Les 1 Basisprincipes Salduz.pptx

Competentie 10.1 Een verhoor afnemen Les 1: Basisprincipes Salduz Docententeam Dhr. Kenny Van de Perre, procureur des Konings HINP Niko Dillen HINP Stef Van Gorp HINP Benjamin Freriks HINP Kevin Beeckaert HINP Jonas Vos HINP HINP Hilde De Smedt HINP Nathalie Van Malder HINP Patrick Steena...

Competentie 10.1 Een verhoor afnemen Les 1: Basisprincipes Salduz Docententeam Dhr. Kenny Van de Perre, procureur des Konings HINP Niko Dillen HINP Stef Van Gorp HINP Benjamin Freriks HINP Kevin Beeckaert HINP Jonas Vos HINP HINP Hilde De Smedt HINP Nathalie Van Malder HINP Patrick Steenackers INP Patrick Van Oosterwijck INP Anouck De Feyter Goede afspraken = Goede vrienden De leerstof is Cumulatief: Onderdelen gezien in de klas, vanaf dan parate kennis Autodidactisch: Les in de klas is een basis, zelfstudie uit de cursus is noodzakelijk Alle lessen KUNNEN beginnen met een vraagronde een test, een grote test volgt na afhandeling van de VOLLEDIGE Salduz GSM steeds op stil bij aanwezigheid, LAPTOP enkel inzake de les, bij ander gebruik zal deze niet langer toegestaan zijn ALLE documenten Salduz zijn steeds (door uzelf) beschikbaar tijdens de les Definitie van een verhoor Definitie van verhoor Vraaggesprek ( = geacteerd in proces-verbaal) tussen een ambtenaar met politiebevoegdheid en een persoon die rechtstreeks of onrechtstreeks kan betrokken zijn bij gebeurtenissen die de gerechtelijke overheden aanbelangen teneinde alle relevante informatie te verzamelen met als doel de waarheidsvinding en dit op de wijze door de wet bepaald Definitie van verhoor Dus enkel gerechtelijke finaliteit o opsporingsonderzoek o gerechtelijk onderzoek Louter administratieve controles, inspecties en verificaties op de naleving van de door de wet opgelegde verplichtingen ≠ Salduz Verhoren in kader administratieve procedures ≠ Salduz o verhoren inzake tucht o Adoptieonderzoek o Identiteit of onwettig verblijf  Definitie van verhoor Een verhoor is zaakgericht ondervragen betreffende o de kwalificatie van het misdrijf, o de bewijzen o de relevante bijzonderheden ervan Dus geen gesprek over koetjes en kalfjes (tenzij om te personaliseren  komt later aan bod) Verhoorde persoon wordt verzocht om persoonlijk in te staan voor zijn verklaringen  dus vraag om te ondertekenen  Definitie van verhoor Een verhoor impliceert :  een vraag- en antwoordsituatie  waarbij de verhoorder doelgericht onderzoek verricht, om inlichtingen te krijgen over de kwalificatie van het misdrijf, de bewijzen en relevante bijzonderheden ervan (alsook een verkennend gesprek indien het gaat om de feiten zelf)  door de verhoorder te leiden, sturen en interpelleren. Opmerking Onmiddellijk verhoor niet altijd noodzakelijk bij voldoende materiële bewijzen of getuigenissen  betrokkene ev. in kennis stellen dat hij kan vragen om verhoord te worden en hem aanraden een advocaat te  Definitie van verhoor Volgens Salduz Plus (Col 08/11 PG– versie herzien 24/11/2016) wordt verhoor gedefinieerd wanneer het een recht opent op bijstand van een advocaat): geleide ondervraging door een bevoegd persoon in een opsporings- of een gerechtelijk onderzoek van een persoon over misdrijven die hem ten laste kunnen gelegd worden met het oog op het verzamelen van bewijselementen en de waarheidsvinding straf aanleiding kan geven tot een vrijheidsbenemende straf Verhoor heeft slechts bewijswaarde van inlichtingen  Wat is geen verhoor Verzamelen inlichtingen tijdens 1ste fase onderzoek PD = beeldvorming van omstandigheden, rol betrokken personen en/of gevaren OO Voorbeelden (niet beperkt) inlichtingen buurtonderzoek rapporteren of noteren spontane of terloopse mededelingen informatieverwerving en eerste communicatie tussen PP en vermoedelijke verdachte nav: o interventie met doel zicht te krijgen op situatie o sporenonderzoek TP  Wat is geen verhoor Opsporingsverrichtingen die geen ondervraging inhouden Voorbeelden (niet beperkt)  Loutere toestemmingen (Hz, afname wangslijmvlies, bloed of haarwortels, ondergaan ademanalyse)  Kennisgevingen ivm IBN  Oslo - confrontatie (ev. nadien verhoren wel)  Telefonisch ingewonnen inlichtingen → in PV van inlichtingen  Vraag Pincode verdachte ≠ verhoor Opmerking : confrontatie is een verhoor fouilleringen en aantreffen wapens en vragen herkomst/bezit = verhoor!  Wat is geen verhoor  schriftelijk overgemaakte verklaringen  vragenlijsten waarin beperkte informatie wordt gevraagd  verklaringen die niet opgenomen worden in een verhoor (informatie die in RIR komt, CID-werking, …)  eigenhandig geschreven verklaringen (zonder steun of sturing van PP)  Wat is geen verhoor Voorbeelden  vragen gesteld door politie aan verkeersovertreders bv. nav alcoholcontrole of interventiepolitie nav vaststellingen  vordering van een deskundige  toestemming tot huiszoeking  minnelijke schikking verkeer  bevraging burgerlijke aansprakelijke  schriftproef  Wat is geen verhoor GAS  Gemeentelijke administratieve sancties worden ingedeeld in drie categorieën van inbreuken  Enkel verhoren betreffen de gemengde inbreuken moeten voldoen aan Salduz  gemengde inbreuken = artikelen van het SWB die in het politiereglement zijn opgenomen als vorm van kleine overlast Wettelijke basis Bevoegdheid tot verhoren  Verhoor is verrichting binnen onderzoek in strafzaken. Het is ondervraging van aangever, klager, getuige, verdachte, enz. door persoon die bevoegd is om proces-verbaal op te stellen betreffende een misdrijf, met oog op achterhalen van de waarheid en ten einde als bewijs in rechte te worden gebruikt.  Volgens art. 40 WPA stellen politieambtenaren (beperkt AP, AGP, OGP) processen-verbaal op, dus bevoegd om te verhoren.  Ook gerechtelijke overheid bevoegd zoals PdK of OR  Bloed- of aanverwantschap verbalisant met verhoorde ≠ oorzaak nietigheid maar niet gewenst  Beroepsgeheim  Afnemen verhoor valt onder beroepsgeheim ( Art. 458 Sw.)  Verplichting geheimhouding voor iedereen die beroepshalve medewerking verleent aan onderzoek (ook personen belast met administratieve taken, vertalers, stagiairs)  probleem Salduz mbt voorafgaand vertrouwelijk overleg  Niet voor personen die niet beroepshalve medewerking verlenen, zoals getuigen, derden, verdachten, burgerlijke partijen  Administratieve vermeldingen (naam/adres politie, notitienummer, datum PV, …) mag verbalisant doorgeven aan in zaak betrokken openbare besturen, verzekerings-maatschappijen, mutualiteiten, … Rechten van de verhoorde  Geen discriminatie ═ geen onderscheid tussen mensen op geen enkele grond (Art.14 EVRM, Art. 10 GW)  Iedere daad van willekeur die inbreuk maakt op de door de GW gewaarborgde vrijheden en rechten, bevolen of uitgevoerd door openbaar officier of ambtenaar, drager of agent van openbaar gezag : wanbedrijf (Art. 151 SwB)  Zorgvuldige en correcte bejegening van slachtoffers en hun verwanten (verwijzing slachtofferhulp)  ABP en AGP mogen aangehouden, gevangen of opgehouden personen niet blootstellen aan publieke nieuwsgierigheid (Art. 35 WPA) Rechten van de verhoorde  Verhoor door politie ≠ getuigenis en dus nooit onder eed  Vermoeden van onschuld ═  eenieder wordt voor onschuldig gehouden totdat zijn schuld volgens de wet bewezen is  bewijslast bij vervolgende partij  verdachte (of getuige of slachtoffer) mag zuiver passieve houding aannemen en mag liegen  verplichte vermelding van “recht tot zwijgen/niet beschuldigen”  Geen verplichting in te gaan op uitnodiging politie (≠ bevel tot medebrenging) Plichten van de verhoorde VERBODEN:  Slagen toedienen aan Agent Openbare Macht  Smaad door woorden, daden, gebaren of bedreigingen aan Agent Openbare Macht  Valse inlichtingen betreffende ernstige aanslagen:  hetzij mondeling, hetzij naamloos of ondertekend geschrift  wetens en willens gegeven  betrekking op bestaan gevaar voor aanslag personen/eigendommen waarop criminele straf is gesteld Plichten van de verhoorde  Valse aangifte kan bestanddeel uitmaken van oplichting (Art. 496 Sw.), bv. fictieve aangifte diefstal auto  Getuigenis in rechte (Art. 215 Sw.)  onherroepelijke wijze onder eed afgelegd  waarheid wordt vervalst  bedrieglijk opzet of oogmerk om te schaden  en nadeel kan ontstaan  Valse getuigenis voor OR ≠ niet strafbaar Verhoor – ongeoorloofde middelen  Fundamenteel recht op zwijgen ≠ verbod vragen ter stellen maar pressieverbod (verschil tussen toelaatbare beïnvloeding en ongeoorloofde pressie?)  Enkel gebruik bij feitenrechter van bekentenissen die op regelmatige wijze verkregen werden dus geen miskenning van materiële wettelijke voorschriften (═ misdrijf gepleegd door verbalisant met bedoeling bekentenis te verkrijgen, bv. schending briefgeheim)  Verhoor – ongeoorloofde middelen geen miskenning van algemene rechtsbeginselen ( ═ eerbied voor fysieke en psychische integriteit van verhoorde, bv. onthouden voedsel, drank, slaap,…)  geen miskenning van loyaliteit in bewijsvoering  beloven straffeloosheid  dreigen dat elke onjuiste mededeling strafrechtelijk zal vervolgd worden  verdachte onder ede tegen zichzelf laten getuigen  herhaalde belofte geen video-opname terwijl verhoor toch gefilmd wordt  Provocatie  leugens vertellen  suggestieve vragen stellen die niet in het verhoor worden opgenomen! Verhoor – ongeoorloofde middelen  Verhoor ≠ onrechtmatig indien verhoor bij verrassing en verhoorde perplex reageert (let wel: MOET conform Salduz)  Langdurig en intensief verhoren ≠ verboden maar geen foltering door onthouding voedsel, drank, slaap (Art. 3 EVRM)  Rookverbod behoudens uitzonderingen in verhoorlokaal zoals bij doorbraak in verhoor (omzendbrief GPI46 11/01/2006) Franchimont – algemeen Enkele noodzakelijke criteria voor een verhoor;  gelijktijdige aanwezigheid verbalisant en verhoorde op zelfde locatie (correcte uurvermeldingen, nalezen, verbeteren, wijzigen verhoor) ≠ tf ingewonnen inlichtingen)  er moet sprake zijn van ‘proces-verbaal van verhoor’ (geen apart PV, maar tekst maakt deel uit van authentieke akte ≠ louter invullen vragenlijsten, toestemmingen (Hz) of kennisgeving(IBN))  binding van de verhoorde aan de tekst van zijn verhoor (═ geleide ondervraging!) door (mogelijkheid) Franchimont – algemeen Enkele noodzakelijke criteria;  verhoren afgenomen binnen opsporings- of gerechtelijk onderzoek (objectieve elementen bewijs, kwalificatie, straftoemeting!) ≠ verhoren/verklaringen in administratief onderzoek en verhoren afgenomen in burgerlijke zaken.  verhoor ═ gebruik als bewijs in rechte (wordt meegedeeld)! ( in tegenstelling tot RIR’s, vertrouwelijke verslagen of proactieve inlichtingen)  verhoor ═ vorm van gesprek met bepaalde duur en mededelingen aan verhoorde die invloed hebben op gesprek  Specifieke situaties  Voorrang van rechtsmacht: contact Pdk voor verhoor!  Niet ambtshalve verhoren  Parlementair onschendbaar: Verhoor kan, maar geen dwang  Diplomatiek onschendbaar: Geen verhoor (kan wel indien er zelf wordt naar gevraagd  noteren in PV)  Advocaten: Buiten job als advocaat: altijd Als plaatsvervanger: zie voorrang van rechtsmacht Als curator in faillissement: altijd Over zaak waarin hij optreedt: enkel na opdracht PdK  Specifieke situaties  Medisch ongeschikt: Politie is niet medisch geschoold, dus medisch gaat steeds voor! Indien verhoor toch dringend  contact PdK  Beroepsgeheim: Als gewoon wordt verteld, geen probleem Geen dwang indien er geschermd wordt met beroepsgeheim Getuigenis in rechte (OR of bodemrechter)  spreekrecht (geen plicht) Dokter kan spreekplicht gebruiken bij spontane aangifte bij Pdk of OR + bij minderjarig slachtoffer van seksueel misdrijf (acuut en ernstig) Salduz Plus regelgeving 30 Salduz – historische context  Aanleiding “Arrest EHRM” (Straatsburg) dd. 27.11.2008  Yusuf Salduz betrof een Turkse minderjarige verdacht van politieke misdrijven versus Turkije (verklaring onder druk politie)  Sindsdien tientallen arresten gewezen met hetzelfde basisstandpunt, doch telkens met meer verfijnde criteria - deze arresten zijn bindend voor de lidstaten (dus ook België)  EHRM stelt in fine dat het recht van élke verdacht om toegang te hebben tot de bijstand van een advocaat vanaf het eerste politieverhoor tot de fundamentele elementen van een eerlijk proces behoort. Salduz – conclusie Europa  SALDUZ - arrest EHRM dd. 27/11/2008 Þ verdachte in precaire toestand Þ recht op advies vertrouwenspersoon Þ toegang tot advocaat vanaf het eerste politieverhoor VOLDOET AAN CPT STANDAARD (Europees Comité voor de Preventie van Foltering en Onmenselijke of Vernederende Behandeling of Bestraffing )  SALDUZ PLUS invoering sinds november 2016  Salduz – Categorieën van verhoor  Categorie I : slachtoffers/benadeelden, getuigen (Cat 1)  Categorie II : verdachten van feiten waar geen VHBstraf mogelijk is (Cat 2)  Categorie III : verdachte van feiten waar wel een VHBstraf mogelijk is (Cat 3/1 – Cat 3/2 – Cat 3/3 – Cat 3/5)  Categorie IV : ALLE van vrijheid beroofde verdachten (Cat 4 – Cat 4bis – Cat 4bis/2 – Cat 4ter – Cat 4ter ET – Cat 4quater – Cat 4quinquies)  Bepalingen voor ALLE categorieën §6 De volgende bepalingen zijn op alle verhoren van toepassing: 1) Het proces-verbaal vermeldt nauwkeurig: – tijdstippen verhoor – identiteit van de personen die in het verhoor tussenkomen, – tijdstip van hun aankomst en vertrek. – bijzondere omstandigheden 2) Bewoordingen aanpassen aan niveau verhoorde (kwetsbaarheid) Opmerking: administratief adres politie of tolken mogelijk  Bepalingen voor ALLE categorieën §6 De volgende bepalingen zijn op alle verhoren van toepassing: 3) bij einde verhoor – tekst lezen/voorlezen. Kans tot verbetering/aanvulling. Idem audio gefilmd verhoor. 4) Indien andere taal wenst uit te drukken kan :  beroep op beëdigd tolk  zelf verklaring laten noteren  verklaringen genoteerd in zijn taal (NIET voor slachtoffer of verdachte – tenzij officieel tweetalig) Naam beëdigd tolk in PV (+ tekent op verhoorblad)  Bepalingen voor ALLE categorieën §6 De volgende bepalingen zijn op alle verhoren van toepassing: 5) Wijziging hoedanigheid:  Procedure: Geen verdere vragen Verhoor afsluiten Nieuw verhoor starten in juiste categorie (met alle nieuwe rechten!)  Belang bepaling van de categorie van de te verhoren persoon (meest ingrijpende – verantwoordelijkheid verhoorder!!) 6) Het verhoor wordt geleid door de verhoorder – verplichting om beknopte mededeling aan advocaat te geven.  Bepalingen voor ALLE categorieën §6 De volgende bepalingen zijn op alle verhoren van toepassing: 7) De advocaat kan aanwezig zijn tijdens het verhoor, dat evenwel reeds een aanvang genomen kan hebben. Rol advocaat: Toezicht op:  zichzelf niet beschuldigen, verklaring af te leggen, te antwoorden of te zwijgen  Behandeling tijdens verhoor, vooral inzake ongeoorloofde druk of dwang  De kennisgeving van de beknopte mededeling en de mededeling van de rechten De advocaat kan op het verhoorblad melding laten maken van de schendingen  Bepalingen voor ALLE categorieën §6 De volgende bepalingen zijn op alle verhoren van toepassing: Rol advocaat:  De advocaat kan vragen dat een bepaalde opsporingshandeling wordt verricht of een bepaald verhoor wordt afgenomen.  Pertinente suggesties of opmerkingen formuleren mag.  Hij kan verduidelijking vragen over vragen die worden gesteld.  Hij kan opmerkingen maken over het onderzoek en over het verhoor.  Het is hem evenwel niet toegelaten te antwoorden in de plaats van de verdachte of het verloop van het verhoor te hinderen.  Mag verhoor herlezen bij afsluiten. Al deze elementen worden nauwkeurig opgenomen in  Bepalingen voor ALLE categorieën §6 De volgende bepalingen zijn op alle verhoren van toepassing: Rol advocaat - verhoorder:  Verhoorder moet niet alle vragen van advocaat beantwoorden (kaderen/motiveren)  Verhoorder kan redenen hebben om bep elementen nog niet mee te delen (troeven)  Verhoor mag geen pleidooi worden – juridische betwistingen door advocaat mag, maar geen discussie met verhoorder  Advocaat MOET zich “terughoudend” opstellen. Hij mag zich tot cliënt richten (echter geen verkapt vertrouwelijk overleg!)  Advocaat mag niet antwoorden ipv verhoorde  Advocaat mag zich niet verzetten tegen het stellen van een bep vraag  Advocaat moet naast verhoorde plaatsnemen  Bepalingen voor ALLE categorieën §6 De volgende bepalingen zijn op alle verhoren van toepassing: Schendingen door advocaat:  Verhoorder onderbreekt en maakt officiële opmerking  Bij volharding schending  verhoor stoppen en nog enkel décharge elementen noteren (tenzij verdachte afstand doet van zijn advocaat)  Schendingen noteren in PV  Advocaat mag eventuele schendingen of zijn opmerkingen nog steeds laten noteren  Specifieke verbieding van advocaat aan cliënt om verklaring af te leggen  noteren in verhoor + PV  Zelfde regels bij onmogelijk verhoor (ingeroepen door advocaat) wegens infrastructuur/lokalen.  Op ogenblik van beëindiging  PdK verwittigen (deze kan initiatieven nemen om verhoor toch nog verder te zetten)  PV dringend  Bepalingen voor ALLE categorieën §6 De volgende bepalingen zijn op alle verhoren van toepassing: 8) De advocaat is verplicht tot geheimhouding van de informatie tijdens de verhoren. 9) Inbreuken inzake vertrouwelijk overleg of bijstand van een advocaat zorgt voor nietigheid verhoor + “bewijzen” die er uit voortkomen Franchimont – art. 28quinquies Sv  Elke verhoorde heeft recht op kosteloze kopie tekst verhoor als hij het vraagt. Mededeling en antwoord verplicht vermeld in PV. Deze kopie mag aan advocaat worden gegeven.  Indien geen vraag, geen aflevering door politie  Enkel tekst verhoor geen voorblad met adm vermeldingen  Kopie onmiddellijk of overhandigd of opgestuurd binnen de maand (vanaf einduur verhoor)  Geen keuze kopie verhoor door verhoorde ═ definitief Franchimont – art. 28quinquies Sv  Weigering afgifte kopie ═ uitzonderlijk!  of collusie of belemmering v/h onderzoek of fysieke integriteit  gevolg : tekst ‘ AFGIFTE KOPIE TEKST VERHOOR GEWEIGERD’+ PV dringend (overmaken binnen de week)  Aanbevolen is onmiddellijke overhandiging  Indien afgifte om technische of andere redenen niet onmiddellijk kan, dan keuze verbalisant tot opsturen of afgifte tegen ontvangstbewijs binnen de maand (uitzonderlijk per aangetekend schrijven indien vrees voor verkeerde bestemming)  Opsturen enkel naar adres vermeld door verhoorde in verhoor ( beroepsgeheim!) Franchimont – art. 28quinquies Sv  Niet (tijdig) opgehaalde kopieën moet politie na verstrijken termijn alsnog opsturen  Afgiftebewijzen worden door politie bijgehouden, niet overgemaakt Parket  PK kan afgifte uitstellen voor eenmaal hernieuwbare periode van drie maanden indien;  gevaar voor collusie  gevaar voor belemmering onderzoek (benadering verhoorde door derden)  gevaar fysieke integriteit verhoorde of vermelde personen in verhoor Franchimont – vermeldingen verhoor “niet verplicht kan worden zichzelf te beschuldigen” niet verplicht belastende informatie over de feiten mee te delen, zowel voor verdachte als slachtoffer (vb: wederzijdse slagen) Franchimont – vermeldingen verhoor “zijn verklaringen als bewijs in rechte kunnen worden gebruikt” Tweedelige betekenis: Rechter kan rekening houden met de verklaring Iedereen die van rechtswege inzagerecht heeft kan verklaring inzien Franchimont – vermeldingen verhoor "kan vragen dat alle vragen die hem worden gesteld en alle antwoorden die hij geeft, worden genoteerd in de gebruikte bewoordingen" Letterlijke weergave van alles wat gezegd wordt Franchimont – vermeldingen verhoor “kan vragen dat een bepaalde opsporingshandeling wordt verricht of een bepaald verhoor wordt afgenomen” VB: Verhoorde kan vragen een HZ uit te voeren, iemand anders te verhoren,… Kan onmiddellijk of later uitgevoerd worden, ambtshalve of in opdracht Franchimont – vermeldingen verhoor " gebruik mag maken van de documenten in zijn bezit, zonder dat daardoor het verhoor wordt uitgesteld en dat hij, tijdens de ondervraging of later, mag vragen dat deze documenten bij het proces-verbaal van het verhoor of bij het dossier worden gevoegd." VB: bijvoegen van doktersbriefje, afdruk van een camerabeeld,…