De Prehistorie: Geschiedenis zonder geschreven bronnen

De Prehistorie

• Deze periode is de voorgeschiedenis, vóór er geschreven bronnen waren (… - 3500 v.C.).
• Tijdens de prehistorie is het ontstaan van de mens een belangrijke gebeurtenis.
• Er wordt onderzocht hoe de mens is ontstaan en of er een relatie is met apen.

Onderzoeksvragen Prehistorie

• Wat gebeurde er voordat de mens bestond?
• Waar komt de mens vandaan?
• Hoe zag de leefruimte van de eerste mensen eruit?
• Waarom zijn we rechtop gaan lopen?
• Welke verschillende mensensoorten waren er?

Belangrijk begrip

• Het is de geschiedenis vóór de geschreven bronnen.
• Om de prehistorie te bestuderen wordt er enkel met ongeschreven materiële bronnen gewerkt.

Wat gebeurde vóór de mens?

• De oerknal, ook wel big bang genoemd, wordt gedateerd op ongeveer 13,8 miljard jaar geleden.
• De aarde werd ongeveer 4,5 miljard jaar geleden gevormd.
• Het eerste eencellige leven ontstond 3,5 miljard jaar geleden.
• De eerste amfibieën kwamen 365 miljoen jaar geleden aan land.
• Het supercontinent Pangea begon 200 miljoen jaar geleden uit elkaar te vallen.
• Een meteoriet trof de aarde ongeveer 65 miljoen jaar geleden, wat leidde tot het einde van de dinosauriërs.
• De eerste mensachtigen verschenen pas 6 miljoen jaar geleden.

Pangea

• Pangea is het supercontinent.
• De continenten lagen tegen elkaar, waardoor dieren zich konden verplaatsen.
• Tijdens de ijstijd waren sommige plaatsen nog verbonden door ijs, waar nu water is.

Waar komt de mens vandaan?

• Charles Darwin zette de wereld op zijn kop met de evolutietheorie.
• De evolutietheorie stelt dat de mens is ontstaan door een miljoenen jaren durende evolutie.
• De meeste mensen geloofden dat God de wereld en de mens had geschapen.
• Darwin liet zich inspireren door vinken die hij in het wild had gezien
• Door verschillende omstandigheden ontwikkelden de vinken verschillende snavels.

Evolutietheorie

• Sommige soorten sterven uit omdat ze zich niet kunnen aanpassen.
• IJsberen ontstonden doordat sommige nakomelingen een lichtere kleur hadden en zo minder opvielen in de sneeuw.
• Giraffen ontstonden doordat sommige giraffen een langere nek hadden en zo meer voedsel konden bereiken.
• De nakomelingen die gemakkelijker kunnen overleven, geven deze eigenschappen door via hun genen
• De natuur selecteert zo de soorten die beter aangepast zijn aan hun omgeving.
• Het creationisme stelt dat God de wereld in 6 dagen heeft geschapen.
• Intelligent Design meent dat de mens is geëvolueerd, maar dat er een "architect" aan het roer staat.

Scheppingsverhaal

• Creationisme is een andere benaming voor het scheppingsverhaal.
• Stelling 1: Voor de evolutietheorie waren er andere ontstaansverhalen.
• Stelling 2: Een verandering in het klimaat heeft wel invloed op de evolutie van de levende wezens.
• Stelling 3: De evolutie van levende wezens gaat over een tijd van miljoenen jaren.
• Stelling 4: Evolutie gaat steeds door.

Hoe zag de leefruimte eruit?

• De voorouders van mens en apen leefden miljoenen jaren geleden in Afrika.
• Chimpansees vertonen veel gelijkenissen met de huidige mens en leven nog steeds in Midden-Afrika.
• 8 miljoen jaar geleden was er in centraal-Afrika een regenwoudlandschap.
• 7 miljoen jaar geleden veranderde dit door het bewegen van de ondergrondse platen.
• Er ontstond een berglandschap in het oosten van Afrika met een lange vallei: de Grote Slenk.
• De Grote Slenk hield de wolken tegen, waardoor in het westen het regenwoud bleef bestaan en in het oosten een savanne ontstond.
• In het westen ontwikkelden zich verschillende apensoorten en in het oosten verschillende mensensoorten.
• De Grote Slenk is een vallei met aan elke weerzijde hoge bergketens en is ongeveer 6400 km lang.

Waarom liepen we rechtop?

• 8 miljoen jaar geleden was er een regenwoud.
• 7 miljoen jaar geleden ontstond de Grote Slenk.
• 6 miljoen jaar geleden ontstond een savanne.
• In het westen was het niet nodig om rechtop te lopen, omdat de omgeving niet veranderde.

De voordelen van het rechtop lopen

• De Australopithecus, één van de eerste mensachtigen, liep op 2 benen.
• Als prooi heb je een goed overzicht als je rechtop loopt.
• Rechtop lopen verbruikt minder energie.
• Minder zonnewarmte opnemen en sneller afkoelen, waardoor minder water nodig is.
• De handen zijn vrij om iets te dragen en later ook werktuigen te maken.
• De herseninhoud nam toe, wat heeft geholpen om betere werktuigen uit te vinden om wetten te maken.
• De Australopithecus liep al rechtop en kon gemakkelijker overleven.