İş Kazaları ve Sigortalılık PDF

İş Kazaları ve Sigortalılık Öğr. Gör. Esra Nur TÜRKMEN İş kazasına uğrayan kişinin 5510 sayılı Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanunu (SSGSSK) kapsamında sigortalı sayılması ve sigortalılık koşullarının sağlanması, iş kazasının tespiti açısından önemli bir husustur. Sigortalı...

İş Kazaları ve Sigortalılık Öğr. Gör. Esra Nur TÜRKMEN İş kazasına uğrayan kişinin 5510 sayılı Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanunu (SSGSSK) kapsamında sigortalı sayılması ve sigortalılık koşullarının sağlanması, iş kazasının tespiti açısından önemli bir husustur. Sigortalı Sayılması ve Kazaya Uğraması İşyerinde Meydana İş Nedeniyle Meydana Gelen Kazalar Gelen Kazalar Sigortalının işyerinde bulunduğu Sigortalının işveren talimatı ile sırada uğradığı kaza, iş kazası veya işin gereği olarak işyeri dışına sayılır. Kaza olayının iş saatleri çıkması sırasında uğradığı kaza da içinde gerçekleşmesi şart değildir. iş kazası sayılır. Örneğin, mali Örneğin, öğle arasında işyeri müşavirin yanındaki sigortalının bahçesinde düşen sigortalı veya vergi dairesine giderken geçirdiği sarhoş haldeyken kendisini trafik kazası da iş kazası yaralayan sigortalı da iş kazası kapsamındadır. kapsamındadır. Bağımsız Çalışanların Kazaları İşveren tarafından yürütülen iş nedeniyle kendi adına ve hesabına bağımsız çalışan sigortalıların uğradığı kazalar da iş kazası sayılır. Burada önemli olan sigortalının işin gereğini yerine getirirken kaza geçirmesidir. İşyerinden Uzakta Kazaya Uğrama Sigortalının, işveren tarafından görevli olarak işyeri Örneğin, işveren tarafından sigortalının toplantı için dışında başka bir yere gönderilmesi durumunda, asıl başka bir şehre gönderilmesi halinde, boş zamanlarını işini yapmaksızın geçen zamanlarda başına gelen her normal bir yaşantı içinde kalmak koşuluyla sinemaya, olay iş kazası sayılacaktır. Bu durum, sigortalının kahveye giderek değerlendirmesi sırasında başına yapılan görev sebebiyle işyeri dışında olmasından gelen olay da iş kazası kapsamında değerlendirilecektir. kaynaklanmaktadır. Emziren Kadın ve Taşıtla Gidiş Geliş Sırasında Kazaya Uğrama Emziren Kadın Taşıtla Gidiş Geliş Sigortalının Kazası Sırasındaki Kazalar 4857 İş Kanunu'na göre, kadın Sigortalıların, işveren tarafından işçilere bir yaşından küçük sağlanan taşıtla işin yapıldığı yere çocuklarını emzirmeleri için günde getirilip götürülmeleri sırasında toplam bir buçuk saat süt izni başlarına gelen olay da iş kazası verilir. Bu süre içinde başına gelen sayılır. Taşıtın işverenin olay iş kazası sayılır, örneğin mülkiyetinde olması şart değil, emzirme izni sırasında yolda düşüp işverenin zilyetliğinde olması ayağını kıran kadın sigortalının yeterlidir. durumu iş kazası kapsamına girer. Emziren Kadın ve Taşıtla Gidiş Geliş Sırasında Kazaya Uğrama Emziren Annelerin Özel Durumu Taşıtla Gidiş Geliş Sırasında Kazalar Kazaların Çocuğa Etkisi Emziren anneler, iş kazası kapsamında Ayrıca emziren annelerin işe gidiş ve Emziren annelerin uğradıkları iş kazaları, değerlendirilen kazalardan farklı bir dönüşte taşıtla ulaşımı sırasında doğrudan veya dolaylı olarak çocuklarını muameleye tabi tutulur. Çünkü emziren geçirdikleri kazalar da iş kazası da etkileyebilir. Bu nedenle, bu tür annelerde bedensel veya ruhsal bir zarar kapsamında değerlendirilir. Bu kazalar, kazaların sebep olduğu maddi ve manevi doğması durumu, doğrudan ya da dolaylı sigortalının işle doğrudan bağlantılı olması zararlar, en ince ayrıntısına kadar olarak çocuğa da yansıyabilir. nedeniyle güvence altına alınır. incelenerek tazmin edilir. Meslek Hastalığı Tanımı Tanım Tekrarlanan Durum Meslek hastalığı, Meslek hastalığında sigortalının çalıştığı veya tekrarlanan bir durum söz yaptığı işin niteliğinden konusudur, bu da iş dolayı tekrarlanan bir kazasından farkını sebeple veya işin yürütüm oluşturur. İş kazası aniden şartları yüzünden uğradığı ve beklenmedik şekilde geçici veya sürekli meydana gelirken, meslek hastalık, bedensel veya hastalığında tekrarlanan ruhsal engellilik halleridir. bir süreç vardır. Nedenler Meslek hastalığına neden olan başlıca unsurlar, çalışılan işin niteliği ve işin yürütüm şartlarıdır. İşin tekrarlanan özellikleri ve olumsuz çalışma koşulları meslek hastalığına yol açar. Meslek Hastalığı Tanımı Meslek hastalığı, belirli bir işin yürütülmesi sırasında tekrarlanan hareketler, maruz kalınan kimyasal maddeler veya aşırı zorlanma nedeniyle ortaya çıkan ve işin yapılması ile ilişkili olan hastalıklardır. Bu tür hastalıkların gelişmesi için genellikle uzun bir maruziyet süresi gerekir. Meslek hastalıkları, sigortalının işinden dolayı bedensel veya ruhsal zarar görmesi sonucu ortaya çıkar. Hastalığın işle ilişkili olduğunun belirlenmesi için belirli unsurların yerine getirilmesi gerekir.  Meslek Hastalığı Unsurları 1 Maruz Kalma 2 Etki Süresi Meslek hastalığının ortaya çıkması için Meslek hastalığı oluşumu için, belirli bir mesleki etmene (fiziksel, mesleki etmene maruz kalma kimyasal, biyolojik, ergonomik veya süresi de önemli bir unsurdur. Kısa psikososyal) belirli bir süre ve süreli maruz kalmalar genellikle yoğunlukta maruz kalınması gerekir. meslek hastalığına yol açmaz. 3 Kişisel Yatkınlık Aynı mesleki etmene maruz kalan kişilerin hepsinde meslek hastalığı oluşmayabilir. Kişinin genetik yapısı, sağlık durumu, beslenme alışkanlıkları gibi faktörler de etkilidir. Kaza Sıklık ve Ağırlık Oran 100 10 Sıklık Ağırlık Her 100 çalışandan meydana Her 10 kazada meydana gelen gelen iş kazası sayısı iş günü kaybı İş kazaları, sıklık ve ağırlık oranları olmak üzere iki ölçü ile değerlendirilir. Sıklık oranı, çalışan başına düşen kaza sayısını gösterirken, ağırlık oranı ise her 10 kazada kaybedilen iş günü sayısını ifade eder. Bu oranlar, iş sağlığı ve güvenliği uygulamalarının etkinliğini değerlendirmede önemli rol oynar. İş Kazalarının Temel Nedenleri Yaş Faktörü Cinsiyet ve Medeni Durum Statü ve Mevki İş kazalarındaki risk, yaşla ters Cinsiyet de iş kazası riskini etkiler. Çalışanın iş yeri içindeki statüsü ve orantılıdır. Genç işçiler, tecrübesizlik, Erkek işçiler, kadınlara göre daha mevkisi de kaza riskini etkiler. Kıdemli dengesiz davranışlar ve düşük fazla riskli davranışlar sergileyebilir. ve deneyimli işçiler genellikle daha güvenlik farkındalığı nedeniyle kaza Medeni durum da önemli bir faktördür güvenli davranışlar sergiler, ancak riskine daha açıktır. Yaşlanan işçiler - evli ve aile sorumluluğu olan işçiler, bazen aşırı güven duygusu da ise fiziksel ve zihinsel bekârlardan daha dikkatli olma tehlikeli olabilir. yeteneklerindeki azalma nedeniyle eğilimindedir. daha savunmasız hale gelebilir. Yaş Faktörü ve İş Kazaları Sosyal Güvenlik Kurumu (SGK) verilerine göre, iş kazalarının en fazla 18-29 yaş grubunda meydana geldiği görülmektedir. Genç çalışanların deneyimsizliği, risk algısının düşüklüğü ve dikkatsizliği bu durumun temel nedenleri arasında yer almaktadır. Bununla birlikte, yaş ilerledikçe tecrübe ve sorumluluk bilincinin artması, iş kazalarının azalmasında etkili olmaktadır. 30 yaş ve üzeri çalışanlarda iş kazası sayısının giderek azalması bu durumu doğrulamaktadır. Cinsiyet ve Medeni Durum Faktörleri Cinsiyet Medeni Durum İş kazalarının meydana Ailevi sorumlulukları olan ve eş gelmesinde etkili olan bir faktör ile çocukların sorumluluğunu de çalışanın cinsiyetidir. hisseden işçilerin, işlerini Kadınların iş piyasasında sayısal yaparken güvensiz koşulları ve olarak daha az yer almaları ve davranışları deneme eğilimleri ağır, tehlikeli işlerde daha düşüktür. Bu nedenle, çalıştırılmalarının yasak olması medeni durum da iş kazalarının gibi nedenler, cinsiyet meydana gelmesinde etkili bir faktörünün iş kazalarındaki faktördür. rolünü açıklamaktadır. Statü ve Mevki Faktörü Genellikle işçilerin işyerinde artan statülerine ve sorumlu mevkilere yükselmelerine bağlı olarak daha az tehlikeli işlerde çalışmaları nedeniyle yüksek statüdeki işçilerin iş kazasına uğrama ihtimalinin daha az olduğu görülmektedir. Buna karşılık, düşük statü ve mevkide çalışan vasıfsız işçilerin (nitelik gerektirmeyen işlerde çalışan işçilerin) iş kazasına uğrama ihtimallerinin daha yüksek olduğu bilinmektedir. Bu durum, işyerindeki hiyerarşik yapı ve çalışanların sorumluluklarındaki farklılıklardan kaynaklanmaktadır. Fizyolojik Faktörler Fiziksel Yetersizlikler Fiziksel Uyumsuzluk Uykusuzluk En önemlileri görme ve işitme Çalışanın bedensel yapısı ile işin Yetersiz uyku, çalışanın dikkatinin kayıplarıdır. Görme yeteneği ile kaza gerektirdiği nitelikler arasındaki dağılması, tepki hızının azalması gibi sıklığı arasında yakın bir ilişki uyumsuzluk, iş kazalarının önemli olumsuz etkiler yaratarak iş kazası bulunmaktadır. İşitme yeteneği nedenlerinden biridir. Bu durum riskini artırır. Çalışanın iş gücü ve standardın üstünde olan işçilerin kişinin işi yapma yeteneğini olumsuz verimi de düşer. işitme kayıpları olan işçilere göre iş etkileyebilir. kazasına uğrama ihtimali daha düşüktür. Fiziksel Uyumsuzluk ve Uykusuzluk Fiziksel Uyumsuzluk Uykusuzluk İşçinin kendi özelliklerine en uygun işi seçmesi, başarılı Uykusuzluk, kişinin fiziksel gücünü ve direncini azaltır, olabilmesi ve iş kazalarının önlenmesi için önemlidir. dikkat eksikliği ve konsantrasyon kaybına neden olur. Fizyolojik uyumsuzluk, beden yapısının işe uygun İşçinin uyanık olmaması ve yeterince dinlenememesi, iş olmaması nedeniyle ortaya çıkabilir. Bu durum, işçinin kazalarının oluşmasına zemin hazırlayabilir. Sağlıklı bir işi tam anlamıyla kontrol edememesine ve iş kazalarına uyku düzeni, çalışma performansını ve iş güvenliğini yol açabilir. artırmada önemli bir role sahiptir. İş Kazalarının Nedenleri Uzun Çalışma Süreleri Yetersiz Dinlenme Yüksek Tempo Uzun çalışma saatleri, işçileri fiziksel İşçilere yeterli ara dinlenme Hızlı ve yoğun bir iş temposu, işçileri ve zihinsel olarak yorar. Bu durum, verilmemesi, zihinsel ve bedensel dikkatsiz davranmaya ve acele iş kazası riskini önemli ölçüde artırır. yorgunluğa neden olur. Bu da iş etmeye iter. Bu da iş kazası riskini kazalarının artmasına sebep olur. yükseltir. Tehlikeli Davranışlara Yol Açan Psikolojik Fa Zihinsel Yetenek Duygusal Yapı ve Sakarlık Zihinsel yetenek, bazı işlerde önemli bir faktör olarak Duygusal yapı ve sakarlık, tehlikeli davranışlara yol ön plana çıkarken, diğer işlerde etkili bir faktör değildir. açan psikolojik faktörler arasındadır. Duygusal anlamda El becerisi gerektiren işlerde zihinsel yetenek birinci dengesiz ve savurgan olan işçiler, iş kazalarına daha derecede etkili değildir. Ancak, iş kazalarının önlenmesi yatkındır. Bu nedenle, işçilerin duygusal durumları da iş için asgari düzeyde zihinsel yetenek gereklidir. Zihinsel sağlığı ve güvenliği açısından dikkate alınmalıdır. yetenekten yoksun işçiler, iş kazası riskiyle daha fazla karşı karşıyadır. Duygusal Yapı ve Sakarlık Duygusal Yapı Sakarlık İşçilerin duygusal durumları iş kazalarını doğrudan Bazı işçilerde görülen yapısal bir eğilim olan etkileyebilir. Korku, sinirlilik, üzüntü, depresyon gibi sakarlık, organizmanın doğal yapısından olumsuz duygular kazaları artırırken, huzur, kaynaklanan ve güvensiz davranışlara yol açan bir mutluluk ve uyum ise verimliliği ve güvenliği artırır. faktördür. Bu durum iş etkinliklerinde sorunlara neden olabilir. Duygusal Uyumsuzluk ve İş Kazaları Duygusal Tatminsizlik Uyumsuzluktan Kaynaklanan Psikolojik Etkileri Tehlikeler İşçiler, psikolojik yapılarına uygun Duygusal uyumsuzluk, işçilerin gergin, olmayan işlerde çalışırken gergin, yorgun İşçiler, psikolojik özellikleriyle yorgun ve bezgin hale gelmesine neden ve bezgin hale gelebilir. Bu duygusal uyuşmayan bir iş yapması durumunda, olur. Bu psikolojik durum, konsantrasyon uyumsuzluk, işçilerin aşırı çaba sarf bu uyumsuzluğu giderebilmek için aşırı ve dikkat eksikliğine yol açarak iş etmelerine neden olarak iş kazalarını çaba sarf etmek zorunda kalmaktadır. Bu güvenliği risklerini artırır. artırır. durum, güvenli çalışma koşullarının göz ardı edilmesine ve iş kazalarının artmasına yol açabilmektedir. Aşırı Güven Duygusu Olumlu Özellik Risk Oluşturması İnsanın kendine güven duyması, Aşırı güven duygusu, çalışma hayatında önemli bir çalışanların işlerine yönelik özelliktir. Ancak bu güven dikkat ve hassasiyetlerini duygusu aşırı boyutlara azaltabilir. Bu durum, iş ulaştığında, insana zarar güvenliği prosedürlerine verebilir ve iş kazalarını uyulmamasına ve riskli artırabilir. davranışlara neden olarak iş kazalarının artmasına yol açabilir. Gözden Kaçan Tehlikeler Aşırı güven duygusu, çalışanların işyerindeki tehlikeleri görmezden gelmesine neden olabilir. Bu durum, potansiyel tehlikelerin fark edilmemesine ve acil önlemlerin alınmamasına yol açarak iş kazalarına davetiye çıkarabilir. Stres ve Konsantrasyon Sorunu Stres Konsantrasyon Sorunu Çalışanların karşı karşıya kaldığı Özellikle vasıfsız işçilerin ailevi sorunlar, yaptıkları işe ve çalışma memnuniyetsizlikler, iş ortamına uyum güvencesi endişeleri ve sağlayamamaları, işin ilk ekonomik sıkıntılar gibi stres saatlerinde gerekli kaynakları, onların iş kazalarına konsantrasyonu kuramamaları uğrama riskini artırır. Bu tür nedeniyle iş kazaları meydana psikolojik faktörler çalışanların gelebilmektedir. Yetersiz uyum konsantrasyonunu olumsuz ve konsantrasyon sorunları, etkiler. işçilerin dikkatsiz ve dalgın davranışlarına neden olabilir. İş Kazalarının Görselleştirilmesi İş kazalarının nedenlerini görselleştirmek, bu olayların anlaşılmasını ve önlenmesini kolaylaştırır. Grafikler, resimler ve diagramlar iş kazası risklerini somut hale getirir ve çalışanların farkındalığını artırır. Çalışanların güvenlik konusundaki davranışlarını iyileştirmek için görsel materyaller etkin bir araçtır. Görselleştirme ayrıca iş kazalarının tekrarlanmasını önlemek için alınması gereken önlemleri daha net ortaya koyar. İşveren ve çalışanlar arasındaki iletişimi güçlendirir, böylece güvenlik kültürünün gelişmesine katkıda bulunur. İhmalkârlık ve Sonuçları İhmalkâr Davranışlar Ciddi Sonuçlar Farkındalık ve Eğitim Gerekliliği İşçiler, sağlık ve güvenlik konusunda İşçilerin ihmalkâr davranışları nedeniyle İşçilerin iş sağlığı ve güvenliği kendilerine verilen yükümlülükleri yerine yaşanan kazalar, ciddi fiziksel konusundaki farkındalıklarının artırılması getirmeyerek ihmalkâr yaralanmalara, hatta ölümlere yol ve düzenli eğitimler verilmesi, ihmalkâr davranabilmektedir. Örneğin, gerekli açabilir. Bu tür kazalar, işçilerin sağlığını davranışların önlenmesinde önemli rol koruyucu ekipmanları kullanmama, ve güvenliğini tehlikeye atmakla kalmaz, oynamaktadır. Bu sayede işçiler, karşı güvenlik talimatlarına uymama veya aynı zamanda işletmelerin de ekonomik karşıya oldukları tehlikelerin ciddiyetini tehlikeli bölgelere girme gibi davranışlar kayıplarına neden olur. anlayabilir ve gerekli önlemleri alabilir. kazalara neden olabilir. İhmalkârlık ve Sonuçları İş Güvenliği Bilinci Yasal Sorumluluklar Sonuçlar İşçilerin, iş sağlığı ve güvenliği İş sağlığı ve güvenliği konusunda İhmalkâr davranışların ağır konusunda yeterince hem işverenler hem de işçiler yasal sonuçları olabilmektedir. Basit bilinçlenmemesinin ve tehlikelerin yükümlülüklere sahiptir. Ancak ihmaller bile ciddi yaralanmalara ve ciddiyetinin farkında olmamasının, işçilerin, kendilerine verilen bu hatta ölümlere yol açabilir. Bu ihmalkâr davranışlara yol açtığı sorumluluklara riayet etmemesi, nedenle, işçilerin iş güvenliği görülmektedir. Bu durum, eğitim ciddi iş kazalarına neden konusunda bilinçlendirilmesi ve seviyesi düşük ve vasıfsız işçilerde olabilmektedir. gerekli eğitimlerin verilmesi daha sık gözlemlenmektedir. önemlidir. TEŞEKKÜRLER