Pagsulat sa Filipino - Rebyuwer PDF

ARALIN 1: PANUKALANG pagsasalita sa entablado para sa mga anumang uri ng talumpati ayon sa PROYEKTO pangkat ng mga tao. pagkakataon, aksiyon ng pagdiriwang o ★ PANUKALA - ay isang proposa...

ARALIN 1: PANUKALANG pagsasalita sa entablado para sa mga anumang uri ng talumpati ayon sa PROYEKTO pangkat ng mga tao. pagkakataon, aksiyon ng pagdiriwang o ★ PANUKALA - ay isang proposal na ★ Layunin nitong humikayat, okasyon. naglalayong ilatag ang mga plano o tumugon, mangatwiran, magbigay ng kaalaman BAHAGI NG TALUMPATI adhikain para sa isang komunidad o impormasyon oat maglahad ng ➔ Pamagat - inilalahad ang layunin ng samahan. paniniwala. isang talumpati, kaagapay na ang estratehiya ★ PANUKALANG PROYEKTO - ay ★ Sining ito ng pagpapahayag ng isang upang kunin ang atensyon ng madla. isang kaisipan tungkol sa isang paksa sa ➔ Katawan - nakasaad dito ang kasulatan ng mungkahing naglalaman ng paraang pasalita sa harap ng paksang tatalakayin ng mananalumpati. mga plano ng gawain ihaharap sa tao o tagapakinig. ➔ Katapusan - ang pagwawakas ng samahang pag-uukulan nito na siyang ★ Ang panandaliang talumpati pinakasukdol ng buod ng isang talumpati. MGA DAPAT GAWIN SA tatanggap at PAGSULAT NG nito. magpapatibay (extemporaneous speech) ay ang Dito nakalahad ang pinakamalakas na PANUKALANG PROYEKTO agarang pagsagot sa paksang ibinibigay katibayan, paniniwala at katwiran 1. Pagsulat ng panimula sa mananalumpati at malaya siyang upang makahikayat ng pagkilos sa mga 2. Pagsulat ng katawan magbibigay ng sariling pananaw. tao ayon sa layunin ng talumpati. 3. Paglalahad ng benepisyo ng proyekto Maaaring may paghahanda o walang ARALIN 3: ANG PAGTATALUMPATI at mga makikinabang nito paghahanda ang talumpati. ★ Tinatawag na impromptu sa wikang ★ PAGTATALUMPATI - isang proseso o paraan PAGSISIMULA NG PANUKALANG Ingles ang talumpating walang ng pagpapahayag ng ideya o kaisipan sa PROYEKTO 1. Dapat matukoy ang pangangailangan. paghahanda kung saan binibigay paraang pasalita na tumatalakay sa ➔ Ang pangangailangan ay isang ★ Maaaring sinasaulo lamang sa oras ng pagtatalumpati. isang partikular na paksa. Ang isang kakulangan. Isa itong bagay na binabasa, ★ binabalangkas Sinusubok ang o ang talumpati. kaalaman Sa ng talumpating isinulat ay hindi magiging gusto mong makamit sa hinaharap. binabasang mananalumpati talumpati, sa paksa. inihanda at ganap na talumpati kung ito ay hindi 2. Dapat tandaan na pangunahing inaayos ang sinusulat muna ang mabibigkas sa harap ng madla. dahilan sa pagsulat ng panukalang talumpati upang basahin nang URI NG TALUMPATI makatulong proyekto at ay upang makalikha malakas sa harap ng mga tagapakinig. 1. BIGLAANG TALUMPATI - Ito ay ibinibigay ng positibong pagbabago. ★ Samantalang ang sinaulong talumpati, nang biglaan o walang 3. Ang layunin sa pagsulat ay makuha ang inihanda at sinaulo para bigkasin sa paghahanda, kaagad na suporta ng inyong lokal na harap ng mga tagapakinig. Habang ibinibigay ang paksa sa oras ng pamahalaan o alinmang naghahanda ng balangkas ng kanyang pagsasalita ahensysa na siyang tutulong upang sasabihin ang binalangkas na 2. MALUWAG NA TALUMPATI - Isinasagawa makamit ang layunin. talumpati kung saan nakahanda ang nang biglaan o walang ➔ Ang pahayag ng suliranin ay tumutukoy LAYUNIN panimula NG TALUMPATI at wakas lamang. paghahanda. Nagbibigay ng ilang sa mga pangangailangang nais Ang talumpati ay maaaring maghatid ng minuto para sa pagbuo ng ipahahayag tugunan ng proyekto. Nagsasaad din tuwa o sigla, nagdaragdag ng na kaisipan. ito kung bakit mahalaga ang kaalaman o impormasyon, magpahayag 3. MANUSKRITO - Ang talumpating ito ARALIN 2: proyekto. ng katuwiran, magbigay paliwanag o ay ginagamit sa mga kumbensyon TALUMPATI mang-akit o mang- hikayat sa isang seminar o programa sa ★ TALUMPATI - isang buod ng kaisipan o kilusan o paniniwala. pagsasaliksik kaya pinag-aaralan opinyon ng isang tao na pinababatid Maaari din namang magbigay papuri ang itong mabuti at dapat na sa pamamagitan ng isang talumpati. Maaaring pagpasyahan nakasulat. ang layunin ng 4. ISINAULONG TALUMPATI - Ito ay kagaya rin ng manuskrito sapagkat  HUWARAN SA PAGBUO NG TALUMPATI paksa ay napadala na o nalikom na. Ang paunang pananaliksik ay 1. KRONOLOHIKAL NA HUWARAN - ang Higit na maging sistematiko kung ang kinakailangan upang matukoy kung mga talaan ng agenda ay nakalatag sa ang katibayan ay magagamit detalye o nilalaman ng talumpati ay talahanayan o naka-table format kung upang suportahan ang iyong nakasalalay sa pagkakasunod-sunod ng saan makikita ang adyenda o paksa, paninindigan. Maaaring gumamit ng pangyayari o panahon. taong magpaliwanang at oras kung mga datos mula sa internet, ngunit 2. TOPIKAL NA HUWARAN - ang gaano katagal pag-uusapan. tiyaking magmumula ito sa mga paghahanay ng mga materyales ng 4. Ipadala ang sipi ng adyenda sa mga mapagkakatiwalaang website. 3. talumpati HUWARANG nakabatay SOLUSYON ayPROBLEMA sa taong dadalo mga dalawa o 3. HAMUNIN ANG IYONG SARILING PAKSA - pangunahing paksa. isang araw bago ang pulong. Kailangang alamin at unawain ang kalimitang nahahati sa dalawang bahagi Bilang paalala ay muling ilagay rito ang kabaligtarang pananaw bukod pa sa ang pagkakahabi ng talumpati gamit ang layunin ng pulong at kung kailan nalalaman mo tungkol sa iyong paksa huwarang ito. at saan ito gaganapin. upang mapagtibay ang iyong ARALIN 4: 5. Sundin ang nasabing adyenda sa kaalaman at paninindigan sa iyong ADYENDA ARALIN 5: POSISYONG pagsasagawa ng pulong. isusulat na posisyong papel. ★ ADYENDA - Ayon kay Sudaprasert (2014), PAPEL Alamin ang lahat ng posisbleng ang Adyenda ang nagtatakda ng mga ★ Ang posisyong papel ay mahalagang hamon na maaari mong makuha paksang tatalakayin sa pulong. Ang gawaing pasulat na nililinang sa bilang suporta sa iyong mga pagkakaroon ng maayos at akademikong pasulat. pananaw. sistematikong adyenda ay isa sa mga ★ Isa itong sanaysay na naglalahad ng 4. MAGPATULOY UPANG MANGOLEKTA NG susi ng matagumpay na pulong. opiniyon na naninindigan hinggil sa SUMUSUPORTANG KATIBAYAN KAHALAGAHAN NG ADYENDA isang mahalagang isyu tungkol sa batas, Sa pagkakataong ito ay mayroon ka 1. Katuturan at kaayusan ng daloy ng akademiya, politika, at iba pang mga nang impormasyon at gayundin ay pulong. larangan. opinyong hinggil sa paksa ng iyong 2. Nalalaman din ang pag-uusapang isyu. ★ Layunin ng posisyong papel na posisyong papel. Mas magiging 3. Nabibigyan din ng pagkakataon mahikayat ang mga mambabasa na mainam kung ipagpapatuloy mo ito sa tansyahin ang oras. magkaroon ng kamulatan sa pagkalap ng mga katibayan. Maaaring 4. Naiiwasan ang mga pagtalakay ng argumentong inihahain sa kanila. pumunta sa aklatan at maghanap ng usaping wala sa adyenda. ★ Ang mga posisyong papel ay mainam mas maraming mapagkukunan ng HAKBANG SA PAGSULAT NG ADYENDA sa mga kontekstong nangangailangan datos 1. Magpadala ng memo na maaaring MGA DAP ngATdetalyadong ISAALANG-ALANG SA PAGSULAupang impormasyon T 5. LUMIKHA NG BALANGKAS (OUTLINE) nakasulat sa papel o kaya naman lubos naNGmaintindihan POSISYONG PAPEL ang pananaw ng A. Ipakilala ang iyong paksa gamit ang ay isang e-mail na 1. PAGPILI isa pangNG PAKSA tao. maikling paglalahad ng nagsasaad na magkakaroon ng pulong Pumili ng paksa ayon sa iyong interes pangkaligirang impormasyon tungkol sa isang tiyak na upang mapadali ang pagpapatibay ng (background information). Gumawa ng paksa o layunin sa ganitong araw, iyong paninindigan o posisyon. pahayag ng tesis sa iginigiit sa oras at lugar. Kinakailangan ang ganito upang sa iyong posisyon. 2. Ilahad sa memo na kailangan nilang kabila ng pagiging mahirap ng B. Itala ang mga posibleng kasalungat na lagdaan ito bilang katibayan ng pagsulat ay hindi ka mawawalan ng pananaw ng iyong posisyon. kanilang pagdalo o kung e-mail gana o pinanghihinaan ng loob dahil C. Ipakita rin ang mga sumusuportang naman kung kinakailangang magpadala gusto mo ang iyong paksa. punto ng mga kasalungat na sila ng kanilang tugon. 2. MAGSAGAWA NG PAUNANG pananaw ng iyong posisyon. 3. Gumawa ng balangkas ng mga PANANALIKSIK D. Pangatwiranang mahusay ang mga  ARALIN 6: REPLEKTIBONG TEKNIK SA PAGSULAT NG 2. Sariling likha - Higit na magiging SANAYSAY REPLEKTIBONG makabuluhan ang iyong akda kung ★ REPLEKTIBONG SANAYSAY - isang uri SANAYSAY ang mga larawan, paraan ng ng sanaysay na patungkol sa mga May mga konsiderasyon sa pagsulat ng isang paglalahad at pagbibigay-kahulugan isyu, opinyon, karanasan, o replektibong sanaysay. Ito ay ang: sa mensaheng nais ipaabot nito ay pangyayaring naisusulat ng may- 1. Dapat ay nailalahad ang nagmula sa sariling ideya. akda nang komprehensibo kahit na personal na interpretasyon. 3. Organisado nakaayos - ayon Nararapatsana ang lohikal mga hindi masyadong pinag-aralan ang isang 2. Isiping maigi ang mga datos na nakuha larawan ay na pagkakasunod-sunod. Kinapapalooban paksa o isyu. kung ito ba’y may kredibilidad. din ito ng malinaw, malaman at ★ Ang replektibong sanaysay ay 3. Siguraduhin na nakakukuha ng kawili-wiling panimula, katawan at opinyonado at nagbibigay ng kalayaan pansin ang unang bahagi ng wakas. sa may-akda na isulat ang kanilang sanaysay. 4. May kalidad ang mga kuhang larawan - opinyon at mga punto tungkol sa 4. Sinasaklaw ng konklusyon ang lahat ng Dahil higit na itinatampok sa isang isyu na nanggagaling sa puntong natalakay sa sanaysay. pictorial essay ang mga karanasang personal nilang nakita o 5. Hindi paligoy ligoy at naihandog ang larawan, kinakailangan na ang mga natamasa. mga punto sa pinakamadali at pipiliing imahe ay tunay na may ★TEKNIK SA PAGSULA Layunin rin T NG nitong iparating ang pinakamainam na paraan upang kalidad ang komposisyon at pansariling REPLEKTIBONG karanasan at natuklasan mas maintindihan ng mambabasa. nagpapahayag ng kahulugan o ➔ Paraan ng pagsulat SANAYSAY sa pananaliksik ayon at sa nabasa: maipabatid ang mga 7. Nasigurado 6. Ang ang kalidad kabuuan ng ng sanaysay ay damdaming maaaring nakabatay sa 1. Mataposmaunawaan nakalap na impormasyon ang sanaysay sang naglalaman pamamagitan iba’t ibangngaspeto ng kulay, ilaw at artistikong iyong gumawa nabasa, ng balangkas ukol sa maraming pag-edit. natamasang karanasan. pagkakakuha. mahahalagang punto. ARALIN 7: PICTORIAL 5. Maingat at mahusay na paggamit ng wika 2. Tukuyin ang mga konsepto at teoya ESSAY - Hindi lamang ang mga larawan ang na may kaugnayan sa paksa. ★ Ang pictorial essay ay naglalayong nararapat na maging malinaw sa Makakatulong ito sa kritikal na maipabatid ang nilalaman ng isang akda pictorial essay sa halip pagsusuri. ng mga nakahanay na larawan na sa pamamagitan maging ang deskripsiyon o 3. Ipaliwanag kung paanong ang iyong sinusuportahan ng mga deskripsiyon o MGA DAP AT TANDAAN kapsiyon SA PAGLIKHA din. KailangangNG isaalang- pansariling karanasan at pilosopiya kapsyon. alang ng PICTORIAL may-akdaESSAY ang ay nakakaapekto sa pag unawa ★ Ang mga imaheng ito ang nagbibigay- 1. Isaalang-alang ang uriay ng kawastuhang gramatikal iba iyong pang ng paksa. kulay at kahulugan sa mga kaisipang mambabasa. tuntuning Ang mga larawan, pangwika upang 4. Talakayin sa konklusyon ang nais iparating ng teksto. Karaniwang wikang mailahadgagamitin ang kabuuangat paksa kaisipan ay Paraan ng pagsulat ng ➔ kahihinatnan ayon sa napanood: umiikot lamang ito sa isang paksa o nararapat ng teksto. na nakabatay sa edad, 1. repleksyon. Italakay ang mga pangyayaring tema kaya’t mahalagang ang mga serye kaisipan at interes ng target mong nagustuhan. ng larawan ay magka-kaugnay. audience. 2. Maaari rin ilagay ang KATANGIAN NG PICTORIAL ESSAY 2. Ang mga larawan ay nararapat gamitin paghahambing 3. Ipaliwanag kungngpaanong panonood ang sa iyong iyong 1. May malinaw na paksa at tiyak na pokus - upang matamo ang iyong sariling karanasan. pansariling karanasan at pilosopiya Siguraduhing nauunawaan mo at layunin. Sa bawat akdang iyong ay nakakaapekto sa pag unawa mayroon kang malawak na kabatiran 3. lilikhainay Kumuha ng maraming nakapaloob ang iba’t ibang ng paksa. hinggil sa paksa. Ang mga larawang larawan siguraduhin layuninngunit ang kaya’tkaisahan magingnito. Dahil maingat 4. Talakayin sa konklusyon ang nakapaloob dito ay nararapat na may wala pagpili sa namang ng limitasyon ang na angkop pagkuha mga kahihinatnan ng kaugnayan lamang sa isang ng larawan gamit ang camera o larawan. repleksyon. kaisipang nais bigyang-diin sa akda. cellphone, mainam na mas  maraming larawan ang pagpipilian maaari din maranasan ng mga ➔ Halimbawa, ito ay maaaring upang matiyak na ang mensahe ng makababasa. Ito’y tila pagsulat ng tungkol sa espirituwal na paglalakbay, pictorial essay ay maipaabot sa tulong isang magandang pangako ng lugar magagandang pook, mga hayop o ng mga ito. para sa mambabasa. halaman, mga kakatuwa o kakaibang 4. Higit na nakapupukaw ng kawilihan at MGA DAPAT TANDAAN bagay, mga pagkain, libangan, kultura, damdamin ang mga paksang 1. Magkaroon ng kaisipang manlalakbay sa at marami pang iba. nauukol sa pagpapahalaga o mga halip na isang turista. ➔ Ang pagtukoy sa tiyak na paksa ay kwentong nag-iiwan ng aral sa isip at ➔ Mahalagang malinaw sa kanyang makatutulong upang matiyak ang puso ng mga mambabasa. isip ang kanyang pakay o layunin. sakop ng nilalaman ng lakbay- 5. Gamitin ang mga larawan bilang Para sa isang manlalakbay, sinisikap sanaysay. Tinatawag itong delimitasyon gabay sa paglikha ng niyang maunawaan ang kultura, sa pagsulat ng isang akda. makabuluhang pictorial essay. kasaysayan, heograpiya, hanapbuhay, 4. Magtala ng mahahalagang detalye at Tiyakin na ang mga imaheng ito pagkain, at maging uri ng pang-araw- kumuha ng mga larawan para pa rin ang nangingibabaw sa araw na pamumuhay ng mga tao. sa dokumentasyon habang kabuuan ng akda. Mahalaga ang mga ito sa pagsulat naglalakbay. 6. Siguraduhing sistematiko at upang malalim niyang maipaliwanag o ➔ Mahalagang Ang mga pangunahingmaitala ang ng dapat gamit ARALIN 8: ang organisado LAKBAY paraan mailarawan ang mga bagay o lugar na pangalan mahahalagang dala ng taonglugar,ng kalye,ng restoran, susulat lakbay- ngSANA YSAY pagkakalahad ng nilalaman ng kanyang nakita o namalas. gusali, sanaysayat iba aypa. ang panulat, kuwaderno o ★ Ang lakbay-sanaysay pictorial essay. ay maaaring 2. Sumulat sa unang panauhang punto de- ➔ Ang dyornal, wastong at kamera. detalyeng may pumaksa sa tao o mamamayan ng lugar. bista. naranasan ng manunulat. kinalaman sa mahahalagang lugar na Binibigyang-pansin dito ang gawi, katangian, ➔ Kadalasang Ang karamihan sa nilalaman napakapersonal ng tinig ng nakita, nabisita, o napuntahan ang ugali, o tradisyon ng mga mamamayan sa sanaysay ay mula sa mga nakita, lakbay-sanaysay. magbibigay ng kredibilidad sa isang partikular na komunidad. ➔ T narinig, umutukoy naunawaan, rin ito atsa pagkilala at sanaysay. ★ Maaari ding maging paksa ng lakbay- pagpapakilala sa sarili at sa ➔ Makatutulong din ng malaki kung sanaysay ang kasaysayan ng lugar at pagmumuni sa mga naranasan sa makukuhanan ng litrato o larawan kakaibang mga makikita rito. proseso ng paglalakbay. ang mga lugar, tao, o pangyayari. ★ Binibigyang-halaga rito ang uri ng ➔ Sikaping maisali ang sarili sa mga Mahalaga ito para sa wastong arkitektura, eskultura, kasaysayan, anyo, gawain bilang bahagi na rin ng dokumentasyon ng sanaysay. at iba pa. imersiyon sa mga pangyayari. ➔ Para sa mga larawan, mahalagang ★ Sa pagsulat, maaaring gamitin ang ➔ Makipamuhay kagaya ng mga taong maglagay ng mga impormasyon para pagtatangi at paghahambing sa mga naninirahan sa lugar na iyong sa mga mambabasa. Maaaring ilagay lugar upang malinang ang wastong pinuntahan, kumain ng mga ang eksaktong lokasyon kung saan ito kapaki-pakinabang pagtitimbang-timbang ng o mgawalang ideya, natatanging pagkain sa lugar, matatagpuan, maikling deskripsiyon nito, kabuluhan, mula sa maganda katanggap-tanggap o hindi o hindi kanais-nais, 3. makisalamuha Tukuyin ang sapokus ng at higit sa mga tao, o kaya naman ay maikling kasaysayan katanggap-tanggap, at kapuri-puri o susulating lakbay-sanaysay. lahat ay maging adbenturero. nito. hindi kapuri-puri. ➔ Tandaang Sa pamamagitan iba-iba ang ng pagsasagawa nito, ➔ Iwasang maglagay ng ★ Higit sa lahat, ito ay tungkol din sa sarili kinahihiligan kinawiwilihang magiging o paksang at may makatotohanan maaaring lalim napakadetalyadong deskripsiyon upang sapagkat ang karanasan ng tao ang itampok ang sa paglalakbay gagawin at maging mong paglalahad ng ito ay kawilihang basahin ng mga nagbibigay-kulay sa pagsulat ng lakbay- sa pagsulat iyong ng lakbay-sanaysay. mga karanasan. mambabasa. sanaysay. Binibigyang-halaga ang ➔ Maaaring ibatay kung ano ang dahilan o 5. Ilahad ang mga reyalisasyon o matutuhan pagkilos sa lugar na narating, natuklasan layunin ng paglalakbay. sa ginawang paglalakbay. sa sarili, at pagbabagong pangkatauhan ➔ Bukod sa paglalahad ng mga karanasan na nagawa ng nasabing lugar sa taong at mga nakita sa paglalakbay, ➔ Ito ang magsisilbing pinakapuso ng sanaysay kung saan dito ibabahagi sa mga mambabasa ang mga gintong aral na nakuha bunga ng epekto ng ginawang paglalakbay. ➔ Maaaring talakayin kung paano nabago ang buhay o pananaw ng may akda, kung paano umunlad ang kanyang pagkatao mula sa kanyang mga naging karanasan, at mga karagdagang kaalamang natuklasan mula sa ginawang paglalakbay. 6. Gamitin ang kasanayan sa pagsulat ng sanaysay. ➔ Mahalagang taglayin ng may-akda ang sapat na kasanayan sa paggamit ng wika. ➔ Sikaping ang susulating sanaysay ay maging malinaw, organisado, lohikal, at malaman. Gumamit ng akmang salita batay sa himig ng lakbay- sanaysay na iyong bubuoin. ➔ Maaaring gumamit ng tayutay, idyoma, o matatalinghagang salita upang higit na maging masining ang pagkakasulat nito. Tiyaking makakakuha ng atensyon ng mambabasa ang iyong susulating akda.