วิธีการเรียนรู้ที่มีประสิทธิภาพ

วิธีการเรียนรู้ที่มีประสิทธิภาพ

• การเรียนรู้เป็นกระบวนการต่อเนื่องตลอดชีวิต โดยเฉพาะทักษะใหม่ๆ ที่สำคัญในโลกที่เปลี่ยนแปลงอย่างรวดเร็ว
• ควรฝึกฝน Transferable Skills ซึ่งเป็นทักษะที่สามารถนำไปใช้ได้หลากหลายอาชีพและอุตสาหกรรม รวมถึงความสามารถในการเรียนรู้สิ่งใหม่ๆ (ability to learn new things)

การลืมและความสำคัญต่อการเรียนรู้

• การลืมไม่ใช่ศัตรูของการเรียนรู้ แต่เป็นกลไกที่สมองใช้ในการจัดระเบียบข้อมูลและตัดสิ่งที่ไม่สำคัญออกไป
• ความทรงจำไม่ได้ถูกเก็บไว้ในส่วนใดส่วนหนึ่งของสมอง แต่เกิดจากการเชื่อมต่อของเซลล์ประสาท (neuron) ทั่วทั้งสมอง
• การระลึกถึงความทรงจำจะกระตุ้นการเชื่อมต่อของเซลล์ประสาท และยิ่งระลึกถึงบ่อยครั้งก็จะยิ่งจำได้แม่นยำ
• Robert Bjork เสนอทฤษฎี New Theory of Disuse ในปี 1992 โดยอธิบายลักษณะความทรงจำของมนุษย์ว่าสามารถบรรจุข้อมูลได้มหาศาลและสามารถนึกออกได้ แต่การเข้าถึงข้อมูลจะถดถอยเมื่อเวลาผ่านไป
• ความทรงจำแบ่งได้เป็น Storage Strength (ความทรงจำระยะยาว) และ Retrieval Strength (ความทรงจำที่นึกออกง่าย)
• การที่เรานึกอะไรไม่ออกไม่ได้แปลว่าเราลืม แต่อาจเป็นเพราะเราเข้าถึงความทรงจำนั้นได้ยาก
• การออกแบบการเรียนรู้เป็นช่วงเวลาสั้นๆ และเว้นระยะให้เราได้ลืมบางส่วนจะช่วยให้ความทรงจำติดแน่นทนนานกว่าการพยายามจำข้อมูลมหาศาลในรวดเดียว

โหมดการคิดของสมอง

• สมองมี 2 โหมดการคิดหลัก คือ โหมดโฟกัส (focused) และโหมดกระจาย (diffuse)
• โหมดโฟกัสใช้ในการแก้ปัญหาที่เป็นเหตุเป็นผลและวิเคราะห์เป็นลำดับขั้น
• โหมดกระจายเป็นช่วงเวลาที่ทำให้เกิดความคิดใหม่ๆ เมื่อเราหยุดคิดและปล่อยความคิดให้ไหลไป
• การเรียนหัวข้อที่ยากต้องใช้ทั้งสองโหมดสลับกันไปมา
• การคิดมากเกินไปหรือวิจารณ์มากไปขณะทำงานอาจทำให้เกิด Creative Block
• ควรเว้นช่วงเวลาว่างเพื่อให้สมองส่วน Diffuse Mode ได้ทำงาน และอาจพบไอเดียใหม่ๆ ที่คิดไม่ออกจากการนั่งจมจ้องโจทย์
• การนอนหลับให้เพียงพอเป็นสิ่งสำคัญ เพราะสมองจะจัดระบบระเบียบข้อมูลและสร้างความทรงจำระยะยาวขณะที่เราหลับ

เทคนิคการเรียนรู้ที่มีประสิทธิภาพ

• การยัดความรู้จำนวนมากในเวลาอันสั้นอาจทำให้จำได้ในระยะสั้น แต่มีแนวโน้มที่จะลืมเลือนไปอย่างรวดเร็ว
• สมองต้องการเวลาในการจัดระเบียบข้อมูล การค่อยๆ ฝึกไปในช่วงเวลาหลายวันจะดีกว่าการเรียนซ้ำๆ ในคืนเดียว
• Learning How to Learn แนะนำให้ใช้วิธีการเรียนแบบ Spaced Repetition คือการแบ่ง session ของการเรียนรู้โดยซอยย่อยๆ และมีช่วงเวลาพักว่างอย่างสม่ำเสมอ
• การเรียนแล้วทดสอบทำให้จดจำได้ดีกว่าการเรียนซ้ำสองรอบ
• การเรียนแบบเว้นระยะ (Spaced) ให้ผลดีกว่าการเรียนแบบเป็นก้อนใหญ่ (Massed) ในการสร้างความทรงจำระยะยาว
• การรีบอัดความรู้จำนวนมากเข้าไปก่อนทดสอบเป็นเหมือนการก่อผนังอิฐโดยไม่รอให้ปูนแห้ง
• ควรหยิบนำความรู้น้อยนิดที่เพิ่งได้มาใช้ ลองสังเคราะห์ปล่อยออกมาแต่เนิ่นๆ โดยไม่ต้องรอให้เชี่ยวชาญ বা จดจำได้
• ลองวางโครงข้อมูลในบทคร่าวๆ วาดแผนภูมิ นึกถึงตัวอย่างนอกเหนือจากที่หนังสือบอก อธิบายให้เพื่อนฟัง หรือเขียนสรุปสิ่งที่เพิ่งรู้
• การฟังเลกเชอร์เป็นการเรียนแบบ passive ควรตั้งคำถามที่นำไปสู่บทสนทนาและประเด็นที่น่าสนใจมากกว่าเรื่องที่อ่านเองได้
• การอยู่ท่ามกลางคนที่มีความคิดเห็นและความคิดสร้างสรรค์ ได้พูดคุยแลกเปลี่ยนถกเถียงกันในประเด็นต่างๆ จะช่วยให้เข้าใจและจดจำเรื่องนั้นๆ ได้ดีขึ้น

บทสรุป

• ไม่มีเรียงความไหนที่สามารถทำให้เราเรียนเก่งขึ้นได้ในทันที
• ควรสำรวจการเรียนของตัวเองและทดลองหาสิ่งที่เหมาะสมกับตัวเอง
• อัจฉริยภาพต้องอาศัยการฝึกฝนและเรียนรู้ใหม่ไปเรื่อยๆ
• ใจเย็นๆ อย่ารีบก่ออิฐทั้งที่ปูนยังไม่แห้งดี
• ขอให้สนุกกับการเรียนรู้และการลืมเพื่อจดจำใหม่จนขึ้นใจและเชี่ยวชาญ