Week 1. Intro to History MGL.pptx PDF

МОНГОЛЫН ТҮҮХ МОНГОЛЫН ТҮҮХ ДҮНГИЙН ЗАДАРГАА: Ирц: 10% Багийн ажил (PPT): 20% 2024.11.20-21 Явцын шалгалт: 30% 2024.10.16-17 Эцсийн шалгалт: 40 % 2024.12.11-12 Багштай уулзах цаг: Уулзалты...

МОНГОЛЫН ТҮҮХ МОНГОЛЫН ТҮҮХ ДҮНГИЙН ЗАДАРГАА: Ирц: 10% Багийн ажил (PPT): 20% 2024.11.20-21 Явцын шалгалт: 30% 2024.10.16-17 Эцсийн шалгалт: 40 % 2024.12.11-12 Багштай уулзах цаг: Уулзалтын цаг урьдчилан авах (D409) И-мейл: [email protected] Утас: 94068468  1. Түүхийг хэрхэн тодорхойлдог вэ? Өргөн хүрээгээр авч үзэж болно. ТҮҮХИЙН 2. Түүхийн хичээлийг хэрхэн судлах вэ? ШИНЖЛЭХ Бичиг үсэг үүсэхээс өмнө ба хойно УХААНЫ 3. Түүхийн судалгаанд хүний төрөл ЗАРИМ зүйлийг хэрхэн судалдаг вэ? АСУУДЛУУД Хомо/хомо-сапейнс 4. Түүхийн судалгаанд хүний үүсэл гарвалыг хэрхэн авч үздэг вэ? Геологийн цаг хугацааны үечлэл Херодот (Herodotus ) НТӨ 484 – 425 Эртний Грекийн түүхч “Histories” – ”Түүхүүд” ном нь Грек Персийн дайны үйл явдлыг дэлгэрэнгүй бичиж тэмдэглэсэн Анх удаагаа түүхэн үйл явдлыг системчлэн, он дарааллын дагуу шинжлэн судалж, тэмдэглэн үлдээсэн Түүхийн эцэг Түүхийг судлах арга хэлбэрүүд: Суурь ойлголт Дэлхий нь 4.5 тэрбум жилийн настай Түүх: Өнгөрсний тухай шинжлэх ухаан бөгөөд хүний нийгмийн өнгөрсөн үеийг судалдаг. – History is the study of change over time, and it covers all aspects of human society. Political, social, economic, scientific, technological, medical, cultural, intellectual, religious and military developments are all part of history. Түүх – Бичгийн болон тэмдэглэгээт түүхэн дурсгалын – Эртний Шумир (Месопотами) / Шаантган бичиг (Кунейформ бичиг): НТӨ 3400 and 3100 – Египет / Иероглиф (Дүрс бичиг): НТӨ 3250 – Хятад: НТӨ 1200 – Америк тивийн уугуул иргэншлийн түүх: НТӨ 500 Прото-Түүх (Балар эртний түүх): Балар эртний түүх болон бичиж тэмдэглэсэн түүхэн үеийн дундах үе Григорийн хуанлигаар цаг хугацааг бүдүүвчлэх нь BCE: НТӨ– Нийтийн тооллын өмнөх; CE: НТ - Нийтийн тоолол BC: МЭӨ – Манай эрний өмнөх; AD: МЭ - Манай эрин Эртний Египетийн дүрс бичиг Шумерын шаантган бичээс АЙМАГ: АМЬТАН ХҮРЭЭ: ХӨВЧТӨН БАГ: ПРИМАТ ОВОГ: ХОМИНИД ТӨРӨЛ: ХҮН ЗҮЙЛ: УХААНТ ХҮН Mitochrondial Eve In human genetics “Mitochondrial Eve” or Mitochondrial-Most Recent Common Ancestor (mt-Eve or mt-MRCA) is the most recent matrilineal common ancestor of all living humans. Хүний генетикийн хувьд "Митохондрийн Ева" буюу Митохондри-Хамгийн сүүлийн нийтлэг өвөг (mt-Eve эсвэл mt-MRCA) нь бүх хүн төрөлхтөний эхийн талаас удамшдаг нийтлэг өвөг юм. Эмэгтэйчүүд болон эхчүүдийн үл тасраагүй угсаа байсан 200,000-аас 300,000 жилийн өмнө Хомо-сапейнс  Жил 365 өдөр Түгээмэл хэрэглэгддэг Арван 10 жил он цагийн нэр томъёо Зуун 100 жил Мянган 1000 жил  Геологийн үечлэл Геологийн цаг Үргэлжлэх тооллын нэгж хугацаа Эон +/- 1 тэрбум жил Эрин Хэдэн зуун сая жил Галав Хэдэн арваас нэг зуун сая жил Эпох Хэдэн арван сая жил Үе Сая жил Эпох Нэр Хугацаа Голоцен (Одоо үе) 9700 НТӨ – Одоо үе Плейстоцен (Мөстлөгийн үе) 2.58 сая жилээс 11,700 жилийн өмнөх үе, Плиоцен 5.333 - 2.58 сая жилийн өмнө үе хүртэл ДЭЛХИЙН ТҮҮХЭН ҮЕҮҮД Түүхийн өмнөх үе: Нэн эртнээс НТӨ 6000 он хүртэл Чулуун зэвсгийн үе, Хүрэл зэвсгийн үе, Төмөр зэвсгийн үе Сонгодог үе: НТӨ 600 – НТ 476 он – Сонгодог эртний үе: Эртний Грек, Эртний Ром, Персийн эзэнт гүрэн, Византын эзэнт гүрэн Дундад зуун (Medieval Period): НТ 476– 1455 он – Харанхуй үе, Ромын эзэнт гүрний задрал, Монголын эзэнт гүрэн г.м Орчин үеийн эхэн үе: НТ 1450 – 1750 он – Сэргэн мандалтын үе, Шинэчлэлтийн үе, Гэгээрлийн эрин үе Орчин үе: НТ 1750 – Одоо үе – Аж үйлдвэрийн хувьсгал, Европын эзэнт улсуудын эзлэн түрэмгийллийн үе, Дэлхийн I болон II дайн – Contemporary Period (Нэн шинэ үе): 1945 хойш Contemporary Definition: Амьдрал болон үйл явдал нь нэгэн зэрэг өрнөх Балар эртний түүх (Монгол) Тодорхойлолт: Бичгийн эх сурвалжаас өмнөх үеийн түүх. ЧУЛУУН ЗЭВСГИЙН НТӨ 800,000 – 15,000 ҮЕ Монголын газар нутагт анхны Хомо-эректус хүн үүссэн (Палеолит) НТӨ 3000 – 700 Хүрэл зэвсгийн үе Дөрвөлжин булшны соёл, Буган чулууны соёл НТӨ 700 – 300 Төмөр зэвсгийн үе Хүннүчүүдийн өвөг  Палеолитийн үе (Хуучин чулуун зэвсгийн үе) 3.3 сая жилийн өмнө (Хамгийн эртний олдвор нь орчин үеийн хүний өвөг болох хоминидуудын хэрэглэж байсан зэвсэг юм) – НТӨ 12,000 Чулуун Мезолитийн үе (Дунд чулуун зэвсгийн үе) НТӨ зэвсгийн үе 15,000 – 5,000 он Неолитийн үе (Шинэ чулуун зэвсгийн үе) НТӨ 8,000-4,500 он Монголын түүх: Түүхэн үечлэл 1. Түүхийн өмнөх үе: НТӨ 800,000 жилээс НТӨ12,000 он хүртэл 2. Эртний үе / Эртний гүрэн болон овог аймгууд: НТӨ 200 – 11- р зуун 3. Дундад зуун (Их Монголын эзэнт гүрэн): 12-р зуунаас – 16/17-р зуун 4. Манжийн эрхшээлийн үе– 17-с 20-р зуун 5. Богд хаант Монгол улсын үе : 1911-1924 6. Бүгд Найрамдах Монгол Ард Улс: 1924-1990 он 7. Ардчилал: 1990 – одоог хүртэл