Pediatria sepsa PDF

Posocznica, zapalenie opon mózgowo-rdzeniowych i mózgu Mgr Kamil Kociołek Nysa 8.11.2024 Posocznica (sepsa), zapalenia opon mózgowo-rdzeniowych (ZOMR) i mózgu u dzieci. Epidemiologia: Częstość występowania tych chorób u niemowląt i dzieci starszych, omówienie grup ryzyka, w tym wcześniaków, d...

Posocznica, zapalenie opon mózgowo-rdzeniowych i mózgu Mgr Kamil Kociołek Nysa 8.11.2024 Posocznica (sepsa), zapalenia opon mózgowo-rdzeniowych (ZOMR) i mózgu u dzieci. Epidemiologia: Częstość występowania tych chorób u niemowląt i dzieci starszych, omówienie grup ryzyka, w tym wcześniaków, dzieci z niedoborami odporności oraz dzieci z wadami wrodzonymi. Znaczenie kliniczne: Wysoka śmiertelność i częste powikłania neurologiczne po przebytym ZOMR i sepsie, co wymaga szybkiej diagnostyki i intensywnego leczenia. Etiologia i Czynniki Ryzyka Patogeny najczęściej powodujące sepsę i ZOMR u dzieci: Noworodki: Streptococcus agalactiae (GBS), Escherichia coli, Listeria monocytogenes. Dzieci starsze: Neisseria meningitidis, Streptococcus pneumoniae, Haemophilus influenzae typu B. Drogi zakażenia: Wewnątrzmaciczne (przez łożysko) Okołoporodowe Nosicielstwo bakteryjne w nosogardle. Czynniki ryzyka: Brak szczepień, immunosupresja, wcześniactwo, kontakt z nosicielami, przebywanie w dużych skupiskach dzieci (np. żłobki). Patofizjologia Sepsa: Opis progresji od zakażenia lokalnego przez bakteriemię, rozwój stanu zapalnego, do niewydolności wielonarządowej. Kluczowa rola cytokin prozapalnych, takich jak IL-1, IL-6, TNF-alfa. Zapalenie opon mózgowo-rdzeniowych: Infekcja opon prowadzi do nacieku komórek zapalnych, obrzęku mózgu i zwiększonego ciśnienia wewnątrzczaszkowego. Powstają złogi fibryny, co prowadzi do zaburzeń przepływu płynu mózgowo-rdzeniowego i ryzyka wodogłowia. Zakażenie mózgu (zapalenie mózgu): Bezpośrednie uszkodzenie neuronów przez patogeny, reakcja zapalna oraz stres oksydacyjny. Obraz Kliniczny Posocznica: Objawy wczesne: Gorączka, tachykardia, zaburzenia świadomości. Objawy zaawansowane: Skóra marmurkowata, hipotonia, zaburzenia perfuzji obwodowej, zaburzenia oddychania, skaza krwotoczna (wybroczyny). Zapalenie opon mózgowo-rdzeniowych: U niemowląt: Drażliwość, apatia, drgawki, wzmożone ciśnienie ciemiączka. U starszych dzieci: Gorączka, ból głowy, nudności, wymioty, objawy oponowe (Kerniga, Brudzińskiego). Zapalenie mózgu: Zmiany w zachowaniu, zaburzenia świadomości, drgawki, objawy ogniskowe. Diagnostyka Badania laboratoryjne: Morfologia krwi: Leukocytoza lub leukopenia, podwyższone CRP, prokalcytonina. Posiewy krwi i innych płynów ustrojowych. Badanie płynu mózgowo-rdzeniowego (PMR): Wskazania do wykonania punkcji lędźwiowej. Wyniki charakterystyczne dla bakteryjnego zapalenia opon: podwyższone białko, obniżona glukoza, granulocytowe pleocytoza. Badania obrazowe: TK lub MRI głowy w celu oceny ewentualnego obrzęku, ropnia. Szybkie testy antygenowe i PCR: Szczególnie przydatne w nagłych przypadkach. Leczenie Posocznica: Antybiotyki empiryczne: Podanie antybiotyków szerokospektralnych (np. cefotaksym, ceftriakson, w przypadku noworodków – ampicylina z gentamycyną) przed uzyskaniem wyników posiewów. Płynoterapia: Zapewnienie odpowiedniego nawodnienia, kontrola zaburzeń elektrolitowych. Leczenie wspomagające: Tlenoterapia, wsparcie funkcji nerek i układu krążenia Zapalenie opon mózgowo-rdzeniowych: Leczenie przeciwbakteryjne: Podanie antybiotyków zgodnych z podejrzewanym patogenem. Leki przeciwobrzękowe: Manitol, steroidy (np. deksametazon, szczególnie w zapaleniu opon wywołanym przez Haemophilus influenzae). Leczenie objawowe: Antybiotyki dostosowane do wyników posiewu. Zapalenie mózgu: Leczenie przeciwwirusowe (jeśli etiologia wirusowa, np. acyklowir w podejrzeniu opryszczkowego zapalenia mózgu). Steroidy i leki przeciwzapalne. Monitorowanie funkcji neurologicznych. Powikłania Sepsa: Niewydolność wielonarządowa, DIC, hipotensja, uszkodzenia narządów. Zapalenie opon i mózgu: Opóźnienie rozwoju, głuchota, wodogłowie, niedowłady, padaczka, zaburzenia poznawcze. Zakażenie wtórne: Ryzyko infekcji wtórnych z powodu intensywnego leczenia w warunkach OIOM. Rozpoznanie objawów posocznicy Ocena świadomości (AVPU lub GCS): Obniżona reakcja dziecka na bodźce, senność, apatia, brak kontaktu z otoczeniem. U noworodków i niemowląt może wystąpić nietypowa reakcja na stymulację – drażliwość, a także wymioty czy brak reakcji na bodźce. Temperatura ciała: Gorączka powyżej 38°C lub hipotermia poniżej 36°C. Wartości te mogą być sygnałem dla zespołu ratowniczego do dalszej oceny. Zaburzenia perfuzji: Skóra marmurkowata, chłodna, zasinienie, opóźniony powrót kapilarny >2 sekundy. Tachykardia nieadekwatna do gorączki i wysiłku. Zaburzenia oddechowe: Duszność, przyspieszony oddech, trudności w oddychaniu. U dzieci mogą pojawić się okresowe przerwy w oddychaniu (apnoe) lub oddech agonalny. Objawy krwotoczne: Wybroczyny na skórze, które mogą być objawem skazy krwotocznej i wskazywać na rozwijającą się sepsę meningokokową. Rozpoznanie objawów zapalenia opon mózgowo-rdzeniowych Objawy oponowe: U niemowląt nie są typowe; można zaobserwować nadmierne uwypuklenie ciemiączka, nieutulony płacz, a także objawy neurologiczne (drgawki). U starszych dzieci: sztywność karku, ból przy zginaniu głowy do klatki piersiowej. Objawy neurologiczne: Zmienione zachowanie, dezorientacja, drgawki, a także ogólne osłabienie mięśniowe lub wiotkość. Objawy wegetatywne: Nudności, wymioty, fotofobia i ból głowy. Ocena ryzyka zapalenia mózgu Zaburzenia świadomości i zachowania: Senność, śpiączka, dezorientacja, drażliwość. Drgawki: Wystąpienie u dziecka z nagłą gorączką i objawami neurologicznymi powinno wzbudzić podejrzenie zapalenia mózgu. Objawy ogniskowe: Wzmożone napięcie mięśniowe, asymetria ciała, objawy niedowładu. Przedszpitalne postępowanie ratownicze 1. Stabilizacja stanu ogólnego Zapewnienie drożności dróg oddechowych: W razie potrzeby zastosowanie manewrów udrażniających drogi oddechowe (np. odchylenie głowy, wysunięcie żuchwy), unikanie manipulacji u dzieci z zaburzeniami świadomości. W sytuacjach krytycznych – rozważenie wentylacji workiem samorozprężalnym lub zastosowanie rurki ustno-gardłowej u dzieci nieprzytomnych. Wsparcie oddechowe: Tlenoterapia wysokoprzepływowa – zwłaszcza przy saturacji