Trachea ve Bronşların Anatomisi PDF

TRACHEA VE BRONŞLARIN ANATOMİSİ Solunum yollarının larynxten sonra gelen bölümüdür. 6. boyun omuru ile 4. göğüs omurunun alt kenarı seviyesinde bulunur. Yaklaşık 10-11cm uzunluğunda ve 2 ila 2.5 cm çapındadır. trachea Çocuklarda biraz küçük olan trachea, erişkinlere oranla daha d...

TRACHEA VE BRONŞLARIN ANATOMİSİ Solunum yollarının larynxten sonra gelen bölümüdür. 6. boyun omuru ile 4. göğüs omurunun alt kenarı seviyesinde bulunur. Yaklaşık 10-11cm uzunluğunda ve 2 ila 2.5 cm çapındadır. trachea Çocuklarda biraz küçük olan trachea, erişkinlere oranla daha derinde ve hareketli olarak bulunur. Trachea bronchus omurunda 4göğüs principalis dexter ve bronchus principalis ayrılırlar sinister olmak üzere ikiye ayrılarak sonlanır. Bu ayrılma noktasına tub bifurcatio trachea bifurcatio trachea denir. bronchus principalis dexter bronchus principalis sinister  16-20 adet cartilagines tracheales adı verilen cartilagines kıkırdak halkalardan tracheales oluşur. Bu halkaları birbirine lig. anulare bağlayan bağ dokusuna lig. anulare denir. Trachea kıkırdaklarının iki veya daha fazlası birbirleriyle kaynaşabilir ve uçları da çatallı olabilir. Elastik olan bu kıkırdaklar ileri yaşlarda kemikleşebilir. Kıkırdak halkalar U şeklinde olup 4 mm. yüksekliğinde 1 mm. kalınlığındadır ve arka kısımları açıktır. Bu açık kısım bağ dokusu tarafından kapatılır paries membraneceus adını alır. paries membraneceus Paries membraneceus içerisinde M. trachealis adı verilen düz kas lifleri bulunur. Bu kasın lifleri longitudinal ve transvers olmak üzere iki yönde uzanır. Longitudinal lifler seyrek ve yüzeyelde bulunur. Transvers lifler ise daha sık ve derinde kıkırdağın iki ucu arasında bulunur. Trachea mukozası yukarıda larynx’in, aşağıda ise bronşların mukozası ile devam eder. Mukoza yüzeyelde silli silindirik epitel özelliğindedir. Bu sillerin hareket yönü aşağıdan yukarıya doğrudur.  Trachea seyri sırsında iki kısma ayrılır. 1- Pars cervicalis (boyunda bulunan parçası) 2- Pars thoracica (göğüs içerisindeki parçası) Pars cervicalis Pars thoracica Pars cervicalis: Ön tarafta; Isthmus gl. thyroidea, Isthmus gl. thyroidea v. thyroidea inferior, a. thyroidea ima, m. sternohyoideus, m. sternothyroideus, fascia pretrachealis ve arcus venosus juguli ile, Arka tarafta; Oesophagus ile, Yan tarafta; A. carotis communis, n. laryngealis recurrens gl. thyroidea’ nın yan lobları, a. thyroidea inferior ve n. laryngealis recurrens ile komşudur. gl. thyroidea A. carotis communis  Pars throcica: Ön tarafta; Manubrium sterni, thymus artıkları, v. brachiocephalica sinistra, arcus aorta, Truncus brachiocephalicus carotis communis sinistra ve plexus cardiacus profundus ile  A. carotis communis Truncus brachiocephalicus sinistra Arcus aortae Arka tarafta; Oesophagus ile, Sağ tarafta; Pleura, n. vagus dexter, truncus brachiocephalicus ile, truncus brachiocephalicus n. vagus dexter Sol tarafta; N. laryngealis recurrens, arcus aortae, a. carotis communis sinistra ve a. subclavia sinistra ile komşudur. N. laryngealis a. carotis communis sinistra recurrens a. subclavia sinistra Trachea arcus aortae N. vagus Uygun ve yeterli bir hava yolu temin etmek için soluk borusunun ön duvarında bir açıklık ortaya çıkarmak amacıyla yapılan ameliyata trakeotomi denir. Böyle bir ameliyattan sonra hasta nefesini boynundaki bu delikten alıp verir. Bu deliğin küçülmemesi için de hastalar da bu deliğe gümüş bir kanül yerleştirirler. Trakeotomi ya geçicidir ya da kalıcı/Geçici trakeotomiler ya tedavi amacıyla ya da ileride ortaya çıkabilecek bir solunum yetmezliğine engel olmak için yapılır. Bu cins trakeotomiler genellikle boyun ve gırtlak ameliyatlarından önce, gırtlak yabancı cisimlerinde, koma durumlarında, bazı kas hastalıklarında uygulanır. Hastalık ya da tedavi bittikten sonrada delik kapatılır ve hasta eski durumuna döner. Gırtlağın tamamının çıkartıldığı durumlarda ise trakeotomi kalıcıdır. Hasta hayatı boyunca bu delikten solunumunu yapacaktır.  Bronchus Solunum sisteminin trachea’dan sonra gelen parçasıdır. Yalnız solunum işi ile ilgilidir. Dördüncü göğüs omurunun alt kenarı hizasında trachea’nın çatallandığı yerde (bifurcatio trachea) meydana gelen bronşlara bronchus principalis dexter ve bronchus principalis sinister adı verilir. Bronchus principalis dexter’ de 6 ile 8 adet, Bronchus principalis sinister’de ise 9 ile 12 adet kıkırdak bulunur. Bunlar trachea’nın kıkırdaklarından daha kısa ve dardır fakat aynı şekil ve dizilim gösterir.  bifurcatio trachea bronchus principalis dexter bronchus principalis sinister İki bronş arasında açıklığı aşağıya bakan açı ortalama 70o’dir (şahsa göre 50-100o arasında değişebilir). Bifurcatio trachea’nın iç yüzünde ve çatallanma yerinin ortasındaki çıkıntıya carina tracheae adı verilir. Bu çıkıntı biraz sol tarafa meyletmiş durumda olmasından dolayı broncus principalis dexter trachea’nın bir devamı gibi görülür. Bu nedenle trachea’ya kaçan yabancı cisimler genellikle sağ akciğere inerler. Bronchus principalis dexter ve sinister akciğere girince her bir loba giden lober bronşlara, lober bronşlar daha sonra segmental bronşlara ayrılırlar. Bunlarda dallanarak bronş ağacını (arbor bronchialis) meydana getirirler. Bronchus principalis dexter (sağ ana bronş): Soldakinden daha kısa, daha kalın ve daha diktir. 2.5 cm uzunluğunda ve 1.5 cm genişliğinde olup 5. göğüs omuru hizasında sağ akciğere hilus’undan girer. Yöneltisi vertical’e yakındır. Bronchus principalis dexter Önde a.v. pulmonalis ve v. cava superior, arkada aa. bronchales ile komşuluk yapar. Yukarıda v. azygos arkadan öne doğru geçerek v. cava superior’a açılır. Bronchus principalis dexter v. cava superior aa. bronchales 0 a. pulmonalis v. azygos 0 v. pulmonalis ön komşuluğu branşın soğana arkasından lerler oradan v cova super or a caller Bronchus principalis dexter akciğere girince her bir loba giden bronchus lobaris superior dexter, bronchus lobaris medius dexter ve bronchus lobaris inferior dexter’e ayrılır. Her T bir lober bronş ise segmental bronşlara ayrılır 5göğüs omurundan g rer bronchus lobaris superior dexter bronchus lobaris medius dexter bronchus lobaris inferior dexter’e  Bronchus principalis dexter 1- Bronchus lobaris superior dexter: a-Bronchus segmentalis apicalis, b-Bronchus segmentalis posterior c-Bronchus segmentalis anterior a1 2- Bronchus lobaris medius dexter: b1 c1 1 a- Broncus segmentalis lateralis b- Broncus segmentalis medialis a3 3- Bronchus lobaris inferior dexter: a2 2 a- Bronchus segmentalis superior b2 3 d3 b3 b- Bronchus segmentalis basalis medialis c3 [cardiacus] e3 c-Bronchus segmentalis basalis anterior d-Bronchus segmentalis basalis lateralis e-Bronchus segmentalis basalis posterior Bronchus pulmonalis dexter’in ön-arka bronkogram’da görünümü Bronchus principalis sinister (sol ana bronş): Sağ taraftakine oranla daha uzun (5 cm), daha ince (1 cm) ve yöneltesi daha oblik’tir. Bronchus principalis sinister  Önde a.v. pulmonalis, arkada aa. bronchiales ile komşudur. Yukarıda arcus aortae önden arkaya doğru geçer. Arcus aortae’nin altından geçerken oesophagus, ductus thoracicus ve pars descendens aortae’yi çaprazlar Arcus aortae oesophagus a. pulmonalis pars v. pulmonalis descendens aortae Bronchus principalis sinister  Arcus aortae Bronchus principalis oesophagus sinister ductus thoracicus Akciğere girince de her bir loba giden bronchus lobaris superior sinister ve bronchus lobaris inferior sinister olmak üzere iki dala ayrılır. bronchus lobaris superior siniste Fr bronchus lobaris inferior sinister  Bronchus principalis sinister 1- Bronchus lobaris superior sinister: a1 a-Bronchus segmentalis apico-posterior 1 b1 b- Bronchus segmentalis anterior 2 c- Bronchus segmentalis superior c1 a2 b2 d1 d- Bronchus segmentalis inferior c2 d2 2- Bronchus lobaris inferior sinister: a- Bronchus segmentalis superior b-Bronchus segmentalis basalis antero- medialis c-Bronchus segmentalis basalis lateralis d-Bronchus segmentalis basalis posterior Bronchus pulmonalis sinister’in ön- arka bronkogram’da görünümü A- Bronchus lobaris B- Bronchus segmentalis B C- Bronchiolus lobularis 1. Bronchiolus terminalis 2. Bronchiolus respiratorius C 3. Ductus alveolaris Saccus alveolaris Alveolus pulmonis 1 C 2 Acinus pulmonaris  BRONCHUS’LARIN YAPISI Tunica fibrocartilaginea: * Bronchus principhalis, bronchus lobaris ve bronchus segmentalisler at nalı şeklinde kıkırdak ile çevrili olup, açık olan arka taraflarını düz kas lifleri kapatır. * Bronchiolus’ların duvarındaki kıkırdak ise düzensizdir, çoğu elastik kıkırdaktır ve aralarında elastik bağ dokusu bulunur. ** Çapı 1 mm ve daha altında olan bronchiolus’ların duvarında kıkırdak bulunmaz.  BRONCHUS’LARIN YAPISI Tunica muscularis: * Seyirleri ve bulunma yerleri farklı da olsa, en ince bronchiolus’larda dahil olmak üzere düz kas lifleri bulunur. ** Alveol duvarında kas lifleri bulunmazken, alveolleri birbirinden ayıran bölmeler az miktarda düz kas lifi içerir.  BRONCHUS’LARIN YAPISI Tunica mucosa respiratoria: * Prizmatik hücreler, cilia’lar ve çanak hücrelerler bulunur. * Submukozada ise gll. bronchialis’ler yer alır. **Alveollerde cilia bulunmaz.  Bronkopulmoner segmentlerin klinik önemi * Tümör veya abse bu segmentlerden birinde lokalize kalabilir. Bu durumda akciğere fazla zarar vermeden segment çıkarılabilir. * Her bronkopulmoner segment visseral plevra ile devam eden bir bağ dokusu bölmesi ile sınırlanmıştır. Bu bağ dokusu bölmeleri komşu segmentlerden hava geçişini önler. Bir segmental bronkus tıkandığında o segment içindeki hava kan dolaşımına absorbe olur. Sonuçta segmental atelektazis (kollaps) ortaya çıkar.  * Malign tümör ve tüberküloz gibi enfeksiyonlar bağ dokusu bölmelerinden komşu segmentlere geçebilirler. O zaman bir lobun tamamının (lobektomi) veya bir akciğerin tamamının (pnömektomi) çıkarılması gerekebilir. * Akciğer enfeksiyonlarında doğal bir drenaj sağlamak için trakeabronşial ağacın dallanmasını çok iyi bilmek gereklidir.  Bronchiolus lobaris (2mm) 12-18 Akciğer adet acinusu; Bronchiolus terminalis (0.5 mm) - Bronchiolus respiratorius’lar, 2 - Ductus adet alveolaris'ler Bronchiolus respiratorius (0.3 mm) - Saccus Duvarlarında az miktarda alveolus pulmonis bulunur. alveolaris’ler Sadece havayı iletmez, gaz alışverişi de yaparlar Ductus alveolaris Alveollerin hepsi ductus alveolarislere açılır. Komşu alveoller, septum interalveolareler ile birbirlerinden ayrılır. Bazıları ikiye ayrılarak, bazıları ise ayrılmadan bir veya iki saccus alveolaris de sonlanırlar.  Acinus pulmonaris (Arbor alveolaris Akciğer asinusları) Bronchiolus terminalis Bronchiolus respiratorius Acinus pulmonaris Lobulus pulmonis; 12- 18 asinus oluşturur. Her taraftan bağ dokusu bir kapsülle sarılarak birbirinden ayrılmıştır.  ALVEOLLER Gaz alışverişinin yapıldığı yerlerdir. Difuzyon ile gaz alışverişinin kolay olması için kanla hava arasında bulunan duvar çok incedir. Alveollerin yapısı, kapillerlerin durumu ve yapısı bu ihtiyacı karşılayabilmek için çok uygun bir şekilde ayarlanmıştır. ALVEOLLER Arterleri: Boyun bölümünü a. thyroidea inferior, göğüs bölümünü a. bronchialis’ler besler. Bu iki arterin dalları birbiriyle anastomoz yaparlar. Venleri: Plexus thyroideus inferior’a açılırlar. Lenf drenajı: Nody lymphatici pretrachealis ve nody lymphatici paratrachealis’e dökülür. Sinirleri: N. vagus ve n. laryngealis recurrens’ten gelen parasympatic lifler ile truncus sympaticus’dan gelen sympatic lifler trachea’nın kasları ve mukozasında dağılırlar. Sympatic etki bronşları genişletir, parasympatic etki ise daraltır. Parasympatic etki aynı zamanda mukoz bezlere sekresyon yaptırır. ARBOR BRONCHIALIS -trachea -bronchus principalis (dex. ve sin.) -bronchus lobaris -bronchus segmentalis -bronchiolus lobularis (çap:2mm) -bronchiolus terminalis (çap:0.5mm) -bronchiolus respiratorius (çap:0.3mm) -ductus alveolaris BAŞARILAR DİLERİM