Aardrijkskunde 6D/A Thema weer & klimaat PDF

p. 2  Situering thema’s 5de jaar eerste semester thema ruimtelijke ordening Tweede semester thema opbouw aarde 6de jaar Eerste semester thema weer en klimaat Tweede semester thema kosmografie p.2 Hoe wordt d...

p. 2  Situering thema’s 5de jaar eerste semester thema ruimtelijke ordening Tweede semester thema opbouw aarde 6de jaar Eerste semester thema weer en klimaat Tweede semester thema kosmografie p.2 Hoe wordt dit jouw favoriete vak? p.4 Hoe wordt dit jouw favoriete vak? p.4  Hoofdstuk 1 Waaruit bestaat onze atmosfeer? Mindmap Definities (3) atmosfeer p.8  Definities  Weer = hier en nu  klimaat = groter gebied en min. 30 jaar  Atmosfeer  = dampkring  Zwaartekracht  aardrotatie  Stikstofgas > zuurstofgas  Mindmap Definities (3) atmosfeer ozon p.8  Ozon  3 atomen zuurstof (O3)  Beschermlaag tegen UV  Zonder: kankers, aantasting zeeleven, …  Vorming: O2 + UV => 2 O O + O2 => O 3  Wordt afgebroken door chloorfluorkoolstofverbindingen (CFK’s)  Gat in de ozonlaag Mindmap Definities (3) atmosfeer Montrealprotocol ozon p.8  Montrealprotocol 1989 Wereldwijd verbod op CFK’s succesvol Oefeningen p.10-13 Oefening 1 Oefening 2 Oefening 3 Oefening 4 (deel 1) Oefening 4 (deel 2) p.13 Kaartoefening p.14  Begrippenlijst Weer Klimaat UV Ozon CFK Smog montrealprotocol p.15  Begrippenlijst Mogelijke antwoorden niet in volgorde:  Totaalverbod op CFK’s  ultraviolet  Gemiddelde weertoestand over een periode van 30 jaar  Toestand van de atmosfeer op een bepaalde plaats en tijd  Chloorfluorkoolstofverbindingen die ozon afbreken  Indien vervuilende stoffen door de zon worden omgezet naar ozon  Een verbinding van drie zuurstofatomen p.15  Begrippenlijst: correcte antwoorden Weer Toestand van de atmosfeer op een bepaalde plaats en tijd klimaat Gemiddelde weertoestand over een periode van 30 jaar UV ultraviolet Ozon Een verbinding van drie zuurstofatomen CFK Chloorfluorkoolstofverbindingen die ozon afbreken Smog Indien vervuilende stoffen door de zon worden omgezet naar ozon Montrealprotocol Totaalverbod op CFK’s p.15  Hoofdstuk 2: Waar komt onze warmte vandaan? p.16 Mindmap motor warmte p.19  Motor = zon => elektromagnetische straling Stralingsbalans = inkomende kortgolvige straling – uitgaande langgolvige straling p.19 Mindmap motor warmte stralingsbalans p.19 stralingsbalans  Geel = kortgolvig  Rood = langgolvig  Evenwicht atmosfeer – ruimte  In = 100 (zon)  Uit = 70 (verlaten atmosfeer) + 5 (reflectie opp.) + 25 (reflectie wolken)  Evenwicht binnen atmosfeer  In = 45 (absorptie opp.) + 88 (broeikasgassen)  Uit = 104 (IR op opp.) + 29 (convectie, condensatie)  Klimaatverandering = balans weg p.19  Mindmap motor warmte albedo stralingsbalans p.19 albedo Terugkaatsing Oppervlakken Vulkanische uitbarsting Vicieuze cirkel p.19  Begrippenlijst Insolatie stralingsbalans Albedo Broeikasgassen Infrarood licht p.21  Aan het werk! Hoofdstuk 2 Begrippenlijst p. 21 Verbetering Online oefeningen + taak open boek Hoofdstuk 3 Handleiding mindmap invullen a.d.h.v. theorie p. 22-25 Afgeven einde van de les met naam  Begrippenlijst mogelijke antwoorden niet in volgorde Gassen in de atmosfeer die warmtestraling kunnen absorberen Hoeveelheid zonneschijn die ontvangen wordt Niet waarneembare elektromagnetische straling het verschil tussen inkomende kortgolvige en uitgaande langgolvige straling lichtweerkaatsingsvermogen p.21  Begrippenlijst: verbetersleutel  Insolatie  Hoeveelheid zonneschijn die ontvangen wordt  Stralingsbalans  het verschil tussen inkomende kortgolvige en uitgaande langgolvige straling  Albedo  Lichtweerkaatsingsvermogen  broeikasgassen Gassen in de atmosfeer die warmtestraling kunnen absorberen  Infrarood licht Niet waarneembare elektromagnetische straling p.21 Hoofdstuk 3 Welke factoren beïnvloeden de temperatuur op aarde?  Mindmap (7) Breedteligging Culminatiehoogte en seizoenen Tijdstip van de dag Hoogteligging en reliëf Ligging tegenover de zee (stromingen) Bewolking en stof Bodem en vegetatie p.26  Aan het werk! Mindmap p. 26-27 Oefeningen p. 28 Kaartoefening p. 29 Gebruik Begrippenlijst p. 30 laptop Verbetersleutel H3 papier toegestaan! Online oefeningen Taak open boek (laatste 10 min.)  Aan het werk! Bespreking inhoud hoofdstuk 3 + notities Handleiding verbetersleutel (ss) Mindmap p. 26-27 Oefeningen p. 28 Kaartoefening p. 29 Begrippenlijst p. 30  Breedteligging Evenaar: kortere weg & kleiner oppervlak p.26  Culminatiehoogte en seizoenen CH: Zomer: hoger Winter: lager p.26  Tijdstip van de dag 12u: max. zonnestraling 15u: max. T p.26  Hoogteligging en reliëf Hoe hoger => hoe kouder Oriëntatie flanken p.26 Ligging tegenover de zee (stromingen)  Evenaar: warm water  Richting NO => verdampen => warme wind naar Europa  Koude en zoute water naar NY p.26  Bewolking en stof Warmte wordt vastgehouden door: - bewolking - stof - gebouwen p.26  Andere factoren  Water is milderende factor  Zandbodems (geen water)  Vegetatie (veel water)  Windrichting (landlucht  zeelucht) p.26  Mindmap Breedteligging Culminatiehoogte en seizoenen Tijdstip van de dag Hoogteligging en reliëf Ligging tegenover de zee (stromingen) Bewolking en stof andere p.26  Aan het werk! Bespreking inhoud hoofdstuk 3 + notities Handleiding mindmap verbetersleutel Mindmap p. 26-27 Oefeningen p. 28 Kaartoefening p. 29 Begrippenlijst p. 30 Oefeningen  Oefening 1 Bij een hogere breedteligging leggen de zonnestralen een langere weg af. Bij een hogere breedteligging wordt de straling over een groter oppervlak uitgesmeerd. p.28 Oefening 2 Tussen 6 uur en 18 uur Om 12 uur Tussen 15 uur en 17 uur Tussen 18 uur en 6 uur p.28 Kaartoefening p.29  Begrippenlijst Culminatiehoogte Troposfeer THC CBD UHI p.30  Begrippenlijst Culminatiehoogte Grootste hoogte van de zon boven de horizon Troposfeer Onderste luchtlaag waar het weer zich afspeelt THC Thermohaliene circulatie CBD Central business district UHI Urban heat island effect p.30 Hoofdstuk 4: Hoe beïnvloedt water onze atmosfeer?  Mindmap luchtvochtigheid water p.35  Luchtvochtigheid  Oververzadigd  onverzadigd  Absolute vochtigheid  Relatieve vochtigheid  50% = droge lucht  80-90% = vochtige lucht  100% = kans op neerslag p.35  Mindmap luchtvochtigheid water Watercyclus p.35  Watercyclus Evapotranspiratie Evaporatie transpiratie Condenseren (wolken) Ongelijke neerslagverdeling vegetatie p.35  Mindmap luchtvochtigheid water Zure Watercyclus neerslag p.35  Zure neerslag SO3 + H2O => H2SO4 NO3 + H2O => HNO3 Aantasting naaldbomen calciumhoudende gebouwen p.35  Mindmap luchtvochtigheid water Zure Watercyclus neerslag p.35  Begrippenlijst: mogelijke antwoorden  Verdamping van water  Absolute vochtigheid  Faseovergang van gas naar vloeistof  De lucht bevat minder waterdamp dan de maximale hoeveelheid  Relatieve vochtigheid  De lucht bevat meer waterdamp dan de maximale hoeveelheid  Afgifte van waterdamp door planten p.39  Begrippenlijst  Oververzadigd  De lucht bevat meer waterdamp dan de maximale hoeveelheid  Onverzadigd  De lucht bevat minder waterdamp dan de maximale hoeveelheid  AV Absolute vochtigheid  RV Relatieve vochtigheid  Evaporatie  Verdamping van water  Transpiratie  Afgifte van waterdamp door planten  Condensatie  Faseovergang van gas naar vloeistof p.39 Oefeningen  Oefening 1  Hoe hoger de temperatuur, hoe hoger de absolute luchtvochtigheid moet zijn om oververzadigd te worden en dus te beginnen neerslaan. 2 3 6 12 24 42  Oefening 2 Convectieve neerslag Orografische neerslag Moessonregens Frontale neerslag Convectieve neerslag - zenitale regen - opwarming door loodrechte zonnestralen - meestal aan evenaar - condensatie - kort en krachtig en plaatselijk  Orografische neerslag - lucht wordt door reliëf verplicht om te stijgen, afkoeling, condensatie - aan de zeezijde van kustgebergten  Frontale regens  - cyclonale regens  - frontvlak tussen warme, vochtige lucht en koude, droge lucht  Moessonregens zomer: opwarming land, warme lucht stijgt, Ldrukgebied oceaan = kouder, lucht daalt, Hdrukgebied wind: van H naar L = van zee naar land winter omkering drukzones, droog op het land http://www.classzone.com/books/earth_science/terc/content/visualizations/es 2402/es2402page01.cfm?chapter_no=visualization  Oefening 3 NO2 en SO2 Een wolk is een verzameling van waterdamp H2SO4 en HNO3 Het afvallen van naalden, oplossen van gesteenten (standbeeld ofgebouw) kalksteen = calciumhoudend Reactievergelijkingen zure neerslag  Materiaalcontrole Op de bank: Schrijfgerief in pennenzak 1 punt Cursus 1 punt Map 1 punt Agenda 1 punt H5: Hoe beïnvloeden de luchtstromingen het weer op aarde? p.40 Mindmap fronten Lucht- stromingen p.47 Fronten = scheidingslijn Koudefront Warmtefront occlusiefront p.47 Mindmap fronten luchtdruk Lucht- stromingen p.47  Luchtdruk Barometer Drukkracht atmosfeer Millibar = 1hPa Normaal = 1 atm = 1013 hPa Isobaren Lagedrukgebied Depressie Cycloon Hogedrukgebied anticycloon p.47 Mindmap fronten luchtdruk Lucht- stromingen wind p.47  Wind Corioliseffect Noordelijk halfrond = wijzerszin rond H Zuidelijk halfrond = wijzerszin rond L Wind van H naar L Krachtig isobaren kort bij elkaar p.47  Mindmap fronten luchtdruk Lucht- stromingen Luchtcirculatie wereld wind p.47  Luchtcirculatie wereld  Hadley cel  Ferrelcel  Polaire cel  Evenaar => convergeren  ITCZ  Onstabiel weer https://www.youtube.com/watch?v=XzWteUpTpu8 p.47  Mindmap fronten Luchtsoorten West-Europa luchtdruk Lucht- stromingen Luchtcirculatie wereld wind p.47 Luchtsoorten West-Europa  neerslag  Maritiem (grote kans op buien)  Continentaal (kleine kans op buien  temperatuur  Arctisch (vanuit polen)  Polair (vanuit gematigde breedtes)  Tropisch (vanuit tropen) p.47  Mindmap fronten Luchtsoorten West-Europa luchtdruk Lucht- stromingen Luchtcirculatie wereld wind p.47  Oefeningen p. 49-52  cursus  L L H H Conclusie: ZW wind (afkomstig van ZW)  Maritiem (Atlantische oceaan) dus veel kans op neerslag  Polair (gematigde breedtes) dus gematigde temperatuur p.49  Aan het werk Oefeningen p. 52 Begrippenlijst p. 53  Begrippenlijst Front Occlusiefront hPa isobaar Cycloon Anticycloon Corioliseffect ITCZ p.53  Begrippenlijst: mogelijke antwoorden Afbuiging van voorwerpen door draaiing van de aarde Lagedrukgebied of depressie Een lijn van gelijke druk hogedrukgebied Scheidingslijn Intertropische convergentiezone hectoPascal = eenheid van luchtdruk Gemengd front waarbij het koudefront het warmtefront inhaalt p.53  Begrippenlijst: verbetersleutel  Front  scheidingslijn  Occlusiefront  Gemengd front waarbij het koudefront het warmtefront inhaalt  hPa  hectoPascal = eenheid van luchtdruk  Isobaar  Een lijn van gelijke druk  Cycloon  Lagedrukgebied of depressie  Anticycloon  hogedrukgebied  Corioliseffect  Afbuiging van voorwerpen door draaiing van de aarde  ITCZ  Intertropische convergentiezone p.53  loodrecht warm Hadley polaire Ferrel Oefening 3+4 Oefening 5 Oefening 6