

• నన్నయ్యను మొదటి తెలుగు కవిగా భావిస్తారు. ఆయనను "ఆదికవి" అని కూడా అంటారు.
• ఆయన సంస్కృత మహాభారత ఇతిహాసాన్ని తెలుగులోకి అనువదించడం ప్రారంభించాడు.
• నన్నయ్య రచనా శైలి దాని చక్కదనం మరియు గౌరవం ద్వారా వర్గీకరించబడుతుంది, ఇది శాస్త్రీయ తెలుగు సాహిత్యం కోసం ఒక ప్రమాణాన్ని ఏర్పరుస్తుంది.
• నన్నయ్య తర్వాత తిక్కన మహాభారత అనువాదాన్ని కొనసాగించాడు.
• అతను తన భావోద్వేగ లోతు మరియు దేశీయ తెలుగు పదబంధాల ఉపయోగంకు ప్రసిద్ధి చెందాడు.
• ఎర్రాప్రగడ మహాభారత అనువాదాన్ని పూర్తి చేశాడు.
• అతను నన్నయ్య మరియు తిక్కన శైలులను మిళితం చేశాడు.
• నన్నయ్య, తిక్కన మరియు ఎర్రాప్రగడ అనే ముగ్గురు కవులను తెలుగు సాహిత్యంలో "కవిత్రయం" (కవుల త్రయం) అని పిలుస్తారు.
• ఈ కాలంలో, తెలుగు సాహిత్యం ప్రధానంగా మతపరమైనది, హిందూ మతం, ముఖ్యంగా మహాభారతం ద్వారా ప్రభావితమైంది.
• ఇతర ముఖ్యమైన రచనలలో సంస్కృత క్లాసిక్‌ల అనువాదాలు మరియు అనుకరణలు ఉన్నాయి.

మధ్యయుగం (క్రీ.శ. 1400-1800)

• ఈ కాలంలో విజయనగర సామ్రాజ్యం ప్రభావంతో తెలుగు సాహిత్యంలో గణనీయమైన అభివృద్ధి జరిగింది.
• శ్రీనాథుడు విజయనగర ఆస్థానంలో ప్రముఖ కవి.
• అతను తన పాండిత్యం మరియు మౌలికతకు ప్రసిద్ధి చెందాడు.
• శ్రీనాథుని ముఖ్యమైన రచనలలో "శృంగార నైషధం" మరియు "కాశీఖండం" ఉన్నాయి.
• విజయనగర చక్రవర్తి కృష్ణ దేవ రాయలు కూడా ఒక ప్రసిద్ధ కవి.
• అతను మత భక్తి మరియు రాజనీతిపై దృష్టి సారించే ప్రబంధ కావ్యం (విస్తృతమైన కవితా కూర్పు) "అముక్తమాల్యద" రాశాడు.
• "అముక్తమాల్యద" తెలుగు సాహిత్యం (పంచ కావ్యాలు) యొక్క ఐదు గొప్ప రచనలలో ఒకటిగా పరిగణించబడుతుంది.
• ఈ కాలంలో "ప్రబంధ" శైలి కవిత్వం కూడా ఉద్భవించింది, ఇది సంక్లిష్టమైన కథాంశాలు, విస్తృతమైన వివరణలు మరియు కవితా పద్ధతులపై దృష్టి పెట్టడం ద్వారా వర్గీకరించబడుతుంది.
• అష్టదిగ్గజాలు (ఎనిమిది మంది ప్రముఖ కవులు) కృష్ణ దేవ రాయల ఆస్థానాన్ని అలంకరించారు.
• అల్లసాని పెద్దన వారిలో గొప్ప వ్యక్తిగా పరిగణించబడ్డాడు.
• ఇతర ముఖ్యమైన అష్టదిగ్గజాలలో నంది తిమ్మన, మదయగారి మల్లన, ధూర్జటి మరియు తెనాలి రామకృష్ణ ఉన్నారు.
• ఈ సమయంలో, అన్నమాచార్యులు వేంకటేశ్వర స్వామిని స్తుతిస్తూ వేలాది భక్తి పాటలను (కీర్తనలు) రచించడంతో భక్తి సాహిత్యం వృద్ధి చెందింది.
• వేమన రచనలు, ఒక ప్రసిద్ధ తత్వవేత్త-కవి, సామాజిక నిబంధనలను సవాలు చేస్తూ, సరళమైన, సులభంగా అర్థమయ్యే పద్యాల ద్వారా నైతిక విలువలను ప్రోత్సహించాడు.

ఆధునిక యుగం (క్రీ.శ. 1800-ప్రస్తుతం)

• తెలుగు సాహిత్యం యొక్క ఆధునిక యుగం పాశ్చాత్య సాహిత్య రూపాలు మరియు ఆలోచనల ద్వారా ప్రభావితమైంది.
• కందుకూరి వీరేశలింగంను ఆధునిక తెలుగు సాహిత్యం యొక్క పితామహుడిగా భావిస్తారు.
• అతను నవల, వ్యాసం మరియు నాటకం వంటి ప్రక్రియలను తెలుగులోకి పరిచయం చేశాడు.
• వీరేశలింగం సాంఘిక సంస్కర్త.
• అతను తన రచనల ద్వారా మహిళా విద్య మరియు వితంతు పునర్వివాహాన్ని సమర్థించాడు.
• గురజాడ అప్పారావు నాటక రచయిత మరియు సంఘ సంస్కర్త.
• అతను కన్యాశుల్కం అనే దురాచారాన్ని విమర్శిస్తూ, సాంఘిక సంస్కరణను సమర్థిస్తూ "కన్యాశుల్కం" నాటకం రాశాడు.
• ఈ కాలంలో, తెలుగు సాహిత్యం జాతీయవాదం మరియు సామాజిక స్పృహను చూసింది.
• గుఱ్ఱం జాషువా వంటి కవులు అణగారిన వర్గాల పోరాటాల గురించి వ్రాశారు.
• విశ్వనాథ సత్యనారాయణ ప్రముఖ వ్యక్తి.
• అతను తన నవల "వేయిపడగలు" కు జ్ఞానపీఠ అవార్డును గెలుచుకున్నాడు.
• శ్రీశ్రీ (శ్రీరంగం శ్రీనివాసరావు) తన ప్రగతిశీల మరియు విప్లవాత్మక ఆలోచనలతో తెలుగు కవిత్వంలో విప్లవాత్మక మార్పులు చేశారు.
• సమకాలీన తెలుగు సాహిత్యం విభిన్న ఇతివృత్తాలు మరియు శైలులను కలిగి ఉంది.
• ఇది మారుతున్న సామాజిక, రాజకీయ మరియు సాంస్కృతిక పరిస్థితులను ప్రతిబింబిస్తుంది.
• తెలుగులో మహిళా మరియు దళిత సాహిత్యం పెరుగుతోంది.
• తెలుగు సాహిత్యం సాంప్రదాయ రూపాలను ఆధునిక సున్నితత్వంతో మిళితం చేస్తూ అభివృద్ధి చెందుతూనే ఉంది.
• భారతీయ సాహిత్యంలో తెలుగు రచయితల కృషి గణనీయమైనది.
• తెలుగు సాహిత్యం తెలుగు మాట్లాడే ప్రజల సంస్కృతి, చరిత్ర మరియు సమాజం గురించి అంతర్దృష్టులను అందిస్తుంది.