Εισαγωγή στο Ιδιωτικό Δίκαιο αντ/ση

Τι είναι το Δίκαιο

• Το δίκαιο είναι το σύνολο των κανόνων που ρυθμίζουν υποχρεωτικά την κοινωνική συμβίωση σε μια ορισμένη περιοχή και ιστορική στιγμή.

Τι είναι ο Κανόνας Δικαίου

• Ο κανόνας δικαίου είναι μια ρύθμιση γενική και αφηρημένη.
• Ρυθμίζει υποχρεωτικά την εξωτερική συμπεριφορά των ανθρώπων σε μια κοινωνία οργανωμένη σε κράτος.
• Στο δίκαιο υπάρχουν: κανόνες αναγκαστικού δικαίου (δημόσιας τάξης, που αποκλείουν διαφορετική ρύθμιση από την ιδιωτική βούληση) και κανόνες ενδοτικού δικαίου (που μπορούν να παρακαμφθούν από την ιδιωτική βούληση).

Βασικότερες Πηγές Δικαίου

• Το Σύνταγμα είναι ο θεμελιώδης νόμος της Ελλάδας.
• Όλοι οι υπόλοιποι νόμοι πρέπει να είναι σύμφωνοι με το Σύνταγμα για να ισχύουν.
• Οι νόμοι είναι νομικά κείμενα που ψηφίζονται από τη Βουλή.
• Το Διεθνές Δίκαιο, ιδίως οι διεθνείς συνθήκες που έχουν υπογραφεί και επικυρωθεί, υπερισχύει των νόμων στο εσωτερικό δίκαιο.
• Το Ευρωπαϊκό Δίκαιο περιλαμβάνει κανονισμούς (άμεση εφαρμογή) και οδηγίες (ενσωματώνονται στο εσωτερικό δίκαιο εντός ορισμένης προθεσμίας).

Υποκείμενα Δικαίου

• Δικαιώματα και υποχρεώσεις απορρέουν από τους κανόνες δικαίου.
• Ικανότητα δικαίου έχουν τα φυσικά πρόσωπα (άνθρωποι) και τα νομικά πρόσωπα (ενώσεις προσώπων που επιδιώκουν ορισμένο σκοπό και αποκτούν προσωπικότητα υπό προϋποθέσεις).

Δημόσιο και Ιδιωτικό Δίκαιο

• Βασική διάκριση του δικαίου είναι σε δημόσιο και ιδιωτικό.
• Το δημόσιο δίκαιο ρυθμίζει την οργάνωση του κράτους, των νομικών προσώπων δημοσίου δικαίου, των οργανισμών τοπικής αυτοδιοίκησης και τις σχέσεις τους με ιδιώτες.
• Το ιδιωτικό δίκαιο ρυθμίζει τις σχέσεις μεταξύ ιδιωτών.

Κλάδοι Ιδιωτικού Δικαίου

• Βασικοί κλάδοι του ιδιωτικού δικαίου είναι:
• Το αστικό δίκαιο (ρυθμίζει τις σχέσεις μεταξύ ιδιωτών).
• Το εμπορικό δίκαιο (ρυθμίζει τις έννομες σχέσεις των εμπόρων).
• Το εργατικό δίκαιο (ρυθμίζει τις εργασιακές σχέσεις).
• Το εργατικό δίκαιο προέρχεται από το αστικό δίκαιο.
• Οι ρυθμίσεις του αστικού δικαίου δεν επαρκούσαν για τις εργασιακές σχέσεις.
• Οι διατάξεις του αστικού δικαίου ισχύουν στις εργασιακές σχέσεις, εφόσον προσιδιάζουν και δεν υπάρχει ειδικότερη ρύθμιση.

Δικαίωμα

• Είναι η εξουσία που απονέμεται από το δίκαιο στο πρόσωπο για την ικανοποίηση των εννόμων συμφερόντων του, ο δικαιούχος.

Αξίωση

• Το δικαίωμα να απαιτήσει κάποιος από κάποιον άλλον μια πράξη ή παράλειψη.

Άσκηση Δικαιώματος

• Δεν επιτρέπεται η καταχρηστική άσκηση δικαιώματος, όταν υπερβαίνει τα όρια της καλής πίστης, των χρηστών ηθών ή του κοινωνικού και οικονομικού σκοπού.

Προστασία Δικαιώματος

• Δικαίωμα δικαστικής προστασίας (άρθρο 20 παρ. 1 του Συντάγματος).
• Η αξίωση πρέπει να ασκείται εντός ορισμένης προθεσμίας (παραγραφή ή αποσβεστική προθεσμία).

Δικαιοπραξία

• Δήλωση βουλήσεως που παράγει έννομο αποτέλεσμα, επειδή το θέλησε ο δηλών (μπορεί να είναι μονομερής ή πολυμερής).

Σύμβαση

• Πολυμερής δικαιοπραξία που περιέχει δηλώσεις βουλήσεως δύο ή περισσοτέρων προσώπων, οι οποίες συμπίπτουν ως προς την παραγωγή κάποιου εννόμου αποτελέσματος.
• Σύναψη με πρόταση και αποδοχή (pacta sunt servanda = υποχρέωση προς παροχή).

Αδικοπραξία

• Όποιος προσβάλλει παράνομα και υπαίτια κάποιον άλλον, υποχρεούται να τον αποζημιώσει (ΑΚ 914).

Αδικαιολόγητος Πλουτισμός

• Όταν αποκτάμε κάτι χωρίς να το δικαιούμαστε (ΑΚ 904).

Εφαρμογή Κανόνα Δικαίου

• Ο κανόνας δικαίου αποτελείται από το πραγματικό και την έννομη συνέπεια.
• Όλοι οι κανόνες χρήζουν ερμηνείας.
• Βασικά κριτήρια ερμηνείας: το γράμμα και το πνεύμα του νόμου.
• Δικανικός συλλογισμός: μείζων πρόταση (κανόνας δικαίου), ελάσσων πρόταση (πραγματικά περιστατικά), υπαγωγή, συμπέρασμα.
• Η δικαστική ερμηνεία των νόμων ονομάζεται «νομολογία».