ભાષા અને અર્થ શબ્દસમૂહ

જૈવિક ક્રિયાઓ (Life Processes)

• સજીવોની જાળવણીના કાર્યોને જૈવિક ક્રિયાઓ કહેવામાં આવે છે.
• સજીવોમાં જાળવણીના કાર્યો સામૂહિક રીતે થતાં હોય છે.
• સજીવોમાં વિઘટનની પ્રક્રિયાઓ અને નિર્માણ પ્રક્રિયાઓ ઉર્જા- અને પદાર્થો-પ્રાપ્તિ માટે જરૂરી છે.
• જીવન, કાર્બન આધારિત અણુઓ પર આધાર રાખે છે.
• આ ક્રિયાઓ ઊર્જા-ઉત્પાદન અને સંરચના જાળવણી માટે જરૂરી છે.

પોષણ (Nutrition)

• સજીવો ઊર્જા અને પદાર્થો મેળવવા માટે પોષણનો ઉપયોગ કરે છે.
• સજીવો પોતાના પોષણની જરૂરિયાત વિવિધ રીતે પૂરી કરે છે.
• સ્વયંપોષી સજીવો પોતાનો ખોરાક તૈયાર કરે છે.
• વિષમપોષી સજીવો અન્ય સજીવો પર આધાર રાખીને પોષણ મેળવે છે
• પ્રકાશસંશ્લેષણ (Photosynthesis) એક પદ્ધતિ છે જેમાં વનસ્પતિઓ પ્રકાશ ઊર્જાનો ઉપયોગ કરીને ખોરાક તૈયાર કરે છે.

શ્વસન (Respiration)

• સજીવો શ્વસનની પ્રક્રિયા દ્વારા ઊર્જા મેળવે છે.
• જારક શ્વસન ઓક્સિજનની હાજરીમાં ગ્લુકોઝનો ઉપયોગ કરી ઊર્જા મેળવવાની પ્રક્રિયા છે.
• અજારક શ્વસન ઓક્સિજન વગર ગ્લુકોઝનો ઉપયોગ કરી ઊર્જા મેળવવાની પ્રક્રિયા છે.
• મનુષ્યોમાં, શ્વસન ફેફસામાં થાય છે, જેમાં વાયુઓનો વિનિમય થાય છે.
• શ્વસન દરમિયાન ઓક્સિજન લેવાય છે અને કાર્બન ડાયોક્સાઇડ છોડવામાં આવે છે.

વહન (Transportation)

• વહનતંત્ર ઑક્સિજન, કાર્બન ડાયોક્સાઇડ, પોષકતત્ત્વો અને ઉત્સર્ગ દ્રવ્યોનું શરીરમાં વહન કરે છે.
• ધમનીઓ ઑક્સિજનવાળું રુધિર લઈ જાય છે, અને શિરાઓ ઑક્સિજનવિહીન રુધિર લઈ આવે છે.
• વનસ્પતિઓમાં, જલવાહક પેશી પાણી અને ખનિજોનું પરિવહન કરે છે, અને અન્નવાહક પેશી ખોરાકનું પરિવહન કરે છે.
• હૃદય રુધિરને શરીરમાંથી પંપ કરે છે.
• રુધિરકેશિકાઓ પાતળી દીવાલો ધરાવે છે, જે પદાર્થોનું વહન કરવા માટે મહત્વપૂર્ણ છે.

ઉત્સર્જન (Excretion)

• સજીવોના શરીરમાંથી ઝેરી પદાર્થો કે નકામા પદાર્થો નાખી દેવાની પ્રક્રિયાને ઉત્સર્જન કહેવામાં આવે છે.
• મૂત્રપિંડો ઉત્સર્જનતંત્રનો મુખ્ય ભાગ છે.
• ફેફસાં દ્વારા કાર્બન ડાયોક્સાઇડને બહાર કાઢવામાં આવે છે.
• વનસ્પતિઓ, પર્ણો, છાલ વગેરે દ્વારા ઉત્સર્જન કરે છે.