Modyul 4 GNED14: Panitikang Panlipunan PDF

GNED14 – Panitikang Panlipunan kanyang Employment and Poverty in the Philippines MALIBAN PA RITO, NATUKLASAN DIN ANG MGA MODYUL 4: PANITIKAN HINGGIL SA ang kalagayan ng paggawa sa bansa at ang relasyon SUMUSUNOD: PANGMANGGAGAWA, PANGMAGSASAKA at...

GNED14 – Panitikang Panlipunan kanyang Employment and Poverty in the Philippines MALIBAN PA RITO, NATUKLASAN DIN ANG MGA MODYUL 4: PANITIKAN HINGGIL SA ang kalagayan ng paggawa sa bansa at ang relasyon SUMUSUNOD: PANGMANGGAGAWA, PANGMAGSASAKA at nito sa kahirapan. Sa ulat na ito, nabanggit ang 1. Mataas ang inekwalidad o ‘di pagkakapantay ng PAMBANSA dalawang namamaying kategorya ng trabaho sa kita sa Pilipino kumpara sa internasyonal na Pilipinas – ang bad jobs at good jobs. Ang bad jobs standard; Ang mga isyung pangmanggagawa at ay tumutukoy sa mga impormal at may mababang 2. Mahirap ang mga tao sa Pilipinas hindi dahil sila pangmagsasaka ay dapat na ituring na mga isyung pasahod na trabaho. Mababa ang pasahod sa kasong nagtatrabaho kung hindi dahil maliit ang kanilang pambansa. Nakasalalay sa mga manggagawa ang mas mababa sa 2/3 ng karaniwang pasahod na at kinikita; pambansang ekonomiya. Nakasalalay naman sa mga napakababa naman kung ito ay nasa 50% ng 3. Karamihan sa mga mahihirap na manggagawa ay magsasaka ang pambansang agrikultura. Kapwa may karaniwang sahod o median wage. Ang mga ito rin ay mga ‘di sahurang (non-wage) manggagawa; ambag ang dalawang sektor sa araw-araw na buhay hindi sakop ng labor regulations. Kabilang sa mga ito 4. Mass mababa ang panganib na maghirap ang mga ng bawat Pilipino. Kung kaya sa araling ito, ang mga trabahong kaswal, pakyawan at mga manggagawang may mataas na pinag-aralan; palalalimin ang ano mang isyung kinakaharap ng involuntary part-time. Samantala, ang good jobs 5. Mas mababa ang poverty incidence sa mga bawat isa ay nararapat lang maikintal sa kamalayan naman ay mga trabahong pormal at may magandang babaeng manggagawa kumpara sa mga kalalakihan; ng bawat Pilipino at maging sa tulad mong kabataang pasahod. Masasabing pormal ang isang trabaho 6. Mas maiksi ang oras ng trabaho ng mga mahihirap pag-asa ng ating bayan. Ang paggawa ay ang gawain kung natutugunan nito ang dalawa sa tatlong dahil sa kawalan ng oportunidad ng magkaroon ng ng mga tao na may layuning bumuo ng produkto o pamantayan: 1) may nakasulat na kontrata ng regular na trabaho; at magbigay ng serbisyo. Maaaring tumukoy ang empleyado, 2) may segurong-panlipunan o social 7. Minorya lamang sa mga mahihirap na paggawa sa lahat ng aspeto ng mga tao na may insurance mula sa employer, at 3) may proteksyon manggagawa ang tumatanggap ng minimum na layong bumuo ng isang bagay o pangyayari. sa arbitraryong pagkatanggal sa trabaho. ‘Di tulad sahod. Sa isinasagawang Labor Force Survey ng ng mga bad jobs na may mataas na risk ng kahirapan, Philippines Statistics Authority noong 2018, may mababa ang panganib ng kahirapan sa mga Ipinapakita ng kalagayang ito ng mga 43.2 milyong katao mula sa 71.0 milyong kabuuang trabahong nasa kategoryang ito. mangagawa sa Pilipinas, lalo nan g mga mahihirap na populasyon ng lakas-paggawa ang aktibong nasa Isa pa sa nakababahalang datos sa ulat ang mangagawa, na ang problematiko ang kasalukuyang estado ng paggawa. Ang labor force o lakas- natuklasang mataas na porsyento ng kabataang paggawa sa Pilipinas. Marami namang mga batas ang paggawang ito ay kumakatawan sa bahagi ng Filipino ay NEET o not in education, employment nagbabalat-kayong pumoprotekta sa apakanan ng populasyon na may edad labinlima (15) hanggang and training. Sa may edad na labinlima (15) mga manggagawa, ngunit sa katotohanan ay limampu’t apat (54) (The World Bank, 2018). Mula hanggang dalawampu’t apat (24), 14% lamang sa nagiging instrumento pa ang mga ito sa lalong pang- 2007 hanggang 2016, mayroong taunang pagtaas na NEET ang aktibong naghahanap ng trabaho. Marahil, aabuso sa mga manggagawa. Halimbawa, ang 2.3% sa bilang ng may trabaho; bumaba ito ng 1.6% bunsod ito ng kawalan ng oportunidad lalo na at pagsasabatas sa RA No. 6727 o Wage noong 2017. Gayon pa man, noong 2018 nasa 94.6% marami sa mga kabataan ay kulang din sa edukasyon Rationalization Act noong 1989 sa panahon ni ang employment rate ng bansa. Sa kabuuang bilang at kakayahang teknikal. Corazon Aquino ay nagbigay-daan upang mabuo ang na ito, makikita sa talahanayan ang distribusyon ng RTWPs o Regional Tripartite Wages and paggawa base sa iba’t ibang sector. Productivity Boards sa mga rehiyon. Ito rin ang Sa masusing pag-aaral ng World Bank at ng nagbigay-daan sa pagkakabuo ng NWPC o National Australian AID, tintalakay ni Rutkowski (2015) sa Wages and Productivity Commission. Sa 1 kasamaang-palad, ang batas ding ito ang nagbigay- makatarungang kontraktwalisasyon sa bansa. Isa ito Hindi nalalayo sa karanasan ng mga daan sa mga mekanismong kontra-manggagawa. sa marami niyang pangakong napako lamang. Sa manggagawa ang karanasan ng mga magsasaka at Dahil hindi na nakaangkla sa isang national wage isang isyu ng IBON Facts & Figures na manggagawang bukid sa mga kanayunan. Bukod sa standard ang minimum wage ng mga rehiyon kung Contractualization Prevails. atrasadong sistema ng pagsasaka sa bansa, hindi sa kondisyong ekonomiko sa mga rehiyong ito, pangunahin pa ring suliranin ng mga magsasaka ang napapako sa napakababang minimum ang sahod ng Sa pinakahuling patakarang inilabas ng kawalan ng sariling lupang sinasaka at ang hindi mga manggagawa sa mga rehiyon. Bunsod ito ng pamahalaan, ang Do 174 mula sa Department of pagkontrol sa importasyon ng mga produktong pagiging market-biased ng mga institusyon na siyang Labor and Employment, sinasabing the order agricultural na kumukumpetensya sa mga local na lalong nagpapalala sa kalagayan ng mga purportedly seeks to address the problems of “endo” produkto at nagiging sanhi ng pagkalugi ng mga manggagawa (Naguit, 2017). (the slang for end of contract, or the practice of magsasaka. Patuloy naman ang pakikibaka ng mga labor contractualization) by ensuring the regularization of Lumalala ang kahirapan sa bansa at kalakhan union o mga grupong pangmanggagawa para igiit workers upon hiring by third-party manpower sa pinakamahirap na bahagi ng populasyon sa ang higit na makatarungang pasahod sa mga agencies and granting them the same rights and Pilipinas ay matatagpuan sa mga kanayunan. Sa pag- manggagawa. Kasama rin sa mga hangaring ito na benefits as regular employees, including the right aaral na isinasagawa ng Asian Development Bank mapabuti ang iba pang aspekto ng paggawa tulad na form unions through stricter implementation of (ABD) noong 2014, natuklasang tumaas nang apat lamang ng pagpapataas sa bilang ng mga trabaho. labor standards and existing laws on permissible (4) na milyon ang bilang ng naghihirap sa huling Bagaman tumaas ang porsyento ng may trabaho, contracting and subcontracting (Naguit, 2017. sampung taon at kalakhan ng mga pamilyang ito ay naitala naman ang mataas na porsyento ng Inaasahan, kung gayon, na baka ito na ang nasa eryang rural. Sa ulat ng ADB hinggil sa underemployment. Noong 2017, nasa 16.2% ito at magpapatigil sa sistemang endo na nagpapahirap sa intergrasyong ASEAN, tinutukoy na ang kombinasyon lumubo pa ito sa 17.5% noong 2018 (LFS, 2018). mga ordinaryong manggagawa; na maaaring patigilin ng agricultural na produktibidad at pagtaas ng bilang Nangangahulugan lamang na ang mataas na nito ang kawalang-seguridad sa paggawa, mababang ng trabaho para sa mga manggagawang bukid ay porsyento ng may trabaho ay hindi pasahod, ‘di pagtanggap ng mga benebisyo at mga maaaring makatulong nang malaki sa pagbawas ng nangangahulugang isang magandang kalagayan gawaing kontra-unyon. Sa kasamaang palad, lumpias kahirapan. Gayon pa man, sa kabila ng sinasabi ng sapagkat may mga kondisyon pang dapat na ang ilang mga taon at nasa status quo pa rin ang mga ulat sa pag-aaral, nananatiling hindi prayoridad maisaalang-alang. bansa sa usaping ito. Nagpapatuloy pa rin ang mga ang pagpapalakas at mekanisasyon ng agrikultura sa nakikibaka at kinkalampag ang pamahalaan para bansa. Sa katunayan, isa ang Pilipinas sa mga Maliban pa sa mga nabanggit nang suliranin hindi lamang i-regulate ang kontraktwalisasyon, bansang kasapi ng ASEAN sa may pinakamababang ng mga manggagawa sa Pilipinas, ang kung hindi tuluyang tanggalin ang ano mang anyo produktibidad sa agrikultura. kontraktwalisasyon ay isa sa pinakamalaking isyung nito. Upang matugunan ang malabnaw na kanilang kinakaharap sa kasalukuyan. Lalong napag- argumento ng mga nagmamay-ari ng mga negosyong PANITIKAN HINGGIL SA MGA MANGGAGAWA usapan ito nang ipangako ng Rodrigo Duterte noong posibleng magsara ang mga negosyo at pagawaan 2016 na kanyang tatapusin ang endo, ang kolokyal na nila, patuloy ang pakikibaka at pagsusulong ng mga MANGGAGAWA tawag sa mga pagtatanggal sa mga kontraktwal na estraktehikong plano para sa pambansang - Lumilikha ng mga produkto na kailangan ng manggawa. Sa kasamaang-palad, sa kalagitnaan ng industriyalisasyong siyang tunay na magdadala ng bansa kanyang termino ay hindi pa rin nakausad ang mga sustenableng pag-unlad at trabaho sa mga Pilipino - Pinoproseso ang mga hilaw na produkto ng paborableng batas upang mapatigil na ang ‘di (Naguit, 2017). agrikultura 2  - Nagpapaandar at gumagamit ng makinarya lakas pisikal at enerhiya sa paglikha ng naaangkop sa iba’t ibang pang-industriyang sektor at ibang teknolohiya produkto at serbisyo. na kinabibilangan ng mga sumusunod: - Lumilinang ng likas na yaman Halimbawa: Karpintero, Kargador - hindi pang-agrikultura - Nagbabayad ng buwis sa pamahalaan - plantasyong pang-agrikultura - Konsyumer ng produkto MGA KATAWAGAN SA PAGGAWA: - di-pangplantasyon Nakabatay ang kabuhayan ng mga 1. Kita. Ito ay kabayarang tinatanggap ng - cottage/sining sa pagyari sa kamay mangagawa sa kanilang lakas-paggawa o labor force. manggagawa kapalit ng kanilang serbisyo at paggawa - pagtitingi/sebisyo Matatagpuan sila sa mga factory, mga ginagawang 2. Sahod. Kabayaran sa manggagawa sa oras ng 4. Artikulo 94 Holiday pay — Tumutukoy sa bayad sa gusali, at iba pang institusyon o negosyo na pagtratrabaho, pirasao o pakyawang produkto, isang manggagawa na katumbas ng isang araw na ginagamitan ng lakas-paggawa. kontrata, o linguhan. sweldo kahit ito ay hindi pumasok sa araw na iyon. Binibenta ng mga manggagawa ang kanilang 3. Sweldo. Binabayad sa manggagawa sa bawat 5. Artikulo 91-92 (Premium Pay) — Karagdagang kakayahan o lakas-paggawa sa halagang minimum buwan. bayad sa manggagawa sa loob ng walong oras na wage. Depende pa ito, madalas mas mababa pa sa trabaho sa araw ng pahinga at special days. minimum at ang isa pa, hindi pare-pareho ang presyo MGA TEORYA UKOL SA SAHOD Halimbawa: Birthday ng minimum wage sa bawat probinsya sa bansa. 1. Marginal productivity theory — Ito ay 6. Artikulo 87 (Overtime Pay) — Karagdagang bayad Pinakamataas na sa lungsod ngunit hindi pa din nagpapaliwanag na ang sahod ng mga manggagawa sa pagtratrabaho na lampas sa walong oras sa isang nakasasapat. ay katumbas ng halaga ng kanyang kontribusyon sa araw. Ang mga malalaking factory at iba pang mga paggawa. 7. Artikulo 86 Night Shift Differential — negosyo na pinagtatrabahuan ng mga manggagawa 2. Wage fund theory — Nagsasabing dapat may Karagdagang bayad sa pagtratrabaho sa gabi na hindi ay pag-aari din ng mga pinakamalalaking kompanya. nakalaan na pondo para sa pagpapasahod ng mga bababa sa sampung porsiyento (10%) ng kanyang Minsan sila din ay nakaupo sa pwesto sa pamahalaan manggagawa mula sa puhunan na ginagamit ng regular na sahod sa bawat oras na ipinagtrabaho sa o minsan sila ay nagpopondo sa mga politiko. Ang prodyuser. pagitan ng ikasampu ng gabi hanggang ikaanim ng ganansya nila rito ay ang proteksyon at 3. Subsistence theory — Ito ay sahod na dapat ay umaga. pagpapaunlad ng kanilang mga negosyo. naaayon sa antas ng pangangailangan ng 8. Artikulo 96 (Service Charges) — Lahat ng manggagawa. manggagawa sa isang establisyimento o kahalintulad URI NG MANGGAGAWA nito na kumokolekta ng service charge ay may 1. Manggagawang mental — Higit na MGA BATAS NA NANGANGALAGA SA KARAPATAN karapatan sa isang pantay o tamang bahagi sa ginagamit ang isip sa produksiyon. Ito ay NG MANGGAGAWA: kabuuang koleksiyon. Ito ay kadalasng kinokolekta ng tinatawag na White Collar Job na mas 1. Commonwealth Act blg. 444 — Ang unang batas halos lahat ng hotel, kainan, o restaurant, night club, ginagamit ang kanilang mental na kapasidad ukol sa walong oras na paggawa. cocktail lounges at iba pa. at kaisipan. 2. Batas Republika Blg. 1933 — Batas na Halimbawa: Doktor, nars, guro, manager, nagtatadhana ng walong oras ng paggawa ng mga SAMPUNG KASALUKUYANG ISYU NA 2. Manggagawang pisikal — Higit na kailangan manggagawa. KINAHAHARAP NG MGA MANGGAGAWA: ang lakas ng katawan sa gawain. Ito ang 3. Republic Act No. 6727 (Wage Regulation Act) — 1. Mababang sahod. Mababa pa rin ang minimum tinatawag na Blue Collar Job tumutukoy sa Nagsasaad ng mga mandato para sa pagsasaayos ng wage lalong-lalo na sa mga probinsya. mga gawaing mas higit na ginagamit ang pinakamababang pasahod o minimum wage na 3 2. Pagiging kontraktwal (contractual) – ito ay ang MGA MAHALAGANG KARAPATAN NG MGA collective labor at batas para sa mga karapatan ng mga manggagawang nakasalalay lamang sa kontrata MANGGAGAWA: indibidwal. ang itinatagal sa trabaho. Maraming mahahalagang karapatang manggagawa, Diskriminasyon 3. Humihina ang suporta sa mga manggagawang subalit ang pinakamahalagang karapatang Kaligtasan At Kalusugan nasa agrikultura – napapasawalang bahala na ang manggagawa na itinataguyod ng International Labor Ang Papel Ng Ilo kahalagahan ng mga magsasaka Organization (ILO) ay ang sumusunod. Minimong Suweldo 4. Ang mga kapitalismo ay hindi nagbibigay ng 1. Ang mga manggagawa ay may karapatang 8 Oras Na Karaniwang Araw tamang sweldo sa mahirap na gawaing pinagagawa sumali sa mga unyon na malaya mula sa nila – tamang sahod na dapat ay para sa mga paghihimasok ng pamahalaan at tagapangasiwa. MGA OVERSEAS FILIPINO WORKERS (OFW) manggagawa 2. Ang mga manggagawa ay may karapatang Ayon sa mga opisyal na bilang, mayroong 11 5. Hindi maayos ang pamamahala ng mga ahensya makipagkasundo bilang bahagi ng grupo sa halip na milyong OFW na nagtatrabaho sa ibayong-dagat. Sa ng pamahalaan para maipagtanggol ang mga mag-isa. Estados Unidos mismo, mayroong mahigit na 4 karapatan ng mga manggagawa laban sa maling 3. Bawal ang lahat ng mga anyo ng sapilitang milyong OFW at Filipinong taga-Amerika. Ang wikang palakad ng mg kumpanya - isang halimbawa ang isyu trabaho, lalo na ang mapang-aliping trabaho at Filipino (o Tagalog) ay panglimang sa mga wikang sa pang-aabuso sa mga OFW kung saan trabahong pangkulungan. Dagdag pa rito, bawal ang may pinakaraming tagapagsalita sa Amerika. napapabayaan ng kanilang ahensya trabaho bungang ng pamimilit o ‘duress’. 6. Hindi maayos ang pakikitungo ng mga kapitalista, 4. Bawal ang mabibigat na anyo ng ILANG MGA KARAPATANG KAILANGANG mga may-ari ng kumpanya sa kanyang mga trabahong pangkabataan. Samakatwid mayroong MALAMAN NG MGA MANGGAGAWA SA KAHIT manggagawa – karapatan ng mga manggagawa na minimong edad at mga kalagayang pangtatrabaho ANONG INDUSTRIYA makatanggap ng tamang sahod at makapagpahinga para sa mga kabataan. 1. Kaukulang Bayad sa Pagtatrabaho - Karapatan ng sa trabaho 5. Bawal ang lahat ng mga anyo ng isang manggagawa ang tamang bayad para sa oras ng 7. Nasasakripisyo ang kalusugan at seguridad ng diskrimasyon sa trabaho: pantay na suweldo para sa trabaho. Sakaling mag-over-time ang isang mga manggagawang may kakaibang iskedyul ng parehong na trabaho. manggagawa, dapat bigyan siya ng karapatdapat na pagpasok – tamang benipisyo o insurance ang 6. Ang mga kalagayan ng pagtatrabaho ay pasahod. Kabilang din dito ang pag tamang pasahod nararapat sa mga manggagawa dapat walang panganib at ligtas sa mga sa mga nagtatrabaho sa gabi mula alas diyes ng gabi 8. Malaking kaltas ng buwis sa sahod kahit sa bulsa manggagawa. Pati kapaligiran at oras ng hanggang alas sais ng umaga. lang naman ng mga korap napupunta ang mga ito pagtatrabaho ay dapat walang panganib at ligtas. 2. Lingguhang Pahinga - Dalawampu’t apat na oras 9. Hindi pagpansin ng pamahalaan sa agrikultura at 7. Ang suweldo ng manggagawa ay sapat at ang kailangang pahinga pagkatapos ng anim na araw sa mga manggagawang ginagawa lamang na karapat-dapat para sa makataong pamumuhay. na paggawa, at kailangan din ng konsultasyon sa mga kontraktwal. manggagawa ukol sa kanilang araw ng pasok at 10. Hindi magandang sistema ng naging edukasyon KARAGDAGANG KAALAMAN PARA SA MGA pahinga. kaya't hindi makuha ang gustong trabaho. MANGGAGAWA 3. Patas na Oportunidad - Anuman ang iyong Ang mga unyon, o ang kilusan ng mga kasarian, relihiyon at lahi mahalagang nakakamit mo manggagawa ay pinakamalakas na puwerang din ang parehong oportunidad katulad ng ibang nagitaguyod ng karapatan ng mga manggagawa. manggagawa. Subalit ngayon, may pagkakaiba ang batas para sa 4 4. Seguridad ng panunungkulan - Hindi maaaring - Kapag walang asawa at nabuntis, entitled PANITIKAN HINGGIL SA MGA MAGSASAKA patalsikin ang isang empleyado nang walang pa rin sa maternity leave. Ang kabuhayan ng mga magsasaka ay mabuting dahilan at kailangan dumaan muna ito sa - Limitado hanggang apat na maternity leave nakabatay sa lupa. Ang pundasyon nito ay ang tamang proseso. lamang. pagtatanim. May tatlong klase ng magsasaka. Una, 5. Karapatan ng mga Kababaihan - Hiwalay ng - Hindi buong sahod ang matatanggap kundi ang magsasakang may pag-aari ng maliit na bahagi palikuran o banyo, bihisan o lugar ng pahingahan average salary credit na base sa komputasyon. ng lupain. Bihira ang magsasaka na nag-aari ng para sa mga manggagawang babae. Kasama rin dito sariling lupa. Sapat ang kinikita nila sa pagsasaka ang karapatan ng nagbubuntis na magkaroon ng PATERNITY LEAVE upang mabuhay ang kanilang pamilya. Pangalawa, panahon upang makapanganak. Ito ay karapatan ng isang manggagawa aplikaple ang magsasakang walang sariling lupa. Nakikirenta 6. Ligtas na Lugar na Trabaho - Ang bawat lamang sa mga kalalakihan lamang sila sa nagmamay-ari ng malalawak na trabahador ay may karapatan na magkapag-trabaho - Pitong (7) araw na leave na may bayad lupain. Porsyentuhan ang hatian sa produksyon sa ng walang panganib sa kanilang buhay o kalusugan. - Limitado hanggang apat (4) na beses pagitan ng magsasaka at ng kanyang inuupahan. Ito ay dapat siguruhin ng mga employer o amo. - Pang-suporta sa anak at asawa - Buong Madalas mas malaki ang napupuntang kita sa may- 7. Tamang Edad ng Paghahanapbuhay - Ang legal na sahod ang makukuha mula sa employer ari ng lupain na sakahan. Pangatlo, ang magsasakang edad ng pag-hahanapbuhay ay labing walong taong - Hindi aplikable kung hindi sariling anak, walang sariling lupa at walang kakayahang umupa ng gulang. Ngunit pinapayagan din naman ang ilan na hindi kasal, at hindi nagsasama ng asawa. lupa. Sila ay mga trabahante sa mga hacienda o may- may edad na hindi bababa sa labinlimang taong - Pareho lang ang matatanggap na sahod, ari ng malalawak na lupain. Wala silang porsyento sa gulang kung may patnubay ng magulang at hindi normal man o cesarian ang asawa kita ng sakahan at nakaasa sila sa pasweldo ng may- mapanganib ang kanilang gawain. - Hindi commutable at cumulative. ari ng lupain. 8. Karapatan bumuo o makapag organisa ng isang Sa sistema ng produksyon, may-ari ka man lehitimong unyon - May karapatan na makipag- BIRTHDAY LEAVE ng maliit na lupain, nakikirenta, o trabahadror ay talastasan o makipag-usap tungkol sa kaniyang Ito ay karapatan ng isang manggagawa na may mga partikular lamang na produktong trabaho, mga hinaing at mga ninanais matupad sa mamahinga at ipagdiwang ang kaniyang kaarawan. itinatanim ang mga magsasaka. Nakasentro ang kanilang trabaho, lugar ng paggawa at iba pang bentahan ng mga produktong pananim sa kaugnay nito. SOLO PARENT’S LEAVE pangangailangan ng mga malalaking kompanya sa Layon ng mga nagsusulong na pagkakaroon ng pitong nasasakupang lugar kung saan sa kanila ibinabagsak MATERNITY LEAVE araw na “parental leave with pay” sa mga solo at ibinibenta ang mga produkto ng magsasaka. Karapatang aplikable lamang sa mga kababaihan. parent na nakapagtrabaho ng sobra sa anim na Ang mga kompanyang pinagbebentahan ng Nakapaloob dito ang mga sumusunod: buwan kahit ano pa man ang kanilang employment produkto ay ang nagmamay-ari din ng - 60 araw normal, 78 araw cesarian status; reduksyon ng paghihintay para magkaroon ng pinakamalalawak na lupain sa partikular na - Hindi ang kumpanya ang nagbabayad kundi “Solo Parent Identification Card” mula isang taon lalawigan. Madalas sila din ang nagpapatakbo ng ang SSS. tungo sa anim na buwan; at karagdagang 15 araw sa gobyerno sa kanilang lugar, mga politiko sa kanilang - Ina-advance ng employer ang sahod at nire- expanded maternity leave. nasasakupan, at nagmamay-ari din ng iba pang mga reimbursesa SSS. negosyo. - Kapag walang SSS, wala rin mabibigay para sa maternity leave. 5 KAHALAGAHAN NG PAGSASAKA 3. Batas Republika Blg. 1160 – nakapaloob ang katulad ng araro at kalabaw na nagiging dahilan 1. Pinakukunan ng kabuhayan – malaking bahagi ng National Resettlement at Rehabilitation ng mabagal na gawain kaya’t bumabagal din kalupaan sa Pilipinas ay nakalaan pa rin sa pagsasaka. Administration (NARRA) sa pamamahagi ng mga ang produksiyon sa agrikultura. At bagamat hindi direktang nakaapekto sa lupain para sa mga rebelding nagbabalik loob sa 2. Kakulangan ng sapat na impraspaktura at pangkabuhayan nakaraniwang Pilipino ang pamahalaan. Kasama na ang mga pamilyang walang puhunan – Dahil sa kakulangan ng sapat na pagsasaka, mayroon pa rin itong epekto sa marami. lupa. imprastraktura at puhunan ay maraming produkto Dahil sa pagsasaka, nabibigyan ng trabaho ang mga 4. Batas Republika Blg. 1190 ng 1954 – ito ang hindi napakikinabangan dahil nasisira, Pilipino sa pagmamaneho, paggawa ng daan, ay batas laban sa pang-aabuso, pagsasamantala, nabubulok at nalalanta tulad ng gulay at prutas. Ang pagtitinda, pag-iinventory, at marami pang iba. at pandaraya ng mga may-ari ng lupa sa mga pagkasira ng mga produktong ito ay bunga ng 2. Kontribusyon sa Pambansang kita – sa manggagawa. kawalan ng pag-iimbakan o storage at maayos pambansang scale, nakatutulong ang pagsasaka sa 5. Agricultura Land Reform Code – ito ay simula ng na transportasyon. lipunan dahil nagagawa nitong punan ang isa sa malawakang reporma sa lupa nanilagdaan ng 3. Pagbibigay prayoridad sa sector ng industriya – pinakamalalaking demand sa mundo: ang pagkain, at dating Pangulo Diosdado Macapagal na Malaki ring problema ang pagbibigay prayoridad ng dahil dito, nagkakaroon ng pagkakataon ang mga nagsasabing ang mga nagbubungkal ng lupa ay pamahalaan sa proteksiyon at pangangalaga sa Pilipinong magsasaka na makatulong sa paglago ng itinuturing na tunay na nagmamay-ari nito. industriya. Sapagkat maraming mga manggagawa ekonomiya. 6. Batas ng Pangulo Blg. 2 ng 1972 – pinapatupad ng at namumuhunan sa sector ng agrikultura ang 3. Tulong sa International Trade – ang Pilipinas ay isa batas na ito na pinapalaya ang mga magsasaka sa nawawalan ng kita at nalulugi kaya’t nagiging dahilan sa pinakamalaking eksporter ng bigas, mais, saging, tanikala ng kahirapan at paglilipat sa kanila ang ito sa pagbaba ng produksiyon. at tabacco sa mundo. Dahil sa mga pageeksport kanilang lupang sinasaka. 4. Pagdagsa ng dayuhang produkto sa Pilipinas na ito ay nakakapag-pasok tayo ng dolyar sa bansa, 7. Batas ng Pangulo Blg. 27 – ang pagsasaka ay – Isa rin sa masasabing pinakamalaking suliranin na siya namang ginagamit natin upang binibigyan ng pagkakataong magmay-ari ng limang ay ang pagdagsa ng dayuhang produkto o imported makipagkalakal sa mga iba’t ibang bansa sa mundo. (5) ektarya ng lupaing walang patubig at tatlong (3) goods. Globalisasyon ang naging susi upang dumami Dahil dito, nagkakaroon ng mas mataas na tiwala ang ektarya kapag may patubig. ang dayuhang produkto sa ating bansa. Isa ito sa mga investor na mag-impok at gumawa ng negosyo 8. Batas Republika Blg. 6657 ng 1988 – kilala sa suliraning mahirap masolusyunan dahil na sa dugo sa bansa. tinatawag na Comprehensive Agrarian Reform Law na natin ang pagkahilig sa produktong gawa ng mga (CARL) na inaprobahan ni dating Pangulong Cory dayuhan. Ang suliraning ito ay ngadudulot ng MGA BATAS UKOL SA REPORMA NG LUPA Aquino noong Hunyo 20, 1988 na sinasabing kompetensya sa pagitan ng lokal na produkto at 1. Land Registrtion Act 1902 - ito ay sistemang ipinasailalim ng batas ang lahat ng publiko at dayuhang produkto sa bansa. Torrens sa panahon ng Amerikano na kung saan ang pribadong lupang agricultural na napapaloob sa 5. Pagliit ng lupang pangsakahan – Malaking mga titulo sa lupa ay pinatalang lahat. Comprehensive Agrarian Reform Law (CARL). problema ang paglaki ng populasyon at pagiging 2. Public Land Act 1902 – nakapaloob dito ang moderno ng ating bansa dahil maraming mga pamamahagi ng mga lupang pampubliko sa pamilya MGA DAHILAN NG MGA PROBLEMANG gusali, komersyo, at subdibisyon ang pinapatayo na nagbubungkal ng lupa. Ang bawat pamilya ay NARARANASAN NG SEKTOR NG AGRIKULTURA kaya’t patuloy na lumiliit ang mga lupa na maaaring magmamay-ari ng hindi hihigit sa 16 na 1. Kakulangan sa makabagong kagamitan at maaari sanang isaka at ang patuloy na pagkasira ng ektarya ng lupa. teknolohiya – Ang mga magsasaka ay patuloy na ating kapaligiran. gumagamit ng mga lumang kagamitan sa pagsasaka 6 ISYU SA PAGSASAKA Sila ay matatagpuan sa mga pampubliko at ang mas may kakayahan na bumili ng mas mauunlad 1. Pagliit ng lupaing pansakahan pribadong institusyon kung saan sila nagseserbisyo. at mabibigat na industriya na kayang magproduce ng 2. Paggamit ng teknolohiya Karamihan sa mga peti-burges na mga dekalidad na produkto tulad ng bakal, langis, 3. Kakulangan ng mga pasilidad at nakapagtapos ng kanilang propesyon ay mas enerhiya, at iba pa. Monopolyado nila ang merkado. imprastruktura sa kabukiran pinipiling mangibang bansa. Sa liit ng sahod sa Nauuwi sa pagbagsak ng negosyo ang 4. Kakulangan sa suporta mula sa iba pang Pilipinas ay masasabi natin na mas malaki pa ang pambansang burgesya sa kadahilanan ng kawalan sector sweldo ng isang domestic helper, janitor, o service nitong kakayahan na bumili ng mas mauunlad na 5. Pagbibigay prayoridad sa sector ng crew sa ibang bansa kumpara sa sweldo ng isang industriya upang mapabilis ang produksyon. Sa tindi industriya nurse o kahit teacher sa ating sariling bansa. ng kompitensya, nalulugi ang ating mga lokal na 6. Pagdagsa ng mga dayuhang kalakal Malayo sana ang mararating ng ating produkto. Tuluyang dinudurog ng mga malaking 7. Climate change ekonimya kung ang ating mga propesyunal ay ilalaan dayuhang kompanya at lokal na korporasyon ang ang kanilang talino at galing para sa pagpapaunlad ng mga maliliit na negosyante sa buong bansa, resulta MGA SOLUSYON SA MGA SULIRANIN NG ating bansa. Subalit hindi ito kayang tumbasan ng ng tuluyang pagpawi ng mga produktong sariling AGRIKULTURA gobyerno at ibang institusyon ang sahod batay sa atin. Matapos talakayin ang mga isyu sa kanilang kwalipikasyon, kaya mas pinipili nila na pagsasaka, narito ang ilan sa mha solusyon para makipagsapalaran sa ibayong dagat. MALAKING BURGESYA KUMPRADOR AT matugunan ang mga problema sa agrikultura o ng Ang mga institusyon kung saan naglalaan ng PANGINOONG MAY LUPA mga magsasaka. serbisyo ang mga peti-burgesya ay pagmamay-ari din Sila ay napakaliit na bahagi ng populasyon ng 1. Pagtatakda ng tamang presyo sa produktong pang- ng mga malalaking kompanya. Ang mga may-ari nito ating bansa. Mga dayuhan na namumuhunan sa agrikultura. ay naglalaan at tumataya ng milyong piso tuwing ating bansa at mga lokal na pilipinong naghahari na 2. Pagbibigay ng subsidy sa mga maliliit na eleksyon upang pondohan ang mga pambato nila na monopolyado ang merkado. Sa malalaking lupain na magsasaka. politiko at mambabatas. Kung kaya naman walang pagmamay-ari ng mga burgesya kumprador at 3. Pagpapatayo ng mga imbakan. Irigasyon, tulay at maayos na batas sa bansa para tugunan ang panginoong may lupa umuupa at umaasa ang ating kalsada. benipisyo para sa ating mga propesyunal. mga magsasaka. Sa mga negosyo nila nagtatrabaho 4. Pagbibigay ng impormasyon at pagtuturo sa ang mga manggagawa. Sa mga institusyon nila mga magsasaka ukol sa paggamit ng makabagong PAMBANSANG BURGESYA nagserserbisyo ang mga peti-burges, at sila ang teknolohiya. Ang mga pambansang burgesya ay ang mga matinding kakumpetensya sa negosyo ng 5. Paghihigpit sa mga dayuhang produktong lokal na negosyante, nagmamay-ari ng maliliit na pambansang burgesya. agrikultura na pumapasok sa bansa. factory. Sila ay ang pambansang manufacturer na Kung tutuusin mayaman ang Pilipinas sa nakaasa sa magaan o mababang kalidad ng agrikultura. Marami tayong mga kabundukan na industriya. Matindi ang kompitisyon sa merkado sa kayang magproduce ng iba't-ibang mga mineral. PETI-BURGESYA usapin ng pababaan ng presyo ng produkto at pataas Malawak ang ating karagatan at lupain upang Ang buhay ng mga peti-burgesya ay nakaasa ng supply nito. Dito nalulugmok ang pambansang tustusan kahit pa makatatlong ulit ng bilang ng ating sa kanilang propesyon. Sila ay mga estudyante, burgesya. populasyon sa kasalukuyan. Subalit ang lahat ng likas doctor, nurse, engineer, lawyer, teacher, at iba pa. Ang mga malalaking kompanya mula sa na yaman na ito ay hindi tayo ang nakikinabang. ibang bansa at mga lokal na malalaking kompanya Katangian ng burgesya kumprador na i-export ang 7 ating mga hilaw na materyales sa ibang mga bansa PANITIKAN HINGGIL SA MGA ISYUNG PAMBANSA Secretary Arthur Tugade na isa lamang itong ‘state of dahil sa mataas ang kalidad ng ating mga produkto. mind’ ng mga Pilipino. At katangian din nila na mag-import ng mga 1. Kontraktuwalisasyon Nakabinbin halos mula sa pagbubukas muli mabababang klase ng produkto sa ating bansa mula Nagpanukala naman ang Department of Labor ng Kongreso ang hinihinging emergency powers sa ibang bansa. and Employment (DOLE) ng ‘win-win’ solution, na para sa pangulo para tugunan ang trapik. Bahagi ng Para tayong ninanakawan ng mga malalaking tila mapapawi lang ang pagiging kontraktwal sa mga panukalana paggagamitan ng emergency kompanya kapalit ng maliit na kabayaran sa pangalan. Laman ngsinasabing ‘win-win’ solution na power ang mga proyekto sa kalsada, tren at sistemang sahuran. Ang awiting tatsulok ay hindi bigyan ng mga benepisyo na mayroon ang mga transportasyong panghimpapawid. Sa kalsada, lang isang simpleng awitin na nakilala natin sa ating regularna manggagawa gaya ng leave credits, 13th nariyan ang plano sa metro bus raid transit line at panahon. Sa likod ng bawat linya nito ay nakatago month pay, SSS, Philhealth, at iba pa. Kasama rin mga integrated terminal. Sa tren, planong i-extend ang kwento ng hindi pantay at hindi patas na mga uri dito na maaaring maililipat ang mga manggagawa ang LRT-1 sa Cavite, ang LRT-2 sa Pier 4 at Masinag, sa ating lipunan. batay sa pangangailangan. Hindi na rin daw at ang PNR sa Pampanga at Laguna gayundin ang Sabi nga sa kanta 'Hindi pula't dilaw tunay na gagamitin ang agency, pero papayagan ang mga pagtatayo ng 5 pang linya ng tren. Sa pamamahala magkalaban, ang kulay at tatak ay 'di siyang dahilan, kumpanya na kumuha ng mga manggagawa o naman, nais na ireorganisa ng pangulo ang Land hanggat marami ang lugmok sa kahirapan, at ang mag-outsource ng seasonal kung ganoon ang Transportation Office (LTO), Land Transportation hustisya ay para lang sa mayaman'. panangailangan. Ang mga mawawalan ng trabaho ay Franchising and Regulatory Board (LTFRB) at Ang burgesya kumprador at panginoong may kailangan hanapan ng trabaho sa loob ng tatlong Metropolitan Manila Development Authority lupa ay ang may kapangyarihan sa ating ekonomiya buwan o kung umayaw na maghintay ang (MMDA). at maging sa politika. Kontrolado nila ang estado at manggagawa ay bibigyan siya ng separation pay at Dumarami pa rin ang mga sasakyan at nasa mga kamay nila ang hustisya. Kaya't kung wala nang obligasyon sa kanya ang kumpanya. taong dumadagsa sa Kamaynilaan. Sapat na nga nakakaranas ka ng kahirapan sa ngayon, 'wag mong kaya ang mga proyektong ito para tugunan ang isipin na ito ay pagsubok lang ng isang bathala, o 2. Trapik sa Metro Manila masahol na karanasan sa trapik sa araw-araw? itinadhana ka na ganito o di kaya naman sinisisi mo Bata, kabataan, matanda, guro, estudyante, Made-decongest ba ang trapik sa Metro Manila kung ang sarili mo. doktor, call center agent, kung ikaway taga-Metro nananatiling narito lang konsentrado ang Nasa takbo ng sirkulasyon ng ating lipunan Manila, apektado ka sa malalang pagsisikip ng trapik “kaunlaran” at sa iilang urban area sa bansa? kung bakit ka naghihirap, kung bakit may sa Metro Manila. Mayroong mahigit 520,000 na nagugutom, walang matirhan, walang trabaho, sasakyan ang bumabyahe sa EDSA sa parehong 3. Mass Transport System kapos sa kalusugan at edukasyon. May tunggalian ng direksyon araw-araw. Oras at milyong pera ang Matatandaang binanggit ni Pangulong Duterte uri sa pagitan ng mga magsasaka, manggagawa, peti- nasasayang araw araw sa paghihintayna makarating na isa ang mass transport system mga prayoridad na burgesya, pambansang burgesya laban sa burgesya sa kani-kanilang mga destinasyon ang mga proyekto ng kanyang administrasyon. Tila nakatali pa kumprador at panginoong may lupa. Ito ang ugat ng mamamayang naiipit sa trapik. Bukod rito maraming sa emergency power sa trapik ang pagtugon sa kahirapan. mga kaguluhan tulad ng mga pag-aaway at aksidente inaasam na mass transport system sa bansa. Habang ang dulot ng trapik. Lalong malala ang trapik sa wala pa ito, ilan sa mga naunang solusyon ng pagdaan nitong panahon ng kapaskuhan. Para Department of Transportation ang Communication namang na-déjà vu ang mga mamamayan sa na point-to-point bus at express connect. Nariyan din binitiwang pahayag ni Department of Transportation ang bus rapid transit project at modernisasyon ng 8 mga jeep. Ngunit wala pa ring nagagawa sa kung makailang ulit na nangako si Duterte at mga Hacienda Luisita at sa pamamaril sa mga magsasaka pagpapabuti ng LRT-1, LRT-2 at MRT-3 na opisyal ng administrasyon na palalayain ang mga ng Lapanday. Patuloy na nararanasan ng mga tinatangkilik ng mahigit 1.3 milyong pasahero kada bilanggong pulitikal bago sa Human Rights Day, magsasaka ang kagutuman. Sa isang bayang araw. Dagdag pa sa pangit na serbisyo ng tren ay bago mag-Pasko, bago matapos ang taon, at iba agrikultural kung saan 75% ng populasyon ng patuloy na lumalalang pagsikip ng trapik sa pa. Bago sana ang pangakong ito ng gobyerno, bansa ay magsasaka at kung saan konsentrado bansa, kaya naman hindi maiwan-iwan ng mga ngunit gaya ng maraming pagkakataong sa 1% ang 52% ng lupa, nananatiling isa sa pasahero ng tren sa kabila ng bulok nitong sistema. pagbibigay-hustisya sa mamamayan ay napako ito. pinakamalaking hamon ang reporma sa lupa. Lalo sa pagdating nitong panahonng Kapaskuhan, Napagkasundaan ng gobyerno at ng National lumala ang trapik, lumala ang surge ng Uber at Grab Democratic Front of the Philippines(NDFP) ang 7. Biktima ng Bagyong Yolanda habang hindi sapat at regular ang mga byahe pa- pagpapalaya sa mga bilanggong pulitikal bilang Tatlong taon na ang nakakalipas simula ng probinsya, na nagdulot din ng pasakit sa libu-libong confidence building measures sa pagsisimula ng hagupitin angbansa ng pinamalakas nabagyong naghintay sa istasyon ng mga bus, na-stranded usapan, lalo pa’t ang pag-aresto at pagkapiit sa mga naitala sa kasaysayan. Mahigit anim na libo ang at hindi nakauwi sa oras paramakapagbakasyon ito ay paglabag sa mga nalagdaang kasunduan namatay at nasa milyon ang ari-arian nawala o makapag-Pasko kasama ang mga pamilya. sa peace talks gaya ng Comprehensive paglipas ng bagyong Yolanda. Dagdag pa rito Malaking bagay para sa mga mamamayang Agreement for the Respect of Human Rights ang trauma at hirap na dinaranas ng mga naiwang Pilipino na araw araw bumabyahe gamit ang and International Humanitarian Law (CARHRIHL) biktima. pampublikong sasakyan kung magkakaroon ng mas at Joint Agreement on Safety and Immunity Pagdating ng administrasyong Durterte, ayon sa maayos na sistema sa mass transport. Tutunguhin Guarantees (JASIG). Isa sa mga pangunahing agenda Commission on Audit report noong Oktubre, nasa nga ba ng administrasyon ang paglulunsad ng sa panunungkulan ni Pangulong Duterte ang mahigit 30 porsyento pa lamang ang nasisimulan sa episyenteng mass transport system? Papatakbuhin pagkakamit ng kapayapaan sa bansa. programa ng rehabilitasyon, mahigit 30 porsyento rin na ba ng gobyerno ang sistema ng transportasyon ang malapit ng simulan at ang natitira ay wala pang sa bansa sa halip na ipagpatuloy ang mga hindi 6. Tunay na Reporma sa Lupa usad. Sa pagpasok ng ikaapat na taon matapos ang pantay na kontrata sa mga private maintenance Isang positibong pag-usad sa usapin ng tunay na bagyong Yolanda, inaasahanang mas mabilis at contractors nito na malubha ang kalidad ang reporma sa lupa sa bansa ang pagkakatalaga kay komprehensibong pagtugon sa rehabilitasyong serbisyo? Rafael “Ka Paeng” Mariano bilang Kalihim ng kinakailangan ng mga biktima. Kagawaran ng Repormang Argraryo. Pinuri si Ka 4. De-kalidad at Makamasang Edukasyon Paeng, gayundin ang kanyang boss sa sangay ng 8. Freedom of Information Bill Tinatayang 400,000 ang hindi nakapag-aral at ehekutibo si Duterte, sa pagbubukas ng opisina sa Mula pa 2010 hinihintay ang pagkakaroon ng aabot sa 200,000-400,000 muliang hindi makaka- mga magsasaka. Gayundin, nagpatupad siya ng batas sa kalayaan sa impormasyon. Bahagi kasi enrol sa Hunyo 2017, kung saan mapupunuan na moratorium sa tambyolo land reform sa Hacienda ito ng mga ipinangako ni Noynoy Aquino sa pareho ang Grade11 at 12 ng SHS. Luisita at nagpamahagi ng lupa sa Camarines pagtakbo sa pagkapangulo. Pero nang unang Norte, Cebu, at Cagayan Valley. Hinaharap naman umupo si Aquino, hindi man lang nabanggit ang 5. Pagpapalaya sa mga Bilanggong Pulitikal ni Ka Paeng at ng mga magsasaka ang nagpapatuloy Freedom of Information (FOI) bill sa priority bills sa Naging malaking usapin ang pagpapalaya sa nakarahasan at paggigiit mga panginoong maylupa, kahit anong State of the Nation Address ng dating mga bilanggong pulitikalsa loob ng anim na buwan mga goons at iba pang napapatakbong impluwensya pangulo. Hanggang sa huli ay ipinasa na niya sa pwesto si Duterte, lalo na sa pagtatapos ng taon gaya sa pagsunog sa piket ng mga magsasaka sa lamang sa Kongreso ang responsibilidad. Sinabi pa 9 ng pangulo na matapat naman ang kanyang malalang kahirapan at kawalang-kaunlaran sa Anti-Hazing Law – batas na ipinasa para administrasyon kaya’t hindi nakikita ang bansa. Kasama naman sa mga pinapunukala sa magsilbing gabay at nang maiwasan ang mga pangangailangan ng FOI. pangulo na short-term na mga solusyon ang nagdaang karanasan sa isyung ito Samantala, nang umupo si Pangulong Duterte ay rehabilitasyon, edukasyon at programang Oplan tokhang – ang pagkatok ng mga pinirmahan noong Hulyo ang isang executive order pangkabuhayan para sa mga nalulong sa droga. awtoridad sa mga bahay ng mga nasangkot sa sa FOI. Saklaw nito ang ehekutibong sangay at Dapat ding panagutin ang mga malaking pusher at ilegal na droga at makiusap na sumuko na at bukas ang lahat ng dokumentong ninanais ng mga protektor ng droga, isang bagay din na hindi pa magbagong buhay mamamayan na makita maliban lamang sa mga nagagawasa ngayon samantalang libu-libong maliliit Pag-aagawan ng Pilipinas at China sa itatakda ng Department of Justice. Inaasahan na mas na pusher o user ang hindi man lang nililitis, pero pagmamay-ari ng South China Sea. mapalawig pa ang sakop FOI kung ito ay agad na napapatay. Occupy Pabahay - Kabiguan ng gobyerno sa maisasabatas ng Kongreso upang masusugan ang pagresolba sa kahilingan ng mahihirap sa Metro Karapatan ng mamamayan sa kalayaan sa Iba pang mga Isyung Pambansa manila na mabigyan sila ng maayos at murang impormasyon ayon sa Konstitusyon. Korapsyon- pagnanakaw ng mga pabahay. pinagkatiwalaang pondo na pampubliko sa 9. Pagresolba sa Problema sa Droga pamahalaan Ipinakita ni Pangulong Duterte ang listahan ng Polusyon- pagkakaroon o pagdagdag sa References: government at police officials naumano’y sangkot sa kapaligiran ng mga bagay nanakakarumi nito Kabanata 4 - wer - KABANATA IV PANITIKAN HINGGIL iligal na pagtutulak ng droga. (Presidential Photo/ Kakulangan ng mga pasilidad sa iba’t SA ISYUNG PANGMANGGAGAWA, King Rodriguez) “My God, I hate drugs.” Wala ring ibang sector ng pamahalaan tulad edukasyon. PANGMAGSASAKA AT PAMBANSA - Studocu nakalimot sa pagsambit ni Duterte nito. At ang Pag-implement ng K12 – kakulangan sa mga pagsugpo sa droga rinang isa sa naging prayoridad pasilidad, aklat at preparayon ang nagging problema niya, lalo pa’t nagbitaw siya ng salita na matatapos sa programang ito. Inihanda ni: ang problema sa droga sa loob ng unang tatlo Pagtatanggal ng asignaturang Filipino at Manny A. Madia, LPT hanggang anim na buwan ng kanyang Panitikan sa Kolehiyo. Instructor panunungkulan. Bangsamoro – isang political entity na ipinalit Pero na-extend na ang deadline ni Duterte sa sa ARMM. Ang kasunduang ito ay naglatag ng daan pagsugpo sa problema sa droga. At sa halip na tungo sa pagkakasundo o resolusyon ng historical inaasahang lahat ang panig na pagresolba sa divide sapagitan ng Gobyerno at ng Bangsamoro. problemang ito, ang tumambad sa mamamayan ay Pampolitika – hindi maayos na patakaran libu-libong bangkay ng mga diumano’y sangkot sa ukol sa pulitika. Pulitikong hindi karapatdapat sa droga o mga nanlaban mula sa pagkaaresto. kanilang posisyon Nakakahindik isiping magpapatuloy ang Judicial Killing - mga pagbitay na walang patayan sa loob ng buong panunungkulan ni pahintulot ng batas bilang lehitimong gamot sa Duterte, lalo’t hindi pa rin hinahayag sa mamamayan kalupitan at krimen ay pinsala sa ating mga pamilya ang lahat ang panig o pangmatagalang solusyon na at lipunan pagresolba sa usapin ng droga: ang pagresolbasa 10