Motorische ontwikkeling jonge kinderen (2-6 jaar) PDF

Motorische ontwikkeling van het jonge kind (2-6jaar) Inleiding ➔ Kinderen 0-2 j : diagnose op basis van motorische mijlpalen ➔ Kinderen 2-6j: diagnose op basis van fundamentele motorische vaardigheden Grove motoriek Fundamental motor skills = basisvaardigheden die jonge kinderen hel...

Motorische ontwikkeling van het jonge kind (2-6jaar) Inleiding ➔ Kinderen 0-2 j : diagnose op basis van motorische mijlpalen ➔ Kinderen 2-6j: diagnose op basis van fundamentele motorische vaardigheden Grove motoriek Fundamental motor skills = basisvaardigheden die jonge kinderen helpen om vloeiend & efficiënt te bewegen Ontwikkelen zich tussen 3-7 jaar Functies: - Spelen grote rol in fysieke ontwikkeling - Spelen grote rol in cognitieve ontwikkeling - Spelen grote rol in sociaal-emotionele ontwikkeling : kindjes die aan zijkant staan v/d speelplaats; moeite om te spelen met vriendjes door achterstand in motorische vaardigheden/motorisch zwakker - Vormen bouwstenen voor complexe sport-en spelvaardigheden Bv. verstoppertje; tikkertje; voetbal; loopwedstrijdjes; … Belang van aanbod inoefenen/verbeteren/verfijnen ‘fundamental motor skills’ !! ->bv. in kleuter/lager-turnles; op speelplaats Fundamental motor skills : omvatten 3 motorische basisprincipes I. LOCOMOTIE = omvat alle skills waarbij men zich voortbeweegt Voorbeelden van motor skills : lopen / springen / stappen / hinkelen / klimmen / achterwaarts stappen / galopperen / huppelen / zijwaarts stappen / … II. MANIPULATIE = omvat alle skills waarbij men een voorwerp vasthoudt en/of verplaatst met BL/OL Voorbeelden van motor skills: stuiten / gooien / vangen / schoppen / rollen / dribbelen / slaan / … =>hierbij noodzakelijk : oog-handcoördinatie; oog-voetcoördinatie; timing & precisie III. STABILITEIT = omvat alle skills waarbij men mogelijkheid heeft om evenwicht te bewaren (evenwichtsvaardigheden & posturale controle) Voorbeelden motor skills: draaien / op 1 been staan / rollen / buigen en strekken / … Fasen ontwikkeling grove motoriek Algemeen : evolutie globale bewegingen → verfijnde bewegingen (weinig vloeiend/precisie) !!! leeftijden: richtinggevend FASE 1 : Initiële fase 2-3j Onhandig & onregelmatig Niet vloeiend Timing & coördinatie niet accuraat/beperkt FASE 2: Elementaire fase 3-5j Vloeiender & meer controle Begrijpen bewegingen nog weinig consistentie in uitvoering (veel variatie) ->nog zoeken naar juiste bewegingsuitvoering! Al meer kracht & ritme ontwikkeld FASE 3: Mature fase = automatisatiefase/maturiteitsfase 5-7j Skills verlopen soepel ; veel controle & precisie Doelbewustheid & goede beheersing Dubbeltaak: combinatie verschillende bewegingen =>vanaf fundamentele motorische vaardigheden voldoende aangeleerd : overgang tot sport & spel (= specific skills stage) ->daarom pas vanaf 1e lj aansluiten bij spec. sportclubs →fasen toegepast op verschillende skills 1) Lopen Fase 1: stijf lopen; stopt af en toe; moeite met bochten nemen Fase 2: vloeiend; meer controle over starten & stoppen Fase 3: kind kan snelheid & controle opdrijven 2) Springen Fase 1: met 2 voeten springen van een laag verhoog Fase 2: op grond springen & over voorwerpen met 2 voeten Fase 3: van hogere dingen afspringen & touwtjespringen (verder & hoger springen) 3) Klimmen Fase 1: klimmen op lage hindernissen met moeite om over & naar beneden te klimmen Fase 2: op ladders/bomen klimmen op en neer Fase 3: klimmen met grotere snelheid 4) Gooien Fase 1: beide voorarmen gebruiken om te stoten en dicht bij target staan; zonder rotatie vanuit heupen/voeten Fase 2: gebruikt lichaamsrotatie; gooit met 1 hand maar vooral vanuit elleboog Fase 3: aanloopstap & gooit meer vanuit schouder 5) Vangen Fase 1: handen & armen als 1 geheel om voorwerp te vangen tussen lichaam & armen Fase 2: buigt ellebogen Fase 3: vangt voorwerp met handen & verplaatst voeten & sluit handen rond voorwerp =>algemeen: elke skill verbetert in onderstaande factoren tgv sport & spel toegepast in sporten: - Behendigheid/agility : bewegingsrichting v/h lichaam veranderen ➔ bv. tennis - Balans/evenwicht ➔ gymnastiek - Coördinatie ➔ baseball - Power: zoveel mogelijk kracht produceren aan hoge snelheid ➔ volleyball - Reactietijd ➔ pingpong - Snelheid ➔ lopen Ontwikkeling grove motoriek samengevat: =>in motorische ontwikkeling: ontstaan van fundamental motor skills → NATURE: genetisch; tgv neurologische rijping/myelinisatie →NURTURE: omgevingsfactoren = kansen v/h kind (verwaarlozing); kind genoeg “voeden” (bv. met speelgoed; buiten laten spelen) => mogelijkheid scheppen om motoriek in te oefenen (belang van turnlessen: elk kind krijgt kans) =>door motorisch leren (dmv FB & herhaling/oefening) -> variatie in bewegingen/skills => ‘rugzakje’ vullen : kunnen zich beter aanpassen aan probleemsituaties/ sneller oplossingen zoeken -> complexiteit v/d bewegingen Gevolg: basisvaardigheden zo veel efficiënter & preciezer uitvoeren ! ->DUS… als kinderen vaardigheid kunnen -> vinden dit leuk / gemotiveerd / zelfverzekerd om het ook meer te doen/ in te oefenen Gevolgen: - Actievere levensstijl / fysieke fitheid - Minder risico op obesitas / gebrek aan uithouding / coördinatiestoornissen - Neem deelnemen aan sport & complexe bewegingsactiviteiten (spelletjes) - Ook grote invloed op sociaal-emotionele ontwikkeling ->indien weinig deelname aan bv. spelletjes – minder sociale interacties (mentaal welzijn ↓) !! belang v/d fun-factor → beweging associëren met fun = fysiek actiever! Fijne motoriek Basisvaardigheden nodig op vlak van fijne motoriek voor verdere ontwikkelingsaspecten (specifieke activiteiten; creativiteit; cognitieve ontw.; …) (≠ fundamental motor skills) Voorbeelden: Tekenactiviteiten: krassen, lijnen tekenen, kleuren binnen de lijnen, vormen tekenen zoals een cirkel of vierkant Knippen: met een schaar in papier knippen, eenvoudige vormen uitknippen Kleien: beelden maken van klei, bijvoorbeeld door te rollen, te knijpen of te vormen Verven: het hanteren van penselen of het maken van stempels Plakken: het gebruik van lijm om papier, knutselmateriaal, of andere voorwerpen vast te maken Schrijven: oefenen met het vasthouden van een potlood of pen, en later letters of cijfers tekenen Blokken stapelen: kleine torens bouwen met blokken of andere voorwerpen Snoeren rijgen: kralen rijgen aan een touwtje Puzzels: kleine stukjes oppakken en passend leggen Spelen met magneten of mozaïeken: kleine objecten precies plaatsen Knoopjes en ritsen: proberen knopen vast te maken of een rits dicht te doen Eten met bestek: leren omgaan met een lepel, vork, of later een mes Tanden poetsen Aankleden Veter strikken Klik- en bouwspeelgoed: bv. Lego of Duplo Poppen aankleden: kleding aan- en uittrekken, schoenen strikken Speelgoedvoertuigen bedienen: kleine knoppen draaien of schuiven op speelgoedauto's … =>motorische vaardigheden hangen ook vaak samen met andere ontwikkelingsaspecten Bv. blokken stapelen: indien je motoriek niet voldoende -> onvoldoende oefenen op cognitieve aspect bv. ruimtelijk inzicht Bv. puzzelen met vriendjes: indien motorisch niet competent om te puzzelen – niet meespelen met vriendjes -> invloed op sociaal-emotionele ontwikkeling Fasen ontwikkeling fijne motoriek ->gelijkaardige fasen als bij fundamental motor skills FASE 1: 2-3 j Eenvoudige taken uitvoeren bv. blokken stapelen – eenvoudige oog- handcoördinatie Eerst zeer onhandig & niet vloeiend Voorloper van schrijven: met potlood/krijtje krabbels op papier maken FASE 2: 3-4 j Complexere oog-handcoördinatie : bv. knippen met schaar; eenvoudige vormen tekenen (cirkels & lijnen) Betere controle over grip op potloden/verfborstels FASE 3: 4-5 j Preciezer tekenen & schrijven – eenvoudige letters & figuren overtekenen Zelfstandigheid in spec. taken neemt toe -> bv. jas aandoen; veters knopen; tandenpoetsen FASE 4: 5-6 j Complexe motorische vaardigheden zoals puzzelen Schrijfvaardigheden verbeteren – kunnen al korte woorden & eigen naam schrijven =>voorbeelden van basisvaardigheden vanaf fase 4 Handschrift: Schrijven van teksten of notities =>vaak voorkomend probleem : pas vanaf 1e lj merken ouders dat kind onvoldoende fijnmotoriek om te kunnen schrijven heeft ontwikkeld →te laat ! -> in 1e lj moeten kinderen zich al kunnen focussen op letters/woorden/zinnen schrijven ipv pengreep in te oefenen Typen: Het gebruik van een toetsenbord of tablet Naaien of borduren: Met een naald en draad omgaan Instrumenten bespelen: Piano, viool, gitaar of andere instrumenten Hobby’s en vrije tijd: vb modelbouw, bordspellen Koken en bakken: Ingrediënten fijnsnijden, roeren, of kneden Verzorging: Nagels knippen, haar vlechten Geld hanteren: Munten oppakken, tellen  Samenvattend: ontwikkeling v/d fijne motoriek =>NATURE: neurologische rijping Belangrijke aspecten/voorwaarden van fijne motoriek: - Sensorische integratie Bv. op basis van wat je voelt motoriek aanpassen -> bv. vorm v/d pen bepaalt greep (tactiel / proprioceptie / visueel) - Spierkracht & uithouding - Cognitieve & perceptuele vaardigheden - Bimanuele coördinatie & oog- handcoördinatie ->bv. ruimtelijk inzicht ; aandacht & concentratie ; probleemoplossend vermogen - Handdominantie speelt rol! NURTURE: afh.v. oefening; ondersteuning ; materiaal voorhanden om te kunnen oefenen NATURE: ook interne motivatie; interesse & zelfvertrouwen Gevolgen goede fijne motoriek : Toepassen in dagdagelijkse handelingen Zelfredzaamheid bij heel veel basis-fijnmotorische taken Specifieke hobby’s bv. piano spelen Betere schoolprestaties !! afh.v/d leeftijd : richtlijnen voor reeds verworven basisvaardigheden op vlak van fijne motoriek > samengevat in ‘tandemlijst/boekje’ (doelstellingen per leeftijdsklasse) MAAR… kritisch zijn = noodzakelijk !!! Vb. vaak vanuit school programma’s aangeboden om motoriek te promoten vaak zijn dit commerciële programma’s, niet wetenschappelijk gegrond zonder professionele therapeutische bijsturing Gevaar: ouders zijn zeer kwetsbaar en vallen hier makkelijk voor (tegenwoordig ook probleem van sociale media) → media geven ouders altijd schuldgevoel ! 3 motorische vaardigheden onder de loep Fietsen 3 fasen: FASE 1: Evenwichtsfase 2-4 j Starten met loopfiets Posturale controle & balans inoefenen FASE 2: Overgang tot pedalen 4-6j Oefenen met zijwieltjes Inoefenen v/d trapbeweging FASE 3: Zelfstandig fietsen 5-7 j Met gewone fiets zonder zijwieltjes Tegenwoordig kunnen kinderen steeds vroeger zelfstandig fietsen →door meer en meer loopfietsen Motorisch ontwikkelen & leren v/d vaardigheid ‘fietsen’ : samengevat Zwemmen 3 fasen: FASE 1: Watergewenning 4-5j Leren zich comfortabel voelen in water Adem lang genoeg kunnen inhouden onderwater Angst van water afleren FASE 2: Basisslagen leren 5-6 j 1e zwembewegingen leren bv. drijven ; trappelen ; schoolslag FASE 3: Volledige zwemtechniek 6-7 j Volledige techniek aanleren Focus op goede coördinatie armen-benen  Focus op ademhaling Drijfvermogen oefenen Motorisch ontwikkelen & leren v/d vaardigheid ‘zwemmen’: samengevat Schrijven 3 fasen: FASE 1: Sensorimotorische fase 2-4 j Globale greep : gebruik van grote armspieren Grote bewegingspatronen Palmgreep Oog-handcoördinatie ingeoefend FASE 2: Perceptueel-motorische fase 4-6 j Globaal -> verfijnder ! Pengreep Lijnen & vormen gecontroleerd tekenen Schrijven: basistechnieken aangeleerd FASE 3: Fase van automatisering 6-8 j Vloeiende bewegingen Minder bewust → automatisering ! Volledige woorden & zinnen schrijven =>DUS: 1e lj (6-7j) : niet bedoeling om nog pengreep aan te leren  vnl. energie steken in woorden & zinnen vormen !!! schrijven : niet alleen fijne motoriek  ook posturale controle - > arm positioneren & stabiel houden – schoudercontrole Belang van uitdaging = risky play →tegenwoordig: extreme focus op veiligheid v/h kind & voorkomen van ongelukjes  nadeel : te voorzichtig ! => kinderen niet alle kansen geven + funfactor weg!  Leukste herinneringen zijn meestal activiteiten buiten zonder toezicht van ouders & gevaarlijk / risky ! =>kinderen leren gevaren ontdekken Extra: Fine Motor Development From Birth to 5 ➔ Video zeker bekijken voor examen/in blok → ontwikkeling van stabiliteit / vingercoördinatie / sensorische processing / … (interessant : zeker focus op leeftijden & ook veel herhaling van vorig hoofdstuk)