Aktywa, Pasywa i Bilans PDF

Aktywa, pasywa i bilans PODSTAWY PRAWNE Podstawowym aktem prawnym normującym zasady prowadzenia rachunkowości w Polsce jest obowiązująca od 1 stycznia 1995 r. Ustawa z dnia 29 września 1994 r. o rachunkowości wraz z późniejszymi zmianami oraz Międzynaro...

Aktywa, pasywa i bilans PODSTAWY PRAWNE Podstawowym aktem prawnym normującym zasady prowadzenia rachunkowości w Polsce jest obowiązująca od 1 stycznia 1995 r. Ustawa z dnia 29 września 1994 r. o rachunkowości wraz z późniejszymi zmianami oraz Międzynarodowe i Krajowe standardy rachunkowości. POJĘCIE, WYMOGI FORMALNE I WZÓR BILANSU Prawidłowo sporządzony bilans powinien spełniać określone wymogi formalne: -Dokładne oznaczenie podmiotu, dla którego jest sporządzony -Oznaczenie dnia bilansowego, czyli daty na jaką jest sporządzony -Określenie jednostek, w których wyrażone są dane liczbowe -Wyszczególnienie nazw i wartości poszczególnych grup aktywów i pasywów -BILANS to dwustronne zestawienie wartości zasobów majątkowych, czyli aktywów oraz źródeł ich finansowania, czyli pasywów sporządzone na określony dzień i w określonej formie. -Bilanse zestawia się wg znormalizowanego wzoru opublikowanego w załączniku do ustawy o rachunkowości Prawidłowo sporządzony bilans powinien spełniać określone wymogi formalne: -Wartości muszą być wyrażone w złotówkach, a bilans sporządzony w języku polskim -Sumy ogólne aktywów i pasywów muszą być sobie równe zgodnie z zasadą równowagi bilansowej -Podpis osoby odpowiedzialnej za prowadzenie ksiąg rachunkowych oraz kierownika jednostki -Datę sporządzenia bilansu Bilans zestawia się na koniec roku obrotowego, którym jest: -Rok kalendarzowy -Inny okres trwający 12 kolejnych pełnych miesięcy kalendarzowych stosowany również dla celów podatkowych, określony w statucie lub umowie, na podstawie której funkcjonuje podmiot -W niektórych przypadkach może zajść potrzeba sporządzenia bilansu na inny dzień (Np. na dzień postawienia podmiotu w stan likwidacji) -Bilans może być sporządzony ze szczegółowością większą niż to wynika z określonej w załącznikach do ustawy, jeżeli wynika to z potrzeb lub specyfiki jednostki -W określonych przypadkach podmiot może sporządzać bilans w formie uproszczonej, wykazując co najmniej grupy oznaczone literami i cyframi rzymskimi Warunki, które musi spełnić podmiot, aby móc sporządzać bilans w uproszczonej formie: -Średnioroczne zatrudnienie w przeliczeniu na etaty wyniosło nie więcej niż 50 osób -Suma aktywów bilansu na koniec roku obrotowego stanowiła równowartość nie więcej niż 2 000 000 € -Przychody ze sprzedaży produktów i towarów oraz operacji finansowych – nie więcej niż 4 000 000 € ZASADY SPORZĄDZANIA BILANSU -Bilans stanowiący część sprawozdania finansowego jest głównym źródłem informacji o sytuacji finansowej jednostki -Sytuacja finansowa uzależniona jest od kontrolowanych przez jednostkę zasobów ekonomicznych, jej struktury finansowej, płynności i wypłacalności oraz zdolności dostosowania się do zmian w środowisku, w którym prowadzi działalność -Informacje o zasobach są pomocne przy przewidywaniu zdolności jednostki do wypracowywania środków pieniężnych i ich ekwiwalentów w przyszłości -Informacje o strukturze finansowej wykorzystywane są przy przewidywaniu przyszłych potrzeb kredytowych, a także zdolności jednostki do dalszego pozyskiwania źródeł finansowania -Informacje dotyczące płynności i wymagalności są pomocne przy przewidywaniu zdolności jednostki do terminowego regulowania zobowiązań 1 Informacje zawarte w bilansie wykorzystywane są przez szeroki krąg użytkowników: -Kierownictwo jednostki -Obecnie i potencjalni inwestorzy -Obecnych i potencjalnych kredytobiorców -Kontrahentów -Pracowników Sprawozdania finansowe, aby były wiarygodnym i użytecznym źródłem informacji muszą być sporządzone w oparciu o następujące zasady: 1. Zasadę memoriału 2. Zasadę kontynuacji działania 3. Zasadę ciągłości 4. Zasadę wyceny według kosztu historycznego 5. Zasadę ostrożności wyceny ZASADA MEMORIAŁU -Zgodnie z zasadą memoriału skutki zdarzeń ujmuje się z chwilą ich wystąpienia, a nie w momencie wpływu lub wypływu środków pieniężnych -Skutki zdarzeń ujmuje się w sprawozdaniu okresu, którego dotyczą -Zakres informacji obejmuje przeszłe zdarzenia, które pociągnęły za sobą wpływ lub wypływ środków pieniężnych, oraz o zdarzeniach które spowodowały obowiązek zapłaty w przyszłości i o zasobach odpowiadających środkom pieniężnym, które jednostka otrzyma w przyszłości ZASADA KONTYNUACJI DZIAŁANIA -Wprowadza założenie, że jednostka będzie kontynuowała w dającej się przyszłości (min. 12 miesięcy) działalność w nie zmniejszonym istotnie zakresie -Jeżeli jednostka zamierza (lub musi) zaprzestać działalności lub ją istotnie ograniczyć, to sprawozdanie finansowe (w tym bilans) podlega sporządzeniu według odrębnych zasad ZASADA CIĄGŁOŚCI -Bilans zamykający jeden rok obrotowy jest jednocześnie bilansem otwarcia roku następnego -Zasada ta ma zapewnić porównywalność bilansów z różnych okresów -Bilanse z kolejnych okresów powinny zachować ciągłość formalną (ten sam układ i sposób grupowania) oraz ciągłość merytoryczną (te same metody wyceny aktywów i pasywów) ZASADA KOSZTU HISTORYCZNEGO -Poszczególne składniki aktywów i pasywów wycenia się według: *ceny poniesionej na ich nabycie * kosztów poniesionych na ich nabycie -Wyceny dokonuje się z uwzględnieniem zasady ostrożnej wyceny ZASADA OSTROŻNEJ WYCENY -Nakazuje uwzględnienie zmniejszenie wartości użytkowej lub handlowej poszczególnych składników aktywów -Zasada ta wskazuje sposób podejścia do wyceny zasobów tak, aby nie zawyżać ich wyceny Charakterystyka AKTYWÓW -Aktywa jednostki to kontrolowane przez nią zasoby majątkowe o wiarygodnie określonej wartości, powstałe w wyniku przeszłych zdarzeń, które spowodują w przyszłości wpływ do jednostki korzyści ekonomicznych -Zasoby, które nie przysporzą jednostce żadnych korzyści ekonomicznych nie spełniają definicji aktywów 2 Korzyści ekonomiczne mogą być uzyskane na wiele sposobów, np. poprzez: -Wytwarzania produktów i usług przeznaczonych do sprzedaży -Zamianę na inne aktywa -Uregulowanie zobowiązań -Podział pomiędzy właścicieli jednostki Aktywa powstają w wyniku przeszłych zdarzeń: -Zakupu -Wytworzenia -Przejęcia nieodpłatnego (Np. darowizny) Charakterystyka AKTYWÓW -Aktywa to zasoby kontrolowane przez jednostkę -Jednostka kontroluje dany składnik aktywów, jeżeli jest uprawniona do uzyskiwania przyszłych korzyści ekonomicznych powstających w wyniku jego użytkowania oraz jest w stanie ograniczyć dostęp do niego osobom trzecim -Zdolność jednostki do sprawowania kontroli jest zazwyczaj wynikiem posiadania tytułu prawnego, w tym prawa własności -Zasoby wykazywane w bilansie podzielone na dwie grupy oznaczone literami: A. Aktywa trwałe B. Aktywa obrotowe -Aktywa trwałe stanowią część aktywów jednostki, które nie są zaliczane do aktywów obrotowych i będą wykorzystywane przez okres dłuższy niż 12 miesięcy od dnia bilansowego -Aktywa obrotowe stanowią tę część aktywów jednostki, które w przypadku: 1. Aktywów rzeczowych przeznaczone są do zbycia lub zużycia w ciągu 12 miesięcy od dnia bilansowego lub w ciągu normalnego cyklu operacyjnego właściwego dla danego podmiotu 2. Aktywów finansowych są płatne i wymagalne w ciągu 12 miesięcy od dnia bilansowego lub od daty ich założenia, wystawienia lub nabycia Na aktywa trwałe składają się: I. Wartości niematerialne i prawne. II. Rzeczowe aktywa trwałe. III. Należności długoterminowe. IV. Inwestycje długoterminowe. V. Długoterminowe rozliczenia międzyokresowe Wartości niematerialne i prawne. Zalicza się do nich: -Prawa nabyte przez jednostkę (nie wytworzone !) o przewidywanym okresie użyteczności ekonomicznej dłuższym niż rok, które przeznaczone są do wykorzystania na własne potrzeby -Wartość firmy (goodwill) stanowiącą nadwyżkę ceny nabycia określonej jednostki lub zorganizowanej jej części, nad wartością godziwą przejętych aktywów netto -Koszty zakończonych prac rozwojowych prowadzonych przez jednostkę we własnym zakresie, poniesionych przed rozpoczęciem produkcji nowych wyrobów lub stosowaniem nowej technologii Rzeczowe aktywa trwałe -Zasoby mające postać rzeczy, zaliczone do aktywów trwałych, którymi są: 1) środki trwałe 2) środki trwałe w budowie 3 Środki trwałe to rzeczowe aktywa trwałe i zrównane z nimi spełniające następujące warunki: - są kompletne i zdatne do użytku - przewidywane okres ich ekonomicznej użyteczności jest dłuższy niż rok - przeznaczone są na potrzeby jednostki Do środków trwałych zaliczamy: - nieruchomości, w tym grunty, budynki, budowle obiekty inżynierii lądowej i wodnej - maszyny i urządzenia - środki transportu - inne przedmioty, w tym ulepszenia w obcych środkach trwałych i inwentarz żywy Środki trwałe w budowie to zaliczone do aktywów trwałych: - przyszłe środki trwałe w okresie ich budowy oraz montażu - ulepszenia już istniejących środków trwałych w trakcie modernizacji czy przebudowy Należności długoterminowe to ta cześć należności jednostki, które staną się wymagalne po upływie 12 miesięcy od dnia bilansowego Inwestycje długoterminowe to aktywa nabyte w celu osiągnięcia korzyści ekonomicznych wynikających z: - przyrostu wartości nabytych aktywów - uzyskania z nabytych aktywów przychodów w formie odsetek, dywidend, lub innych pożytków Do inwestycji długoterminowych zalicza się: - nieruchomości - wartości niematerialne i prawne - długoterminowe aktywa finansowe (udziały, akcje, obligacje i inne papiery wartościowe, udzielone pożyczki, lokaty bankowe, metale szlachetne, dzieła sztuki Na aktywa obrotowe składają się: I. Zapasy. II. Należności krótkoterminowe. III. Inwestycje krótkoterminowe. IV. Krótkoterminowe rozliczenia międzyokresowe ZAPASY Zapasy to aktywa rzeczowe: - przeznaczone do sprzedaży w toku zwykłej działalności gospodarczej, - będące w trakcie produkcji przeznaczonej na sprzedaż, - mające postać materiałów lub surowców zużywanych w procesie produkcyjnym lub w trakcie świadczenia usług Na zapasy składają się: - materiały, - półprodukty i produkty w toku, - produkty gotowe, - towary, - zaliczki na dostawy. Należności krótkoterminowe -Jest to ogół należności z tytułu dostaw i usług, a także całość lub część pozostałych należności, których termin zapadalności przypada w okresie do 12 miesięcy od dnia bilansowego -W zależności od tytułu, z jakiego wynika należność wyróżnia się * należności z tytułu dostaw i usług, * należności z tytułu podatków, ceł, ubezpieczeń i innych świadczeń lub należnej dotacji, 4 * inne należności, * należności dochodzone na drodze sądowej. Inwestycje krótkoterminowe Na inwestycje krótkoterminowe składają się: 1) Krótkoterminowe aktywa finansowe, czyli przeznaczone do obrotu udziały i akcje, inne papiery wartościowe, udzielone pożyczki z okresem spłaty do 12 miesięcy od dnia bilansowego, inne krótkoterminowe aktywa finansowe (czeki, weksle obce, lokaty bankowe i inne) oraz środki pieniężne w kasie i na rachunkach bankowych w formie krajowych środków płatniczych, walut obcych i dewiz, a także środki pieniężne w drodze i papiery wartościowe z terminem zapadalności krótszym niż 3 (czeki, weksle obce, bony skarbowe, itp.) 2) Inne inwestycje krótkoterminowe to przykładowo, nie zaliczane do długoterminowych inwestycji, inwestycje w metale szlachetne. CHARAKTERYSTYKA PASYWÓW Składnikami pasywów są: A. Kapitał (fundusz) własny. B. Zobowiązania i rezerwy na zobowiązania Charakterystyka kapitałów (funduszy) własnych -Kapitał własny stanowi różnicę pomiędzy wartością aktywów jednostki, a jej zobowiązaniami -Sposób tworzenia kapitału zależy od zasad gospodarki finansowej danej jednostki, którą określają przepisy prawa regulujące jej działalność Na kapitały własne składają się: I. Kapitał (fundusz) podstawowy, którym jest: - w spółce akcyjnej kapitał zakładowy - w spółce z o.o. kapitał udziałowy - w spółdzielniach fundusz udziałowy - w przedsiębiorstwach państwowych fundusz założycielski II. Należne wpłaty na kapitał podstawowy (wielkość ujemna) III. Udziały (akcje) własne (wielkość ujemna) IV. Kapitał (fundusz) zapasowy tworzony ustawowo lub zgodnie ze statutem / umową spółki, ze sprzedaży akcji / udziałów powyżej wartości nominalnej V. Kapitał (fundusz) z aktualizacji wyceny tworzony ustawowo w momencie przeszacowania środków trwałych, a także inwestycji długoterminowych VI. Pozostałe (fundusze) rezerwowe VII. Zysk (strata) z lat ubiegłych VIII. Zysk (strata) netto IX. Odpisy z zysku netto w ciągu roku obrotowego (wielkość ujemna) ZOBOWIĄZANIA to wynikające z przeszłych zdarzeń obowiązki wykonania świadczeń o wiarygodnie określonej wartości, które spowodują wykorzystanie już posiadanych lub przyszłych aktywów jednostki Zobowiązania dzielą się na: - długoterminowe z terminem wymagalności po upływie 12 miesięcy od dnia bilansowego - krótkoterminowe z terminem wymagalności do 12 miesięcy od dnia bilansowego Do zobowiązań długoterminowych nie zalicza się zobowiązań z tytułu dostaw i usług, zobowiązań wobec pracowników i innych które wiążą się z normalnym cyklem operacyjnym. Zaliczane są one w całości do zobowiązań krótkoterminowych, nawet jeżeli są wymagalne po upływie 12 miesięcy od dnia 5 Podział zobowiązań długoterminowych na grupy: Kredyty i pożyczki Zobowiązania z tytułu emisji dłużnych papierów (obligacji, bonów, weksli własnych itp.) Inne zobowiązania finansowe (np. z tytułu opcji) Inne zobowiązania długoterminowe (np. z tytułu umów leasingu finansowego) Podział zobowiązań krótkoterminowych na grupy: Kredyty i pożyczki Z tytułu emisji dłużnych papierów wartościowych Inne zobowiązania finansowe Z tytułu dostaw i usług Zaliczki otrzymane na dostawy Zobowiązania wekslowe Z tytułu podatków, ceł, ubezpieczeń i innych świadczeń (publiczno-prawne) Z tytułu wynagrodzeń Inne zobowiązania –Do zobowiązań krótkoterminowych zalicza się również fundusze specjalne -Fundusze specjalne tworzone są poprzez zaliczenie ich równowartości do kosztów działalności lub z zysku pozostającego do dyspozycji jednostki, z przeznaczeniem ich na określone cele: *zakładowy fundusz świadczeń socjalnych * inne fundusze specjalne (np. fundusz nagród i premii przyznawanych pracownikom) 6