Historia medycyny - Pytania PDF

Wybiórcze zadania przygotowawcze (Michał Skoczylas, emes\@e-post.pl) 1\) Dlaczego poniższe osoby są przez nas pamiętane? **Arystoteles** - prowadzi bardzo dużo badań na zwierzętach, tworzy klasyfikację świata zwierzęcego. Przedstawiciel postępowania doświadczalnego, które miało wyznaczać granice d...

Wybiórcze zadania przygotowawcze (Michał Skoczylas, emes\@e-post.pl) 1\) Dlaczego poniższe osoby są przez nas pamiętane? **Arystoteles** - prowadzi bardzo dużo badań na zwierzętach, tworzy klasyfikację świata zwierzęcego. Przedstawiciel postępowania doświadczalnego, które miało wyznaczać granice dla racjonalnego objaśnienia konstrukcji żywych organizmów **Hipokrates** - Przedstawiciel zasady równowagi i proporcji, zgodnie z teorią humoralną, której był autorem - cztery soki ciała: krew, żółć, czarna żółć i śluz - od ich równowagi ilościowej i jakościowej miało zależeć zdrowie i choroba. Jako pierwszy zebrał wiadomości anatomiczne Greków. **Herodot** - nie jest bezpośrednio związany z rozwojem medycyny w sposób, w jaki byli inni starożytni uczeni, jak Hipokrates czy Galen, ale jego dzieło \"Dzieje\" dostarcza cennych informacji na temat praktyk medycznych, wierzeń zdrowotnych i chorób w różnych kulturach, które obserwował podczas swoich podróży, np. opisał egipskich lekarzy podkreślając, że byli oni podzieleni na specjalistów. **Asklepiades** - uważał, że ludzkie ciało składa się z cząstek (drobin), które przemieszczają się w ciele poprzez system kanalików. Uważany jest za prekursowa nowoczesnje medycyny molekularnej. Założył szkołę metodyczną. **Galen** - jego badania i dzieła były źródłem wiadomości anatomicznych aż do początku XVI wieku. Wprowadził bardzo dużo nowości, ale jego badadnia były oparte na anatomii małp, więc potem wykryto jego wiele błędów w odniesieniu do anatomii człowieka **Aulus Celsus** - rzymski encyklopedysta, opiera się na dziełach aleksandryjskich, ale ma też własne obserwacje; dzieło \"Medicina\" **Avicenna** - arabski guru lekarski (tak jak Hipokrates w Europie); z jego powodu Turcja miała ogromny wpływ na historię medycyny **Stanisław Staszic** - polski duchowny, filozof, przyrodnik, działacz oświeceniowy - zwolennik postępu naukowego. Zaangażowany w reformy edukacyjne oraz promował nauki przyrodnicze. Członek Towarzystwa Przyjaciół Nauk w Warszawie. **Jędrzej Śniadecki** - lekarz, biolog, chemik, pionier higieny i zdrowia publicznego. Jeden z pierwszych uczonych, który zaczął wprowadzać nowoczesną terminologię naukową, w tym medyczną i chemiczną. \"Teoria jestestw organicznych\" -- pierwsze nowoczesne dzieło z dziedziny biochemii. Wprowadził nauczanie chemii medycznej jako podstawowego przedmiotu dla przyszłych lekarzy. **Ludwik Hirszfeld** - wprowadził oznaczenia 4 grup krwi, oznaczył czynnik Rh i odkrył przyczynę konfliktu serologicznego. **Józef Struś** - lekarz i anatom. Badania anatomiczne, chirurgiczne. Badania nad homeostazą (ale nie używał tego terminu). Pionierskie badania nad układem krążenia i opisanie tętna. **Sebastian Petrycy** - tłumaczył dzieła Arystotelesa na polski **Karl von Rokitansky** - opisał miażdżycę i zespół wad wrodzonych kobiet, \"wszystkie choroby wynikają ze zmian w sokach ciała\". Prowadził głównie badania anatomii patologiczne, post mortem. Rozwinął ten kierunek w znacznym stopniu. **Rudolf Virchow** - opisał wiele chorób, np białaczkę; napisał podręcznik patologii; \"każda komórka pochodzi od innej komórki\" i \"wszystkie choroby wynikają ze zmian w komórce\" **Władysław Biegański** - \"polski Hipokrates\" - lekarz kolejowy, fabryczny, pracował w Częstochowie; autor licznych dzieł, np \"aforyzmy o etyce lekarskiej\" **Ignaz Semmelweis** - jako pierwszy mył ręce idąc do położnych po opuszczeniu sali sekcyjnej; dzięki niemu powstała aseptyka **Wilhelm Roentgen** - niemiecki fizyk, odkrył promienie X (1901), podczas eksperymentów z lampami katodowymi. Pierwszy laureat Nagrody Nobla w dziedzinie fizyki (1901) **Ignacy Łukasiewicz** - polski farmaceuta, wynalazca; wynalazł lampę naftową (1853). Badania nad naftą - destylacja nafty -\> uzyskanie czystego paliwa. W 1860 roku otworzył w Przemyślu pierwszą w Polsce aptekę, która produkowała leki na bazie nafty i innych substancji, apteka w Bóbrce. Nafta w chirurgii jako środek znieczulający i do dezynfekcji narzędzi. **Tytus Chałubiński** - medycyna balneologiczna (właściwości lecznicze wód mineralnych). Opracował metody leczenia oparte na korzystnym działaniu klimatu górskiego oraz wód mineralnych, co stanowiło nowoczesne podejście w terapii wielu schorzeń, w tym chorób układu oddechowego i krążenia. Założył Uzdrowisko Zakopane. **Wojciech Oczko** - lekarz nadworny Stefana Batorego i Zygmunta III Wazy. Uznawany za jednego z twórców medycyny polskiej, syfilidolog, pisarz medyczny. Ojciec wenerologii polskiej. We wszystkich chorobach Oczko znaczącą rolę leczniczą przypisywał wodzie, słońcu, powietrzu i aktywności fizycznej (przede wszystkim). Dzieło "Cieplice" zapoczątkowało polską balneologię, czyli leczenie wodą. **Robert Koch** - jako pierwszy uzyskał czyste hodowle patogenów in vitro, opracował szczepionkę przeciwko gruźlicy. **Theodor Billroth** - wkład w chirurgię i gastroenterologię; twórca nowoczesnej chirurgii krtani, przełyku i jamy brzusznej; opracowanie dwóch kluczowych procedur chirurgicznych: gastrektomii (usunięcia żołądka) oraz Billroth I i II, które dotyczą rekonstrukcji przewodu pokarmowego po usunięciu części żołądka. Wprowadził nowe techniki znieczulenia oraz zyskał uznanie za swoje wysiłki w zakresie aseptyki. **Ludwik Rydygier** - wybitny chirurg, Jako pierwszy na świecie wykonał resekcję żołądka z powodu owrzodzenia. Jest drugim w historii chirurgiem, który podjął się zabiegu wycięcia odźwiernika (mięśniowego pierścienia, który łączy dwunastnicę z żołądkiem) u pacjenta z rakiem żołądka. Jako pierwszy usunął gruczolaka prostaty. Zupełnie nowa metoda leczenia choroby wrzodowej przy pomocy zespolenia żołądkowo-jelitowego. Zorganizował pierwszy w Polsce zjazd chirurgiczny (1889). Był aktywnym członkiem wielu towarzystw medycznych w Polsce i za granicą; związany z UJ. Powołał Towarzystwo Chirurgów Polskich. Otworzył nową klinikę chirurgiczną w Krakowie. **Edmund Biernacki** - publikacje o przemianie materii, o zjawisku sedymentacji; odczyn Biernackiego; wyznaczył normy szybkości opadania krwinek **Jan Mikulicz Radecki** - rozwój chirurgii klatki piersiowe, aseptyki (zaczął stosować rękawiczki do operacji i opracował maskę chirurgiczną), endoskopii, laryngologii i gastroenterologii; metody osteoplastycznej resekcji stopy, pierwszy opis symetrycznego i jednoczesnego obrzęku gruczołów ślinowych oraz łzowych, co zostało nazwane później zespołem Mikulicza. Prowadził klinikę. Pomysłodawca nowych przyrządów i narzędzi chirurgicznych. **Heliodor Święcicki** - ginekolog; jeden z założycieli Uniwersytetu Poznańskiego; pierwszy wśród polskich lekarzy dążącym do powołania instytucji pielęgniarki środowiskowej. Jako jeden z pierwszych w medycynie światowej (od 1882 r.) prowadził badania histopatologiczne płodów obumarłych. Przeprowadził ósmy w Europie zabieg tzw. cięcia cesarskiego. Członek towarzystw lekarskich. **Władysław Szumowski** - dzięki niemu historia medycyny stała się uznaną dziedziną naukową w Polsce. W 1924 roku Szumowski był inicjatorem pierwszego zjazdu polskich historyków medycyny, w 1925 za jego staraniem powołano do życia Krakowskie Towarzystwo Miłośników Medycyny. **Adam Wrzosek** - jeden z twórców polskiej historii medycyny jako nauki. Założył Zakład Historii Medycyny na Uniwersytecie Warszawskim, który stał się pierwszą tego typu jednostką w Polsce i jednym z najważniejszych ośrodków badań nad historią medycyny. **John Snow** - jeden z pionierów zastosowania znieczulenia ogólnego i współtwórca nowoczesnej higieny lekarskiej; pionier epidemiologii (badania nad cholerą). Poddawał w wątpliwość, że czynnik zakaźny jest obecny w miazmatach (wyziewach). Odkrył, że patogen cholery znajdował się w wodzie i że choroba ta ma związek przede wszystkim z układem pokarmowym. **Józef Brudziński** - wiele osiągnięć społecznych; wprowadzenie pediatrii polskiej w obieg ogólnoświatowy. Odkrył odruch karkowy świadczący o chorobie opon mózgowych u dzieci **św. Łukasz** - uważany jest za patrona lekarzy, ponieważ tradycja chrześcijańska przypisuje mu zawód lekarza **św. Kosma i Damian** - bracia bliźniacy, którzy żyli w III wieku n.e. i są czczeni w tradycji chrześcijańskiej jako patroni lekarzy, stomatologów, farmaceutów, aptekarzy. Zdobyli uznanie dzięki temu, że leczyli chorych bez pobierania opłat, co było niezwykłe w tamtych czasach. **św. Benedykt z Nursji** - założyciel zakonu benedyktynów; stworzył regułę: "ora et labora". W klasztorach benedyktyńskich od początku istnienia zakonu prowadzono opiekę nad chorymi. Wiele klasztorów posiadało własne szpitale oraz ogrody ziołowe, które służyły do przygotowywania lekarstw. **św. Rozalia** - patronka dżumy, zarazy; księżniczka, ale porzuciła to życie i została pustelnicą, gdy odnaleziono jej zwłoki panująca epidemia ustała **św. Roch** - z majętnej rodziny, ale pomagał biednym przy wybuchu zarazy we Florencji; patron zaraz; zachorował ale ozdrowiał **św. Szymon z Lipnicy** - lekarz, w czasie epidemii cholery pomagał w Krakowie, poświęcając swoje zdrowie; sam zmarł na cholerę **Ludwik Fleck** - biolog, bakteriolog, w trakcie wojny zatrudniony był w Instytucie Badań nad Tyfusem Plamistym i Wirusami profesora Rudolfa Weigla. Zajmował się szczególnie mikrobiologią. Leukergia --- reakcja obronna leukocytów wykryta i nazwana przez Flecka **Giovanni Morgagni** - przedstawiciel noworozwiniętej w XVIII wieku gałęzi anatomii - anatomii patologicznej; twórca szkoły anatomicznej, "twórca sekcyjnego poszukiwania zmian patologicznych". Anatomia opisowa. **Antonio Valsalva** - pionierskie badania nad mechaniką słuchu, jako pierwszy dokonał podziału na ucho zewnętrzne, środkowe i wewnętrzne; nazwał trąbkę Eustachiusza; prowadził obserwacje patologiczne, urazów, stanów zapalnych. Opracował metodę oceny stanu ucha środkowego - próbę Valsalvy (wydmuchiwanie powietrza z płuc do nosa przy zamkniętych ustach i zaciśniętych skrzydełkach nosa celem określenia stanu drożności trąbki słuchowej) **Marcin z Urzędowa** - polski lekarz, botanik, zielarz i ksiądz katolicki, znany przede wszystkim jako autor jednego z najważniejszych polskich dzieł botanicznych i medycznych XVI wieku -- „Herbarza Polskiego". Był pionierem polskiej botaniki i fitoterapii (leczenia ziołami) **Szymon Syreniusz** - lekarz, botanik, badacz leczniczych właściwości ziół, jeden z najwybitniejszych polskich zielnikarzy, twórca ilustrowanego Zielnika o roślinach użytkowych, klasycznego dzieła botanicznego polskiego renesansu. **Marceli Nencki** - wybitnym polskim biologiem, chemikiem i lekarzem, znanym przede wszystkim z jego wkładu w biochemię i fizjologię. Był jednym z pionierów nowoczesnej biochemii w Polsce **Odo Bujwid** - lekarz i bakteriolog, pionier mikrobiologii i higieny w Polsce, prekursor szczepień ochronnych. Współpracował z Ludwikiem Pasteurem i Robertem Kochem. Założył pierwsze w Polsce laboratorium bakteriologiczne, gdzie prowadził badania nad chorobami zakaźnymi, takimi jak gruźlica, błonica, cholera, wąglik. Założył pierwszy w Polsce instytut zapobiegania wściekliźnie oraz stacje badania produktów spożywczych. Jako pierwszy wprowadził szczepionki przeciwko: wściekliźnie (na wzór metody Pasteura), wąglikowi, błonicy (szczepionka przeciwbłonicza była jednym z jego największych osiągnięć), gruźlicy. Założył we Lwowie Zakład Produkcji Surowic i Szczepionek. **Ludwik Bierkowski** - chirurg, wydał obszerny atlas anatomiczny; ojciec polskiej ortopedii. Wykonał pierwszy na ziemiach polskich zabieg w uśpieniu eterowym **Alfred Sokołowski** - Ftyzjatria (obecnie pulmonologia); jeden z pionierów nowoczesnego leczenia chorób układu oddechowego. W 1908 założył Towarzystwo Przeciwgruźlicze. Pracował w redakcji "Gazety Lekarskiej". Jego nazwiskiem -- puszka Sokołowskiego -- została nazwana puszka sterylizacyjna. **Karol Marcinkowski** - chirurg, działacz społeczny; założył Szkołę Medyczną w Poznaniu. Inicjator budowy hotelu "Bazar" w Poznaniu (centrum polskiego życia gospodarczego, politycznego i kulturalnego, pełnił rolę filaru polskości na terenie zaboru pruskiego) **Patrycy Przeczytański** - zakon pijarów, nauczyciel syntaktyki, poetyki, retoryki, logiki, matematyki, fizyki. Członek Dyrekcji Edukacji Narodowej oraz Działu Umiejętności Warszawskiego Towarzystwa Przyjaciół Nauk. Większość jego publikacji to kazania, prawie wszystkie wydane pośmiertnie. Pionierskie na ziemiach polskich dzieło: „Loika, czyli sztuka rozumowania" - sposoby zdobywania informacji, rozumowania, formułowania sądów, czułość, wyobraźnia ludzka; **Bolesław Kaczyński** - lekarz obozowy (obozy koncentracyjne), pracownik Lwowskiego Miejskiego Wydziału Zdrowia, jeden z pierwszych powojennych lekarzy Szczecina **Irena Norska-Borówka** - pediatra i neonatolog; ok 300 publikacji; ŚUM **Antoni Jurasz** - chirurg xd **Gabriel Rzączyński** - jezuita, przyrodnik, prekursor zoologii w Polsce. Oprócz opisów zwierząt (szczególnie ptaków i owadów), roślin opisywał również krainy, góry, rzeki, morza, minerały, zioła oraz choroby i budowę ciała człowieka **Leopold de Lafontaine** - chirurg, nadworny chirurg i konsyliarz medyczny Stanisława Augusta Poniatowskiego; lekarz wojska Księstwa Warszawskiego **Gottfried Leibniz** - prawnik, historyk, filozof; zajmował się matematyką i fizyką; jeden z twórców rachunku różniczkowego i całkowego, interesował się związkami między medycyną a mechaniką. Uważał, że zrozumienie funkcji organizmu można osiągnąć poprzez analizę mechanizmu jego działania. **Jørgen? chyba Johhanes lol Peter Müller** - niemiecka fizjologia eksperymentalna; uważał, że fizjologia jest szczegółowym badaniem procesów życiowych, a filozofia pozwala je łączyć w logiczną i zrozumiałą całość; najbardziej znane odkrycie -- zasada swoistych energii nerwów (każde zmysłowe włókno nerwowe reaguje w charakterystyczny sposób niezależnie od rodzaju bodźca, np. nerwy wzrokowe zawsze przekazują wrażenia wzrokowe, nawet jeśli są pobudzane przez inne bodźce niż światło.). Napisał "Podręcznik fizjologii człowieka" - kompendium całej ówczesnej wiedzy. Wprowadził embriologię eksperymentalną; odkrył chylomikrony 2\) Jakie są objawy dżumy? - przede wszystkim martwice tkanek, ale też ból głowy, osłabienie, odkrztuszanie, twarde węzły chłonne 3\) Co to jest dyzenteria? - inaczej czerwonka - ostra choroba zakaźna jelit (szczególnie grubego); objawy: biegunka, krew i śluz w stolcu; najczęściej powodują ją bakterie z gatunku Shigella 4\) Co to jest dyskrazja? - heterogenna grupa nowotworów hematologicznych, cechujących się nieprawidłową proliferacją klonalnych plazmocytów i produkcją białka M 5\) Czym są miazmaty? - archaizm oznaczający niezdrowe powietrze, zaduch; w dawnej medycynie były to wyziewy chorobotwórce pochodzące z rozkładu organizmów zwierzęcych lub roślinnych lub z zanieczyszczenia powietrza. **Jest to też dawne określenie chorób zakaźnych przywleczonych z Azji do Europy - dżuma, cholera** Teorię o miazmatach obalił John Snow. 6\) Czym zajmują się siostry miłosierdzia a czym bonifratrzy?\ Siostry miłosierdzia - pomoc bezdomnym, samotnym matkom, prowadzenie świetlic dla dzieci, katechizacja\ Bonifratrzy specjalizują się w ziołolecznictwie; prowadzą szpitale i apteki 7\) Co to jest asceza? - dobrowolne wyrzeczenie się pewnych dóbr, wartości, aktywności w celu całkowitego oddania się Bogu 8\) Co opisał Witelon? Czy był związany z Legnicą? Witelon to pierwszy polski matematyk i fizyk, który przez wiele lat związany był z Legnicą - prawdopodobnie się tam urodził ok 1230r.. Jego prace obejmowały różne dziedziny, w tym geometrię, optykę i filozofię. Objaśnił i opisał budowę oka ludzkiego i zagadnienia związane z widzeniem przez człowieka. Wyjaśnił zjawisko złudzenia optycznego, opisał również właściwości zwierciadeł oraz przechodzenie promieni świetlnych przez ciała przezroczyste. 9\) Kim był Ozyrys? egipski bóg, wiązano go z życiem pozagrobowym i zmarłych oraz z wylewami rzeki Nil (obfite zbiory) 10\) Kim był Syfilus? Syfilus jako postać literacka i symbol choroby wenerycznej syfilis jest częścią historii medycyny i kultury. Syfilus jest postacią wymyśloną przez hiszpańskiego poetę Francisco de Quevedo w jego dziele pt. „Syfilis, sive morbus gallicus" (1530). Quevedo stworzył tę postać jako alegorię dla choroby, przedstawiając ją w kontekście moralności i konsekwencji rozwiązłego stylu życia. syfilus - kiła 11\) Jaka jest wymowa utworu literackiego „Znachor"? Powieść porusza ważne tematy związane z medycyną, wiarą w tradycyjne metody leczenia, a także konfliktami między nauką a ludowym podejściem do zdrowia. W kontekście historycznym, utwór nawiązuje do polskiej rzeczywistości międzywojennej, przedstawiając problemy społeczne, ekonomiczne i moralne tamtych czasów.\ Główny bohater, Michał Wojnicz, który po utracie pamięci zostaje wiejskim uzdrowicielem, staje w obliczu wielu wyzwań i dylematów etycznych. Jego historia pokazuje, jak społeczeństwo postrzega wiedzę i umiejętności, a także jak silne są wpływy tradycji w obliczu nowoczesności. „Znachor" ukazuje zmagania między naukowym podejściem do medycyny a ludowymi wierzeniami i praktykami. Dołęga-Mostowicz stawia pytania o to, co tak naprawdę oznacza uzdrowienie, i jakie są granice wiedzy medycznej.\ Zachowanie sterylności. 12\) W którym mieście powstał pierwszy szpital dla dzieci? Chyba w Paryżu - Hôpital des Enfants Malades, założony w 1799 przez Jean-Baptiste Pussina. W PL - Kraków - 1864 - Klinika pediatryczna prowadzona przez Macieja Jakubowskiego. 13\) W którym mieście znajduje się najstarszy na terenie Polski wciąż istniejący budynek szpitalny? Biecz 14\) Rodzina Fusków prowadziła aptekę w Bieczu 15\) Prawidłowe przyporządkowanie muzeów (zbiór A) i dziedzin (zbiór B), którymi się zajmują to: A: Stargard, Grabów nad Prosną, Rybnik, Ciechanowiec, Białystok, Przedbórz, Biecz, Rzeszów, Radom, Kowno, Berlin B: historia medycyny (ogólnie), historia patologii, historia farmacji, ziołolecznictwo, medycyna ludowa, etnografia, biografie Stargard - historia medycyny (ogólnie)\ Grabów - biografistyka\ Rybnik - medycyna ludowa, etnografia, historia farmacji\ Ciechanowiec - ziołolecznictwo\ Białystok - historia medycyny i farmacji\ Przedbórz - medycyna ludowa\ Biecz - historia farmacji\ Rzeszów - historia medycyny (ogólnie)\ Radom - historia farmacji\ Kowno - historia medycyny (ogólnie)\ Berlin - historia patologii 16\) Najwięcej kaplic i krzyży cholerycznych zachowało się na obrzeżach i wokół nadpilickiego miasta Przedbórz 17\) Jakie znaczenie dla medycyny miała Bóbrka koło Krosna (Muzeum Przemysłu Naftowego i Gazowniczego im. Ignacego Łukasiewicza w Bóbrce)? Łukasiewicz założył aptekę w Bóbrce, leczył lekami z ropą; jego wynalazek umożliwił także wykonywanie operacji w nocy 18\) W którym czasopiśmie i w którym roku został opublikowany artykuł Leona Konrada Glińskiego „Z kazuistyki zmian anatomo-patologicznych w przysadce mózgowej"? W którym mieście jest wydawane to czasopismo? w \"Przeglądzie lekarskim\", 1913r.. Czasopismo to wydawane jest w Krakowie. 19\) Najdłużej wydawanym czasopismem dla lekarzy, z zachowaniem ciągłości, jest „Bibliotek for laeger" w Kopenhadze, Dania (miasto, państwo) 20\) Bratysława, Martin i Koszyce to główne ośrodki nauczania medycyny w (państwo) Słowacji 21\) Rudolf Weigl, z pochodzenia Austriak, zajmował się opracowaniem szczepionki przeciw tyfusowi plamistemu we Lwowie (miasto). Podczas II wojny światowej prowadzoł Instytut Badań nad Tyfusem Plamistym, ale także ratował Żydów i członków ruchu oporu - zatrudniał ich w Instytucie, a także dostarczał szczepionki do gett i obozów. Główne muzeum dokumentujące jego życie i pracę znajduje się w Muzeum Narodowym Ziemi Przemyskiej w Przemyślu. \*22) Według szkoły z Salerno sen należało zaczynać śpiąc na lewym boku a budzić się na prawym boku. 23\) W którym mieście istniała tzw. Szkoła Babienia? Na które okresy w historii Polski przypadał czas jej istnienia? Pierwszą szkołą dla akuszerek w Polsce był otwarty w 1802 roku w Warszawie Instytut Położniczy, zwany Szkołą Babienia. Przypadał na okres zaborów, okres międzywojenny i okres II wojny światowej. Zakończyła działalność w 1945 roku. 24\) Czy lektura „Chłopów" Władysław Reymonta daje wyobrażenie o stanie wiedzy i opieki nad chorymi oraz osobami starszymi i niepełnosprawnymi na wsi polskiej? Gdzie została umieszczona akcja tej powieści? Kim był Michał Reyment i czy znał on pobliskie tej miejscowości tereny? W powieści widać, że mieszkańcy wsi mają ograniczoną wiedzę na temat medycyny i zdrowia. Problemy zdrowotne często są rozwiązywane poprzez tradycyjne metody, takie jak ziołolecznictwo i przekazy ludowe. Starsi mieszkańcy wsi są często pozostawiani bez odpowiedniej opieki, co pokazuje, jak mało instytucji wsparcia istniało w tamtych czasach. Opieka nad nimi często spoczywała na rodzinie, co nie zawsze było wystarczające. Osoby niepełnosprawne lub cierpiące na problemy psychiczne były marginalizowane i często traktowane z uprzedzeniami. W powieści dostrzega się pewne napięcia w społeczności związane z takimi osobami. akcja powieści: Lipce Rejmontowskie W latach 1916--1919 nadpiliczny Przedbórz nawiedza epidemia tyfusu plamistego, powodując śmierć wielu mieszkańców. Jedną z ofiar epidemii jest lekarz miejski Michał Rejment, blisko spokrewniony z autorem „Chłopów" -- Władysławem Reymontem. Śmierć medyka wywołuje szok wśród mieszkańców, bo Michał Rejment jest nie tylko zdolnym lekarzem, ale i społecznikiem, wrażliwym na ludzką krzywdę i cierpienia. Rada Miejska obradująca w dniu zgonu medyka chce uczcić jego pamięć stosownym pomnikiem na mogile, ale sytuacja finansowa Przedborza -- z powodu wciąż trwającej wojny i epidemii -- jest tragiczna i z tego powodu radni muszą zaniechać realizacji tych zamiarów. 25\) Dziurawiec, ziele czarownic spotykających się podczas nocy świętojańskiej na Łysicy, jest rośliną żółte kwiaty, charakterystyczne małe kropki na liściach, które pod światło wyglądają jak podziurawione - w tych dziurkach są zbiorniczki zawierające hyperycynę (ogólna charakterystyka botaniczna) o działaniu uspokajającym i wykorzystywany jest niekiedy do leczenia depresji, działa rozkurczowo, żółciopędnie, rozszerzająco na naczynia narządów wewnętrznych, działanie ściągające, przeciwwirusowe i przeciwbakteryjne... (leczniczym -- jakim?) a działania niepożądane jej stosowania to reakcje fototoksyczne 26\) Jakie były główne wydarzenia w historii klasztoru świętokrzyskiego (obecnie w granicach miasta Nowa Słupia)? Jakie było jego znaczenie w średniowieczu? Słynął z przechowywania relikwii św. krzyża. W XIV w najazdy tatarskie i konflikty zbrojne, ale został odbudowany. 27\) Czym różniły się w przeszłości gimnazja od kolegiów? Co to jest Collegium Gostomianum? gimnazja - kształcenie ogólne mlodzieży w zakresie humanistycznym i nauk ścisłych; uczęszczali do nich uczniowe kolegia - kształcenie w konkretnych dziedzinach. Jedno z najstarszych - w Sandomierzu - założył w XVIIw. przez jezuitów Collegium Gostomianum - sandomierska szkoła średnia. Pierwotnie kolegium jezuickie ufundowane przez Hieronima Gostomskiego i rodzinę Bobolów, od 1773 likwidacja zakonu i szkoła świeca. 28\) Co oznaczają zwroty „Jang-In" - w medycynie chińskiej: odnosi się do dwóch podstawowych przeciwstawnych zasad, które współdziałają ze sobą. „Jang" (Yang) symbolizuje energię, aktywność i ciepło, podczas gdy „In" (Yin) oznacza zimno, pasywność i ciemność. Zrównoważenie tych dwóch elementów jest kluczowe dla zdrowia i dobrego samopoczucia. „twarz Hipokratesa"- zmiana na twarzy rozpoznawalna jako objaw medyczny znany jako facies i prognostyczny zgonu. Odnosi się do charakterystycznego wyglądu twarzy pacjentów z ciężkimi, przewlekłymi chorobami, zwłaszcza z przewlekłą niewydolnością oddechową. Może przejawiać się w postaci wciągniętych policzków, ciemnych cieni pod oczami i ogólnego wygładzenia rysów twarzy. Termin ten nawiązuje do Hipokratesa, uznawanego za ojca medycyny, który jako pierwszy opisywał objawy kliniczne. „twarz lwia" (facies leontina) - termin używany do opisania charakterystycznych zmian w wyglądzie twarzy osób cierpiących na trąd (lepra). Charakteryzuje się ona pogrubieniem i zniekształceniem rysów twarzy, co przypomina lwicę. „febres continuae" - (gorączki ciągłe) odnosi się do rodzaju gorączki, która utrzymuje się na stałym, podwyższonym poziomie, z minimalnymi wahaniami temperatury ciała. Jest to termin stosowany w medycynie klasycznej. „febres intermittentes" - (gorączki przerywane) to rodzaj gorączki, która występuje cyklicznie, z okresami normalnej temperatury ciała między epizodami gorączki. Może być spowodowana różnymi chorobami, takimi jak malaria. „functio laesa" - termin łaciński, który oznacza \"uszkodzenie funkcji\". Odnosi się do ograniczenia funkcji narządów lub układów w wyniku choroby lub urazu. „inflammatio simplex" - prosta forma zapalenia, która charakteryzuje się klasycznymi objawami zapalenia: zaczerwienieniem, obrzękiem, bólem i podwyższoną temperaturą. „inflammatio erisipelatosa" - odnosi się do zapalenia wywołanego przez bakterię, najczęściej Streptococcus, prowadzącego do rumienia oraz obrzęku skóry. Objawia się wyraźnie odgraniczonymi obszarami zapalenia. „inflammatio oedematosa" - to zapalenie, w którym występuje wyraźny obrzęk (edema) tkanek. Obrzęk jest wynikiem zwiększonej przepuszczalności naczyń krwionośnych. „inflammatio scirrhotica" - odnosi się do zapalenia, które prowadzi do powstania twardych (skirrhous) zmian w tkankach, zazwyczaj związanych z nowotworami. „oddech Kussmaula" - specyficzny wzór oddychania, charakteryzujący się głębokim i głośnym oddechem, występującym w przypadku kwasicy metabolicznej (np. w cukrzycy). Nazwa pochodzi od niemieckiego lekarza Adolfa Kussmaula, który opisał ten objaw. „odczyn Biernackiego" - (OB - odczyn opadania krwinek czerwonych) jest testem służącym do oceny stanu zapalnego w organizmie. Nazwa pochodzi od polskiego lekarza Edmunda Biernackiego, który opracował tę metodę. „objaw Babińskiego" - reakcja neurologiczna, która polega na wyginaniu dużego palca w kierunku grzbietowym i rozczapirzeniu palców przy podrażnieniu zewnętrznej krawędzi stopy. To odruch normalny u noworodków i niemowląt, ale potem już zaburzenie. Jest to objaw uszkodzenia dróg piramidowych i jest nazwany na cześć polskiego neurologa Władysława Babińskiego. „gas silvestre" - termin używany do opisania gazów roślinnych, które mogą mieć właściwości lecznicze, w tym działanie na układ oddechowy.? Jan Baptista van Helmont (1577-1644) odkrył, że dwutlenek węgla, CO2, jest gazem, który powstaje podczas spalania. Stwierdził on również, że CO2 jest cięższy od powietrza, nie podtrzymuje płomienia i nadał mu nazwę \"gaz leśny\" (gas silvestre) i (w przypadku eponimów) kim były osoby, od których nazwisk nazwy te utworzono? 29\) Kiedy powstała Akademia Lekarska w Szczecinie? 20 marca 1948 r., ale przekształciła się w Uniwersytet w 2008r. 30\) Kto i kiedy założył Uniwersytet w Gryfii (obecnie Greifswald), w którym państwie znajdowało się wtedy to miasto? Który z wymienionych w punkcie 1. lekarzy studiowali w tej uczelni? 17 października 1456r. przez biskupa Ottona z Bambergu oraz Henryka Rubenowa - burmistrz Greifswaldu. To miasto znajdowało się wtedy w Księstwie Pomorskim, które było niezależnym księstwem w ramach Świętego Cesarstwa Rzymskiego Narodu Niemieckiego. (na czele Księstwa Pomorskiego - książęta z dynastii Gryfitów). Johannes Peter Muller tam studiował. Józef Struś, Jan Mikulicz Radecki. Theodor Billroth. Ludwik Rydygier.