Aardrijkskunde Samenvatting Tot 35 PDF

Aardrijkskunde -------------- 1\. relatieve ouderdomsbepaling Geologische tijdschaal opgesteld door: de relatieve ouderdom van de gesteentelagen (= geeft weer of een gesteentelaag ouder/jonger is dan een andere gesteentelaag) *Het principe van de oorspronkelijke horizontaliteit:* De gesteentelage...

Aardrijkskunde -------------- 1\. relatieve ouderdomsbepaling Geologische tijdschaal opgesteld door: de relatieve ouderdom van de gesteentelagen (= geeft weer of een gesteentelaag ouder/jonger is dan een andere gesteentelaag) *Het principe van de oorspronkelijke horizontaliteit:* De gesteentelagen worden onder zwaartekracht horizontaal afgezet. *Het principe van de superpositie*: de onderste lagen zijn ouder dan die er boven. *Tektonische gebeurtenissen = breuk* =\> relatief: is er een geplooide schuine/gebroken laag, dan is de breuk later dan de afzettingen (=lagen die op elkaar staan) - Erosie = zeespiegel stijgt gesteenten afzet: er ontstaat een discordantie = lijn tussen oude en nieuwe laag - ***Intrusie***: de magmatisch materiaal dringt de aardkost binnen - Biologische evolutie: fossiele resten: de oudste hebben eenvoudige levensvormen, in jongere gesteente kunnen de fossielen een veel ingewikkeldere levensvormen hebben sommige ***gidsfossielen***: hebben zeer beperkte tijd geleefd en hebben zich over een groot gebied verspreid Ammonieten Trilobieten 2\. de absolute ouderdomsbepaling - bepalen door radioactieve elementen - vanaf 100 000 jaar en ouder kan oud gedateerd worden - recente afzettingen C14 toegepast: gemakkelijker organische resten bekijken zoals menselijke resten, dieren en fossielhout (=steenkool) C14-datering: niet stabiel, sterven?: vervalt en veranderd, C12 is wel stabiel - op organische weefsels - niet zo ver terug - elk levend organisme neemt continu koolstof op uit de atmosfeer - sterven? Geen koolstof meer op en vervalt de C14 uit ons dode lichaam + C14 wordt N14 Ötzi: goed bewaard gebleven: meer dan 5300 jaar oud 5. quartaire klimaatsveranderingen ---------------------------------- 1\. dendrochronologie = de jaarringen van bomen bekeken, vergelijken met jonge bomen - jaarlijkse groei boom is afhankelijk van de weeromstandigheden - groeiringen stam = breed - 12 000 jaar terug in de tijd 2\. varven = jaarlijkse meerafzettingen in glaciale gebieden (= gebieden waar veel ijs is) *Hoe werkt het?:* Tijdens de zomerperiode smelt er veel water af van de gletsjers en ijskappen neerslag valt onder de vorm van regen veel water en sediment aangevoerd naar de Meren zwaardere zand- en siltkorrels zinken wanneer water bevroren is lichtere kleimateriaal bezinken\ = door deze lagen of varven te tellen een chronologie opstellen Dikkere varves: warme en natte periodes, waarbij er meer sediment naar het meer stroomt Dunne varves: koele en droge zomers weinig sediment gestroomd 3\. pollenanalyse en palynologie = stuifmeer korrels van planten onderzocht - Veel pollen worden bewaard in afzettingen en kunnen een beeld geven van de vegetatie (gebonden aan klimaat condities) op een bepaald moment in de geschiedenis - Veel ijskappen zee niveau is veel lager... ### 1. het ontstaan van klimaatsveranderingen 1\. veranderingen in de bewegingen van de aarde De bewegingen van de aarde hebben invloed op de stralingsenergie die de aarde jaarlijks ontvangt van de zon. Variaties en aardbaanparameters: excentriciteit, obliquet en precessie - De aarde kan soms ver liggen van de zon en is het stralingswarmte lager, door de excentriciteit van de aardbaan: van bijna cirkelvormig tot elliptisch - De obliquet: Loodrechte op de omloopbaan, varieert binnen 41000 dagen hoe kleiner de hoek hoe kleiner de seizoen verschillen op de aarde - precessie: kegelvorm, loodrechte op de omloopbaan\ = draaitol\ duur van nachten bepalen + seizoenen\ PAGINA 26!!!!! 6. geologie van België -- de vorming ------------------------------------ Geologische kaart: een kaart waarop alle gesteentelagen die aan de oppervlakte voorkomen worden aangeduid Een ***stratigrafische*** kaart, de ouderdom weergegeven van gesteentelagen die aan de oppervlakte liggen\ tijdperiode hetzelfde als de geologische tijdschaal\ ***lithologische kaart***: soorten gesteenten aan de oppervlakte\ ***pedologische*** bodem bv. zand, leem, klei ### 1. info uit de achtergrond Invloed platentektoniek aardkorst grote vervormingen ondergaan\ 3 soorten hoofdvormen van tektonische deformaties van de aardkorst: 1. epirogenese 2. plooien 3. breuken 1\. epirogenese Op en neer bewegen lithosfeer transgressie en regressie van zee tot gevolg transgressie: overspoelt de zee een groot deel van de land - bij een klimaatopwarming of daling van lithosfeer - dikke pakken ijs op land word ingeduwd regressie: schuift de kustlijn zeewaarts - Bij een klimaatafkoeling of stijging van de lithosfeer - Gewicht afgenomen lichter land stijgt P. 28 prent: Gesteenten die boven de water uitsteken worden door erosie afgebroken. Het puin wordt daarna afgevoerd en afgezet. Sedimenten met een grote korrelgrootte worden op land afgezet en met kleine cool korrelgrootte verder zeewaarts meegenomen. 2\. plooien Vakliggende lagen verborgen door een zijdelingse druk als gevolg van platentektoniek.\ 2 soorten plooiingen 1. Syncline: gesteente lagen plooien naar beneden 2. Anticline: gesteente lagen plooien naar boven  Plooienbundel: een opeenvolging van plooien Synclinorium: een plooienbundel met centrale doorbuiging\ Anticlinorium: centrale opwaartse buiging 3\. breuken = breuken als twee gesteente massa \'s langs een vlak = breukvlak - Verschuiven - Opschuiven - Horizontaalverschuiving - Samengestelde breuksysteem = een deel van de aardkort opgestoten, weggezakt tot een slank België: 3 geografische streken a. De Condroz, Fagne-Famenne en Ardennen\ - oudste gesteentelagen\ - paleozoïsche lagen\ - geplooid en gebroken b. Belgisch-Lotharingen\ - zuiden: mesozoïsche afzettingen uit de trias en jura\ - niet geplooid\ - kalk- en zandsteen losse gesteenten c. Gebied ten noorden van de as Samber-Maas\ - Cenozoïsche gesteentelagen\ - geplooide lage komen in de bovenste 200 meter niet voor \- aan de kustgebied en dalbodems van rivieren = Holocene afzettingen PAGINA 31!!!! Vorming van België 1\. Van Cambrium tot Siluur 545 miljoen jaar tot 417 miljoen jaar \- nu: verspreid over verschillende platen \- België: kleine plaat en beweegt van het zuidpoolgebied richting evenaar \- als continentaal plat overstroomt, lagen zand en klei afgezet - tijdens Siluur: 3 kleine continenten (ook België) botsen tegen elkaar = ***Caledonische gebergte gevormd*** \- er treden regressies op aanwezige lagen samengepest tot een vast gesteenten: boven de zeespiegel Afbraak van gebergte zorgt voor de vervorming van een erosie-oppervlak (tot in het Devoon) en dat afhelt naar het Zuiden. 2\. Van Devoon tot Perm -- 417 tot 250 miljoen jaar Vanaf Devoon: nieuwe regressies in onze gebied het afbraakmateriaal van de Caledonische bergen afgezet als lagen zand, silt en klei.\ Nu: tropisch klimaat, waarbij we in onze zee koraalriffen (enkel in tropisch gebied en laag water) aantreffen. - België tussen platen \- einde van het Carboon: zuidelijke continent botst met dat van ons = hercynische orogenese \- het gebergte werd gevormd van de Appalachen over Europa tot Oeralgebergte. Onze Ardennen waren een deel van Hercynische g. Caledonische g. 3\. Het Mesozoïcum tot Tertiair -- 250 tot 1,8 miljoen jaar Teriair = Paleogeen en Neogeen Na ijstijd in het Perm: de temperatuur stijgt terug in het Krijt zeeniveau stijgt ook\ =\> landen komen onder water staan en Pangea verbrokkelt, nieuwe transgressies zetten dikke lagen kalkskeletjes af en tijdens het Paleogeen zand- en kleilagen - temperatuur stijgt \- wegdrijvende continenten zorgen voor een periode van gebergtevorming = de Alpiëne orogenese \- nog steeds bezig \- door de botsing van Afrika tegen Europa werden vooral de gebergten in het Middellandse Zeegebied gevormd: \- onder invloed van ijstijden en tussenijstijden \- A:caledonische gebergte, B: Hercynische orogenese, C: De Alpiëne orogenese 4\. De huidige toestand van België PAGINA 34!!!!! In Vlaanderen komen er gesteenten uit het Cambrium en Het Siluur, maar ze liggen niet aan de oppervlakte. Van Turnhout naar Namen worden de dagzoomende gesteenten ouder. De Ardennen waren ooit veel hoger dan nu. De oudste gesteenten van België zijn 545 miljoen jaar ge de oudste gesteenten in België zijn geleden. Enkel de lagen uit het Palezoïcum ondergingen plooiingen