Q2 Pagsulat sa Filipino sa Piling Larangan-Akademiko PDF

Q2 PAGSULAT SA FILIPINO SA PILING LARANGAN-AKADEMIKO Uy, Francis Andrei T. ABM 12-01 - May...

Q2 PAGSULAT SA FILIPINO SA PILING LARANGAN-AKADEMIKO Uy, Francis Andrei T. ABM 12-01 - May oportunidad na magkaroon ng pakikipag-ugnayan sa tagapakinig LESSON NO. 2.1: PAGSULAT NG TALUMPATI sapagkat Hindi binabasa ang ginawang manuskrito kundi sinasaulo at - Nagpapakita ng katatasan at kahusayan ng tagapagsaliya sa binibigkas ng tagapagsalita. panghihikayat upang paniwalaan ang kanyang paniniwala, pananaw, at - Isang kahinaan ng ganitong Talumpati ay pagkalimot sa nilalaman ng pangangatwiran sa isang particular na paksang pag-uusapan manuskritong ginawa. - Susi sa mabisang pagtatalumpati - Isang proseso o paraan ng pagpapahayag ng ideya o kaisipan sa paraang pasalitang tumatalakay sa isang particular na paksang MGA URI NG TALUMPATI AYON SA LAYUNIN - Isang pormal na pagpapahayag na binibigkas sa harap ng manonood o TALUMPATING NAGBIBIGAY NG IMPORMASYON O KABATIRAN tagapakinig. - Ipabatid sa mga nakikinig ang tungkol sa isang paksa, isyu, o pangyayari. - Karaniwang isinusulat upang bigkaskn sa harap ng mga tagapakinig. - Dapat na maging malinaw at makatotohanan ang paglalahad ng datos - Ang isang Talumpating isinulat ay Hindi magiging ganap na Talumpati kaya mahalagang sa Pagsulat nito ay gumagamit ng mga dokumentong kung ito ay Hindi mabibigkas sa harap ng madla. mapagkatiwalaan. APAT NA URI NG TALUMPATI BATAY SA KUNG PAANO ITO - HALIMBAWA mga panayam at pagbibigay ulat. Talumpati ng mga pinuno ng bansa o ang State-of-the-Nation Adress (SONA) BINIBIGKAS TALUMPATING PANLIBANG BIGLAANG TALUMPATI (IMPROMPTU) - Kailangan lahukan ito ng mga birong nakakatawa na may kaugnayan sa - Ito ay binibigay nang biglaan o walang paghahanda. paksang tinatalakay. - Kaagad na ibinibigay ang paksang sa oras ng pagsasalita. - Ginagawa ito tuwing salusalo, pagtitipong sosyal, at mga pulong ng mga - Susi ng katagumpayan ito ay nakasalalay sa mahalagang impormasyong samahan. kailangang maibahagi sa tagapakinig. TALUMPATING PAMPASIGLA MALUWAG (EXTEMPORANEOUS) - Mag bigay inspirasyon sa mga nakikinig. - Nagbibigay ng ilang minuto para sa pagbuo ng ipahahayag na kaisipan - Tinitiyak ang nilalaman nito ay nakapupukaw at nakapagpapasigla sa BATAY sa paksang ibibigay bago ito ipahayag. damdamin at isipan ng mga tao. - Madalas na outline lamang ang isinusulat ng mananalumpating - Isinasagawa ang ganitong Talumpati sa araw ng pagkatapos sa mga gumagamit nito. paaralan at pamantasan. MANUSKRITO TALUMPATING PANGHIKAYAT - Ginagamit ito sa mga kumbensiyon, seminar, o programa sa pagsasaliksik - Hikayatin ang mga tagapakinig na tangapin ang paniniwala ng kaya pinag-aaralan itong mabuti at dapat na nakasulat. mananalumpati sa pamamagitan ng pagbibigay-katwiran at mga patunay. - Kailangan ang matagal na panahon sa PAGHAHANDA ng ganitong uri ng - Ilan sa mga HALIMBAWA nito ay ang mga sermon naririnig sa mga talumpati sapagkat ito ay itinatala. simbahan, kampanya ng mga politico sa panahon ng halaman at ISINAULONG TALUMPATI Talumpati sa kongreso. - Kagaya rin ng manuskrito sapagkat ito ay mahusay ring pinag-aaralan at TALUMPATI NG PAGBIBIGAY-GALANG hinabi nang maayos bago bigkasin sa harap ng mga tagapakinig. - Tanggapin ang bagong kasapi ng samahan o organisasyon. - Ginagawa rin ito bilang pagtanggap sa isang bagong opisyal na natalaga sa isang tungkulin.  Q2 PAGSULAT SA FILIPINO SA PILING LARANGAN-AKADEMIKO Uy, Francis Andrei T. ABM 12-01 TALUMPATI NG PAPURI 4. Edukasyon o antas ng lipunan - Magbigay ng pagkilala o pagpupugay sa isang tao o samahan. - Malaki ang kinalaman ng edukasyon sa kakayahan ng mga - Kabilang sa mga ito ang talumpati ng pagtatalaga sa bagong hirang na tagapakinig na umunawa sa paksa. opisyal, talumpati ng pagkilala sa isang taong namatay na tinatawag na - Kung ang mga makikinig ay kabilang sa masang pangkat, eulogy, talumpati ng paggawad ng medalya o sertipiko ng pagkilala sa mahalagang gumamit ng mga salita o halimbawa na akma para sa isang tao o samahang nakapag-ambag nang Malaki sa isang samahan o kanila. sa lipunan, atbp. - Kung ang karamihan naman sa mga makikinig ay mga edukado at kabilang sa mataas na antas ng lipunan, iba ring pamamaraan ng MGA DAPAT ISAALANG-ALANG SA PAGSULAT NG TALUMPATI pagtalakay ang dapat gamitin sa kanila. A. Uri ng mga tagapakinig 5. Mga saloobin at dati nang alam ng mga nakikinig. - Dapat mabatid din kung gaano kalawak ang kaalaman at - Mahalagang magkaroon ng kabatiran ang mananalumpati tungkol sa karanasan ng mga nakikinig tungkol sa paksa. kaalaman, pangangailangan, at interes ng kanyang magiging tagapakinig. - Kung may alam na ang mga tagapakinig tungkol sa paksa, 1. Ang edad o gulang ng mga makikinig. sikaping sangkapan ito ng mga bago at karagdagang 2. Ang bilang ng mga nakikinig. impormasyon upang hindi sila mabagot o mawalan ng interes. 3. Kasarian 4. Edukasyon o antas ng lipunan. B. Tema o Paksang Tatalakayin 5. Mga saloobin at dati nang alam ng mga nakikinig. - Mahalagang matiyak ang tema ng pagdiriwang upang ang bubuoing 1. Ang edad o gulang ng mga makikinig. talumpati ay may kinalaman sa layunin ng pagtitipon. - Mahalagang alamin ang edad o gulang ng mga tagapakinig. 1. PANANALIKSIK NG DATOS AT MGA KAUGNAY NA BABASAHIN - Iakma ang nilalaman ng paksa at maging wikang gagamitin sa 2. PAGBUO NG TESIS edad ng mga makikinig. 3. PAGTUKOY SA MGA PANGUNAHING KAISIPAN O PUNTO 2. Ang bilang ng mga nakikinig. 1. PANANALIKSIK NG DATOS AT MGA KAUGNAY NA BABASAHIN - Kung marami ang makikinig, marami ring paniniwala at saloobin - Ito ay maaaring maisagawa sa pamamagitan ng pagbabasa at ang dapat na isaalang-alang ng mananalumpati. pangangalap ng impormasyon sa ensayklopedya, aklat, - Mapaghahandaan ng husto ang talumpati kung batid ang dami ng pahayagan, magasin, at dyormal. Maaari ding magsagawa ng makikinig. interbyu sa isang taong eksperto sa paksang tatalakayin. 3. Kasarian - Maging mahina ang talumpati kung ito ay salat sa mga datos, - Madalas magkaiba ang interes, kawilihan, karanasan, at walang laman, at may maling impormasyon. kaalaman ng kalalakihan sa kababaihan. - Sa kasalukuyan, ang Internet ang isa sa pangunahing ginagamit - Magkaibang pananaw ang dalawa hinggil sa isang partikular na ng marami sa pangangalap ng mga datos mula sa paksa. mapagkatiwalaang mga sanggunian, artikulo, aklat, atbp. - Mahalagang malaman kung ang pagtitipong pupuntahan ay 2. Pagbuo ng tesis binubuo ng kalalakihan, kababaihan, o ng magkahalong kasarian - Mahalagang matukoy ang tesis o pangunahing kaisipan sapagkat dito iikot ang pangunahing mensaheng ibabahagi sa mga. tagapakinig.  Q2 PAGSULAT SA FILIPINO SA PILING LARANGAN-AKADEMIKO Uy, Francis Andrei T. ABM 12-01 - Magsisilbing pangunahing argumento o posisyon kung ang 3. Hulwarang Problema-solusyon layunin ng talumpati ay manghikayat, at nagsisilbi naman itong - Kalimitang nahahati sa dalawang bahagi ang pagkakahabi ng talumpati pokus ng pagpapahayg ng damdamin kung ang layunin ng gamit ang hulwarang ito-ang paglalahad ng suliranin at ang pagtalakay sa talumpati ay magtaguyod ng pagkakaisa ng damdamin ng mga solusyon na maaring isagawa. makikinig. - Kalimitang ginagamit ang hulwarang ito sa mga uri ng talumpating 3. PAGTUKOY SA MGA PANGUNAHING KAISIPAN O PUNTO nanghihikayat o nagpapakilos. - Kapag may tiyak nang tesis para sa talumpati, maaari nang D. Kasanayan sa paghabi ng mga Bahagi ng Talumpati alamin ng mananalumpati ang mga pangunahing punto na - Ang paghahabi o pagsusulat ng nilalaman ng talumpati mula sa umpisa magsisilbing batayan ng talumpati. hanggang sa matapos ito ay napakahalaga ring isaalang-alang upang higit - Mahalagang mahimay o matukoy ang mahahalagang detalyeng na maging mahusay, komprehensibo, at organisado ang bibigkasing bibigyang-pansin upang maging komprehensibo ang susulatin at talumpati. bibigkasing talumpati. 1. INTRODUKSIYON C. Hulwaran sa pagbuo ng Talumpati 2. DISKUSYON O KATAWAN - Mahalagang gumamit ng hulwaran o balangkas sa pagbuo ng talumpati. 3. KATAPUSAN O KONGKLUSYON Mahalagang gumamit ng paraan o hulwarang aakma sa uri o katangian ng 4. HABA NG TALUMPATI mga makikinig. 1. Introduksiyon 1. KRONOLOHIKAL NA HULWARAN - Naghahanda sa mga nakikinig para sa nilalaman ng talumpati kaya naman 2. TOPIKAL NA HULWARAN dapat angkop ang pambungad sa katawan ng talumpati. Mahalaga ang 3. HULWARANG PROBLEMA-SOLUSYON isang mahusay na panimula upang: 1. Kronolohikal na hulwaran a. mapukaw ang kaisipan at damdamin ng mga makikinig. - Ang mga detalye o nilalaman ng talumpati ay nakasalalay sa b. makuha ang kanilang interes at atensiyon pagkakasunod-sunod ng pangyayari o panahon. c. maihanda ang mga tagapakinig sa gaganaping - Maaaring isagawa ang paghahanay ng detalye mula sa unang pagtalakay sa paksa pangyayari, sumunod na mga panyayari, at panghuling d. maipaliwanag ang paksa pangyayari. e. mailahad ang balangkas ng paksang tatalakayin - Ang paksa ay maaari ding talakayin sa pamamagitan ng mga f. maihanda ang kanilang posu at isipan sa mensahe. hakbang na dapat mabatid at sundin ayon sa tiyak na 2. Diskusyon o Katawan pagkakasunod-sunod ng mga ito. - Dito tinatalakay ang mahahalagang puntong nais ibahagi sa mga 2. Topikal na hulawaran nakikinig. Ito ang pinakakaluluwa ng talumpati - Ang paghahanay ng mga materyales ng talumpati ay nakabatay - Mga katangiang kailangang taglayin ng katawan ng talumpati: sa pangunahing paksa. a. KAWASTUHAN - Tiyaking wasto at maayos ang nilalaman. Dapat - Kung ang paksa ay kailangang hatiin sa mga tiyak na paksa ay totoo at maipaliliwanag nang mabisa ang mga detalye. Kailangan mainam na gamitin ang hulwarang ito. gumamit ng angkop na wika at kawastuhang pambalarila. - Halimbawa, kung tatalakayin ang kultura ay maaaring hatiin ito sa b. KALINAWAN - Kailangang maliwanag ang pagkakasulat at espesipikong paksa tulad ng sosyolohiya, antropolohiya, at pagkakabigkas ng talumpati upang maunawaan ng mga nakikinig. maging ang uri ng heograpiyang kinalalagyan ng mga tao.  Q2 PAGSULAT SA FILIPINO SA PILING LARANGAN-AKADEMIKO Uy, Francis Andrei T. ABM 12-01 c. KAAKIT-AKIT -Gawing kawili-wili ang paglalahad ng mga katotohanan, opinion ng mga Tanong may awtoridad hinggil sa katwiran o paliwanag para sa paksa. Sikaping mapaniwala ang paksa,nkatanasan, estadistika, at iba pang uri ng katibayang mga nakikinig sa mga katotohanang inilalahad. magpapatibay sa posisyong pinanghahawakan. 3. Katapusan o konklusyon Ayon kay Jackson et al (2015), ang pangangatwiran ay tinatawag ding - Dito kalimitang nilalagom Ang mga patunay at argumentong inilalahad sa pakikipagtalo o argumentasyon na maaring maiugnay sa sumusunod na katawan ng talumpati. paliwanag: - Kalimitang maikli ngunit malaman. Isang sining ng paglalahad ng mga dahilan upang makabuo ng - Maaaring ilagay rito Ang pinakamatibay na paliwanag at katwiran upang isang patunay na tinatanggap ng nakararami. mapakilos Ang mga tao ayon sa layunin ng talumpati. Isang uri ng paglalahad na nagtatakwil sa kamalian upang 4. Haba ng talumpati maipahayag and katotohanan. - Nakasalalay kung ilang minuto o Oras Ang inilaan para sa pagbigkas o Isang paraan ginagamit upang mabigyang-katarungan nag mga presentasyon nito. opinyon at maipahayag and mga opinyon ito sa iba. - Malaking tulong sa pagbuo ng nilalaman into Ang pagtiyak sa nilaang MGA DAPAT ISAALANG-ALANG PARA SA MABISANG oras. PANGANGATWUWIRAN LESSON NO. 2.2: Pagsulat ng Posisyong Papel 1.Alamin at unawain ang paksang ipagmamatuwid 2.Dapat maging maliwanag at tiyak ang pagmamatuwid Posisyong Papel 3.Sapat na katwiran at katibayang makapagpatunay Ang posisyong papel, lagayan ng isang debate, ay naglalayong maipakita 4.Dapat ay may kaugnayan sa paksa ang katibayan at katwiran upang ang katotohanan at katibayan ng isang tiyak na isyung kadalasan ay makapanghikayat. napapanahong at nagdudulot ng magkakaibang pananaw sa Marami 5. Pairalin ang pagsasaalang-alang, katarunga, at bukas na kaisipan sa depende sa persepsiyon ng mga tao. pagpapahayag ng kaalamang ilalahad. Mahalagang mapatunayang totoo at katanggap- tanggap ito sa 6. Tiyaking mapagkakatiwalaan ang mga ilalahad na katwiran. pamamagitan ng paggamit ng mga ebidensyang kinapapalooban ng mga MGA HAKBANG SA PAGSULAT NG POSISYONG PAPEL katotoohan, opinyon ng mga taong may awtoridad hinggil sa paksa, 1. Pumili ng paksang malapit sa iyong puson karanasan, estadistika, at iba pang uri ng katibayang magpapatibay sa Kadalasan Naglalaman ng mga paniniwala na paninindigan ng posisyong pinanghahawakan. may-akda. Mahalaga ang pagkakaroon ng isang mahusay at magandang paksa Makatutulong nang Malaki kung and paksang tatalakayin ay ngunit higit na mas mahalaga ang kakayahang makabuo ng isang kaso o malapit sa iyong puson at lubos na nakaantig ng iyong interest at isyu. maging ng maraming makababasa into. Ayon Kay Grace Fleming, sumulat ng artikulong “How to write an 2. Magagawa ng panimulang pananaliksik hinggil sa napiling paksa argumentative essay” Ang posisyong papel ay ang pagsalig at Naglalayong malaman kung may sapat na ebidensiyang pagsuporta sa katotohanan ng isang kontrobersiyal na isyu sa makakalap hinggil sa nasabing paksa. pamamagitan ng pagbuong isang kayo o usapin para sa inyong pananaw Magsaliksik sa mga aklatan, mga mapagkakatiwalaang web site o posisyon. tulad ng educational at government sites upang makahanap ng Mahalagang mapatunayang totoo at katanggap-tanggap Ito sa pamamagitan ng paggamit ng mga ebidensyang kinapapalooban ng mga  Q2 PAGSULAT SA FILIPINO SA PILING LARANGAN-AKADEMIKO Uy, Francis Andrei T. ABM 12-01 mga propesyonal na mga pag-aaral at pananaliksik at mga Ilahad ang paksa estadistika tungkol saiyong napiling kaso o isyu. Magbigay ng maikling paunang paliwanag tungkol sa paksa at Kung wala Kang makitang sapat na datos na magsisilbing mga kung bakit mahalaga utong pagusapan. patunay at ebidensya para sa iyong napiling posisyon, mas Ipakilala ang thesis ng posisyong papel o iyong stand o posisyon makabubuting pumili na lamang ng ibang paksa. tungkol sa isyu. 3. Bumuo ng thesis statement o pahayag ng tesis. II. PAGLALAHAD NG COUNTERARGUMENT O MGA ARGUMENTONG naglalahad ng pangunahin o sentrong idea ng Posisyong papel na TUMUTUTOL O KUMOKONTRA SA IYONG TESIS. iyong gagawin. Ilahad Ang mga argumentong tutol sa iyong tesis. Isa utong matinay na pahayag na naglalahad ng pinapanigang Ilahad sa mga kinakailangang impormasyon para mapasubalian posisyon o pananaw ng mananaliksik tungkol sa paksa na handa Ang binanggit na counterargument. niyang payunayan sa pamamagitan ng pangangalap ng mga Patunayang Mali I walang katotohanan mga counterargument ng datos o ebidensya. iyong inilalahad Maikli lamang na binubuo ng Isa o dalawang pangungusap. Magbigay ng mga patunay para magpatibay Ang iyong ginawang Malaman ng mga mambabasa kung tungkol saan ang posisyong panunuligsa. papel. III. PAGLALAHAD NG IYONG POSISYON O PANGANGATWIRAN 4. Subukin ang katibayan o kalakasan ng iyong pahayag ng thesis o TUNGKOL SA ISYU posisyon. - Ipahayag o ilahad ang unang punto ng iyong posisyon o paliwanag. Napakahalagang bahagi sa pagsulat. Kailangang mabatid ang - Ilahad ang iyong matalinong pananaw tungkol sa unang punto. mga posibleng hamong maaring harapin sa gagawing - Maglahad ng mga patunay at ebidensya na hinango sa pagdepensa sa iyong napiling thesis o posisyon hinggil sa isyu. mapagkakatiwalaang sanggunian. Sa pamamagitan ng pag iisa Isa sa mga argumentong maaring - Upang higit na maging matibay ang iyong pangangatwiran o posisyon, iharap dito upang mapagtibay ang kahinaan at kakulangan nito. sikaping maglahad ng tatlo o higit pang mga puntos tungkol sa isyu. 5. Magpatuloy sa pangangalap ng mga kakailanganing ebidensyang. IV. Kongklusyon Kapag ganap nang napatunayan na Ang napiling posisyong ay Ilahad muli Ang iyong argumento o tesis. may matibay at malakas na laban sa pinasusubaliang posisyon ay Magbigay ng mga Plano ng Gawain o plan of action na maaari nang magsagawa nang mas malalim na pananaliksik. makakatulong sa pagpapabuti ng kaso o isyu. 6. Buoin Ang balangkas ng Posisyong papel. Ang pinakamabisang at pinakasimpleng paraan ng pagwawakas ng posisyong Bago tuluyang isulat Ang kabuoang sipi ng Posisyong papel ay papel ay sa pamamagitan ng muling pabanggit sa tesis sa ibang paraan ng gumawa muna ng balangkas para Dito. paglalahad nito at pagtatalakay sa mga magiging implikasyon nito. Narito Ang pormat/bahagi ng Posisyong papel. I. Panimula. II. Paglalahad ng counterargument o mga argumentong tumututol o kumokontra sa iyong tesis. III. Paglalahad ng iyong posisyon o pangangatwiran tungkol sa isyu. IV. Konklusyon. I. PANIMULA