photo.jpg

## De basis van anatomie en fysiologie ### Lysosomen Lysosomen bevatten enzymen die de afvalstoffen van de cel afbreken, zodat de afbraakproducten hergebruikt of uitgescheiden kunnen worden. We kunnen ze beschouwen als de vuilnisbelt van de cel. ### Golgi-apparaat Het Golgi-apparaat is als het war...

## De basis van anatomie en fysiologie ### Lysosomen Lysosomen bevatten enzymen die de afvalstoffen van de cel afbreken, zodat de afbraakproducten hergebruikt of uitgescheiden kunnen worden. We kunnen ze beschouwen als de vuilnisbelt van de cel. ### Golgi-apparaat Het Golgi-apparaat is als het ware de voorraadschuur van de cel. Stoffen die in de cel gemaakt zijn, worden hier opgeslagen en kunnen op een later moment weer worden afgegeven. Vooral in kliercellen is het Golgi-apparaat goed ontwikkeld. ### Centrosomen Centrosomen bestaan uit een klompje eiwitten die zich sterk kunnen verlengen en samentrekken. Ze spelen een belangrijke rol bij de celdeling (mitose en meiose). ### De celkern In de celkern ligt het genetisch materiaal van de cel opgeslagen. Dit genetisch materiaal noemen we DNA. Een stukje DNA met een bepaalde functie noemen we een gen. In de celkern liggen heel veel genen aan elkaar. Deze groep genen noemen we ook wel een chromosoom. Niet alle genen liggen op hetzelfde chromosoom; er bestaan meerdere chromosomen. Een chromosoom is dus een verzameling DNA (bij elkaar gehouden door bepaalde eiwitten) die een deel van de genetische informatie van het organisme bevat. Niet iedere diersoort heeft hetzelfde aantal chromosomen. Mensen hebben bijvoorbeeld 23 soorten chromosomen en een kat 19. Een lichaamscel bevat van elke soort chromosoom twee varianten: één chromosoom van de moeder en één van de vader. Dit zijn homologe chromosomen; ze zijn gelijkwaardig. Het chromosoom van de moeder wordt ook wel de maternale homoloog genoemd en het chromosoom van de vader de paternale homoloog. We noemen dit ook wel 2N, of diploïd. Hierbij is N het aantal soorten chromosomen (bij de mens dus 23) en 2 zegt dat iedere cel iedere chromosoom dubbel heeft (2 homologen). In totaal heeft een mens dus 46 chromosomen en een kat bijvoorbeeld 38. Uitzondering hierop zijn de geslachtscellen; deze bevatten 1N, en worden haploïd genoemd. Hierover leest u meer in het onderdeel 'De celdeling'. Volwassen rode bloedcellen bevatten geen celkern. ### Communicatie tussen cellen Een cel is geen opzichzelfstaand geheel, maar een onderdeeltje van een weefsel, van een orgaan, van een orgaanstelsel en van een organisme. Iedere cel moet samenwerken met alle talloze miljarden cellen in het hele dier. Daarvoor is communicatie nodig. Het is zelfs zo dat een cel die geen signalen van andere cellen in het lichaam krijgt, na enige tijd afsterft. Sommige zeer gespecialiseerde cellen (zoals specifieke cellen in het netvlies van het oog) kunnen signalen in de vorm van licht opvangen. Andere cellen (zoals de cellen in de wand van de grote lichaamsslagader) worden geprikkeld door drukverschillen. De meeste cellen kunnen echter ook communiceren met behulp van chemische stoffen. Deze stoffen worden door een cel uitgescheiden en kunnen op een andere cel inwerken. Een voorbeeld van communicatie door chemische stoffen is de communicatie tussen zenuwcellen en spiercellen. Een zenuwcel kan een spiercel prikkelen door een chemische stof uit te scheiden. De signaalstoffen worden herkend door receptoreiwitten in het celmembraan van de ontvangende cel. Elk type cel heeft zijn eigen receptoren en reageert alleen op specifieke stoffen die door zijn receptoren herkend worden. Zo kan bijvoorbeeld een hormoon zoals insuline alleen met een receptor voor insuline reageren. De signaalstoffen kunnen ook op een veel grotere afstand doorgegeven worden. Zo kunnen hormonen via het bloed naar alle cellen in het lichaam worden getransporteerd. Toch worden deze hormonen alleen door de cellen herkend die een receptor voor dat specifieke hormoon bezitten. Communicatie via chemische stoffen is een belangrijk mechanisme in het lichaam. Het zorgt ervoor dat cellen met elkaar kunnen communiceren, waardoor alle processen in het lichaam goed kunnen verlopen.